[[jQueryInclude?preset=slides]]

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

Cmentarz Łyczakowski we Lwowie Nagrobek Karola Skibińskiego. Stan po konserwacji. Fot. A. Sztymelska-Karczewska

Cmentarz Łyczakowski we Lwowie Nagrobek rodziny Leibschangów. Stan po konserwacji. Fot. A. Sztymelska-Karczewska

Cmentarz Tatarski w Studziance Nagrozek Zofii Józefowicz w trakcie prac konserwatorskich (z uczytelnioną węglem inskrypcją). Fot. J. Rosiak

Cmentarz Żydowski Nagrobek Zofii z Zająców Baumberg po zakończonych pracach konserwatorskich. fot. J. Rosiak

Cmentarz Żydowski przy ul. Okopowej w Warszawie Nagrobek Mathiasa Bersohna for. Magdalena  Olszowska

Ołyka. Ściana nawy główej po zakończonych pracach konserwatorskich. fot. J. Rosiak

- Cieszy mnie niezmiernie fakt, iż gros inicjatyw i przedsięwzięć podejmowanych przez organizacje pozarządowe, realizowana jest od wielu już lat ze wsparciem finansowym Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego - napisał wiceminister Jarosław Sellin w liście do uczestników IV Gali Fundacji Dziedzictwa Kulturowego, która odbyła się w czwartek 27 kwietnia na Zamku Królewskim w Warszawie. W trakcie uroczystości zaprezentowano projekty konserwatorskie i promocyjne zrealizowane przez fundację na rzecz ochrony polskiego dziedzictwa za granicą w ciągu ostatniego roku.

Podczas uroczystości list Sekretarza Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego odczytał dyrektor Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych Jacek Miler.

Szanowni Państwo,

   uprzejmie dziękuję za kolejne już zaproszenie na uroczystą prezentację dokonań Fundacji Dziedzictwa Kulturowego w 2017 r. Pragnę serdecznie powitać Organizatorów Gali oraz wszystkich zaproszonych Gości.

   Dzisiejsze spotkanie stwarza – moim zdaniem – okazję do refleksji nad polskim dziedzictwem kulturowym poza Krajem. Szeroko traktowana ochrona tej spuścizny (zarówno pozostałej na Wschodzie – w efekcie wielusetletniej obecności etnosu polskiego na obszarach należących współcześnie do niezależnych państw sąsiadujących z Rzecząpospolitą: Białorusi, Litwy, Łotwy i Ukrainy), jak i dorobku wytworzonego w państwach Europy Zachodniej, obu Ameryk i reszty świata przez wiele generacji polskiego wychodźstwa w przeważającej mierze o charakterze politycznym, stanowi wspólną powinność organów administracji rządowej oraz organizacji pozarządowych. Licznym z nich – tak jak Fundacji Dziedzictwa Kulturowego – nieobojętny jest stan dziedzictwa za granicą, potrzeba jego rewitalizacji i zachowania dla potomności. Chcę zatem z całą mocą podkreślić nieocenioną rolę, jaką od przeszło ćwierćwiecza odgrywa aktywna działalność organizacji trzeciego sektora – fundacji, towarzystw, związków wyznaniowych – na rzecz poprawy stanu zachowania dziedzictwa kulturowego znajdującego się poza granicami Rzeczypospolitej oraz upowszechnianie wiedzy na jego temat. Skala potrzeb i wyzwań, przed jakimi przychodzi im stawać w tej sferze, jest częstokroć trudna do wyobrażenia.

   Dostrzegając znaczenie opisanych działań, w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego stworzone zostały mechanizmy, umożliwiające finansowe wspieranie inicjatyw, mających na celu dokumentowanie i popularyzację, ale nade wszystko podejmowanie niezbędnych działań konserwatorskich w bezcennych zabytkach pozostających poza granicami Rzeczypospolitej. Mam na myśli Programy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, spośród których dwa: funkcjonujący od wielu lat pod nazwą „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą” oraz niedawno ustanowiony, pod nazwą „Miejsca Pamięci Narodowej za Granicą”, dedykowane są ochronie spuścizny kulturowej poza Krajem. Tylko w ostatnich dwóch latach dofinansowane z nich zostały przedsięwzięcia na łączną kwotę przeszło 26,5 mln PLN.

   Cieszy mnie niezmiernie fakt, iż gros inicjatyw i przedsięwzięć podejmowanych przez organizacje pozarządowe, realizowana jest od wielu już lat ze wsparciem finansowym Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Tak było również w ubiegłym roku, gdy Fundacja Dziedzictwa Kulturowego, jako Beneficjent wspomnianych Programów, z powodzeniem zrealizowała szereg przedsięwzięć konserwatorskich. Wspomnę tu tylko o odwiedzanych przeze mnie w ubiegłym roku: kolegiacie w Ołyce i katedrze w Łucku, Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie i lwowskim zespole historycznego Szpitala św. Łazarza, kolegiacie w Żółkwi i kościele podominikańskim w Kamieńcu Podolskim. Szerzej o tych inicjatywach z pewnością opowie Państwu Pan Prezes Michał Laszczkowski.

   W imieniu Wiceprezesa Rady Ministrów i Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Pana Prof. Piotra Glińskiego, pragnę wyrazić wdzięczność Fundacji Dziedzictwa Kulturowego za dotychczasowe działania na rzecz ratowania szeroko rozumianej spuścizny kulturowej za granicą. W następnych latach oczekujemy kolejnych, cennych inicjatyw w tym obszarze, które będą z najwyższą uwagą rozpatrywane i wspierane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Medale „Gloria Artis” zasłużonym konserwatorom dzieł sztuki

Podczas tegorocznej gali konserwatorom dzieł sztuki Janowi Wiłkojciowi wręczono Srebrny, a Annie Sztymelskiej-Karczewskiej Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Po raz czwarty zostało też wręczone stypendium Fundacji Dziedzictwa Kulturowego dla dyplomanta konserwacji dzieł sztuki na realizację pracy dyplomowej.

Działalność Fundacji Dziedzictwa Kulturowego

Fundacja Dziedzictwa Kulturowego została powołana w 2012 roku dla ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego w kraju i za granicą. W 2017 r. prowadziła swoje działania w Polsce, na Białorusi, Łotwie, Ukrainie i we Francji, gdzie zorganizowała kilka projektów wolontariackich: porządkowanie cmentarza tatarskiego w Studziance, prace pomocniczo-porządkowe w kościele podominikańskim w Kamieńcu Podolskim, porządkowanie cmentarzy na Tarnopolszczyźnie na Ukrainie, a także porządkowanie cmentarza żydowskiego w Warszawie, gdzie prace prowadzone były przez pięć miesięcy (w tym czasie odbył się m. in trzytygodniowy projekt skierowany do warszawiaków i tygodniowy wolontariat międzynarodowy, w którym udział wzięli uczestnicy z dziewięciu krajów europejskich).

Ubiegłoroczne projekty objęły również działalność wystawienniczą. We współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie, zorganizowano wystawę akwarel Napoleona Ordy w Narodowym Muzeum Sztuki Republiki Białorusi w Mińsku; wystawę plenerową na rynku we Lwowie poświęconą dziesięcioleciu prac konserwatorskich na Cmentarzu Łyczakowskim, a także wystawę inaugurującą polskie obchody 75. Rocznicy Aktion Reinhardt, poświęconą Abrahamowi Ostrzedze. Ostatnia z nich składała się z dwóch części: prezentacji poddanych konserwacji rzeźb Ostrzegi na cmentarzy żydowskim w Warszawie oraz dzieł współczesnych artystów zainspirowanych twórczością rzeźbiarza można było obejrzeć w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki.

Również w 2017 roku Fundacja zorganizowała w Łucku międzynarodową konferencję poświęconą historii sztuki, historii konserwatorstwa, archiwistyki oraz dotyczącą dziedzictwa rodu Radziwiłłów na terenie Polski i Ukrainy.

Ten rok był dla fundacji wyjątkowy w związku z utworzeniem Funduszu Wieczystego, który, po uchwaleniu ustawy przez Sejm i Senat oraz podpisaniu jej przez prezydenta Andrzeja Dudę, została przekazana dotacja w wysokości 100 mln złotych z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, która została w całości zainwestowana w jednostki uczestnictwa funduszu PKO. Osiągnięte zyski będą przeznaczone konserwację cmentarza żydowskiego przy ul Okopowej w Warszawie.