W bitwie pod Kostiuchnówką pierwszy raz wszystkie trzy brygady Legionów wspólnie stanęły do walki. Starcie trwało dwa dni – od 4 do 6 lipca 1916 roku. Przewaga wroga była potężna – na jednego legionistę przypadało czterech Rosjan, a sojusznicze oddziały węgierskich honwedów wycofały się już w pierwszym dniu bojów. Bitwa zakończyła się wycofaniem armii austro-węgierskiej, w której skład wchodziły Legiony. Pomimo taktycznego zwycięstwa przeciwnika, armia monarchii habsburskiej odniosła niezwykle ważny sukces strategiczny: zapobiegła przełamaniu frontu, a Rosjanie wyczerpali na długi czas możliwość podjęcia kolejnej ofensywy. Jednak cena za wykazany w krwawej bitwie hart ducha i poświęcenie była ogromna: polskie straty wyniosły 2000 żołnierzy poległych, zaginionych bądź rannych.

„Dumny jestem z zachowania się I Brygady w tych bojach pod Kostiuchnówką, chcę zaś wierzyć, że każdy z nas, jak to prawemu żołnierzowi przystoi, wyniósł z tych dni dużo doświadczenia i nauki, gdy tyle dla siebie nowych rzeczy widział, w tylu nowych formach boju brał udział. W kilka dni takiego boju rekrut staje się starym wiarusem, który ma co wspominać i czego uczyć drugich” – napisał w rozkazie z 11 lipca 1916 r. Józef Piłsudski.

Kostiuchnówka to nie tylko największa bitwa Legionów Polskich, ale również pierwsze starcie stoczone przez polskich żołnierzy w XX wieku, które miało faktyczne polityczne konsekwencje. To właśnie pod wpływem bohaterskiego wysiłku na Wołyniu cesarze austro-węgierski i niemiecki wydali Akt 5 listopada, który zawierał bezcenną dla Polaków obietnicę utworzenia Królestwa Polskiego.

Filmowa superprodukcja „Legiony"

 „Legiony” to kino przygodowe w najlepszym wydaniu, zrealizowane przy użyciu najnowocześniejszych technik filmowych. Film opowiada o legionowym pokoleniu lat 1914-1916, którzy nie wahali się, by rzucić się w wir walki o odzyskanie państwowości, ale także o tych, którzy dopiero zrozumieli, że tylko w wolnej Polsce zrealizują swoje marzenia. Budżet filmu wyniósł ponad 33 mln zł. Produkcję wsparły instytucje nadzorowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, m.in. Polski Instytut Sztuki Filmowej, Filmoteka Narodowa oraz Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych.  

Superprodukcja „Legiony” to także uniwersalna historia o wchodzeniu w dorosłość w trudnych czasach, dojrzewaniu do wspólnoty. Wielka historia jest tłem dla rozgrywającej się na pierwszym planie love story, w którą uwikłani są: Józek (Sebastian Fabijański), dezerter z carskiego wojska, agentka wywiadu I Brygady – Ola (Wiktoria Wolańska) z Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego oraz Tadek (Bartosz Gelner), jej narzeczony, członek Drużyn Strzeleckich i ułan.

Obok bohaterów fikcyjnych, których historie wzorowano jednak na życiorysach prawdziwych legionistów, w filmie pojawi się wiele postaci historycznych. Wśród nich: brygadier Józef Piłsudski (Jan Frycz), porucznik Stanisław Kaszubski ps. „Król” (Mirosław Baka), rotmistrz Zbigniew Dunin-Wąsowicz (Borys Szyc), porucznik Jerzy Topór-Kisielnicki (Antoni Pawlicki) i wielu innych.

Producentami filmu są Maciej Pawlicki i Adam Borowski. Autorami scenariusza Tomasz Łysiak, Dariusz Gajewski, Michał Godzin i Maciej Pawlicki. Reżyseruje Dariusz Gajewski – zdobywca Złotych Lwów na FPFF w Gdyni za film „Warszawa”, zwycięzca scenariuszowego konkursu na film o Powstaniu Warszawskim. Głównym autorem zdjęć jest Jarosław Szoda („Misja Afganistan”, „Handlarz cudów”, Strażacy”), a sekwencji szarży pod Rokitną – Arkadiusz Tomiak („Człowiek z magicznym pudełkiem”, „Zaćma”, „Karbala”, „Obława”). Realia epoki z pietyzmem odtwarzają: Magdalena Luterek-Rutkiewicz (kostiumy; „Wołyń”, „Karbala”, „Obława) oraz Małgorzata Gwiazdecka i Joanna Pamuła („Czas honoru”, „Misja Afganistan”), Anna Dąbrowska (charakteryzacja; „Córki Dancingu”, „Wołyń”, „Mój Nikifor”), Paweł Jarzębski (scenografia; „Kamerdyner”, „Wataha”, „Czas honoru”).

Polskim dystrybutorem filmu jest Kino Świat. Zdjęcia rozpoczęte w sierpniu 2017 roku, zakończyły się w kwietniu 2019 (łącznie ok. 60 dni zdjęciowych). Budżet filmu wynosi 26 milionów. Zdjęcia realizowane są m.in. w Bieszczadach, Cieszynie, Tokarni, Stradowie, okolicach Krakowa, Mrągowa, Węgrowa oraz Otwocka.

Obsada: Sebastian Fabijański („Kamerdyner”, „Belfer”, „Pitbull. Niebezpieczne kobiety”, „Gwiazdy”, „Jeziorak”, „Miasto 44”), Bartosz Gelner („Reakcja łańcuchowa”, „Płynące wieżowce”, „Krew z krwi”, „Sala samobójców”), Wiktoria Wolańska („Na Wspólnej”, „Korona królów”), Mirosław Baka („Kurier”, „Jack Strong”, „Wałęsa. Człowiek z nadziei”, „Biegnij, chłopcze biegnij”), Jan Frycz („Maria Skłodowska-Curie”, „Służby specjalne”, „80 milionów”, „Różyczka”, „Czas honoru”), Borys Szyc („Listy do M. 3”, „Pokot”, „Sztuka kochania”, „Pakt”, „Czas honoru. Powstanie”), Antoni Pawlicki („Volta”, „W rytmie serca”, „Komisarz Alex”, „Czas honoru”, „Papusza”, „Ostatnia akcja”, „Z odzysku”), ,”), Piotr Żurawski („Exterminator. Faceci pragną mocniej”, „Pokot”, „Karbala”, „Kamper”, „Czas honoru”), Piotr Cyrwus  („Pan Tadeusz”, „Klan”, „Wyklęty”), Grzegorz Małecki („Blondynka”, „Panie Dulskie”, „Śluby panieńskie”), Stanisław Cywka, Jakub Hojda, Antoni Sałaj, Karol Czajkowski i inni.