Katyń to symbol walki o prawdę, która trwa do dziś. Mimo wysiłków i starań państwa polskiego, wciąż nie znamy imion i nazwisk wszystkich zamordowanych, a ich ciała wciąż spoczywają w bezimiennych mogiłach. Nie znamy również wszystkich sprawców i okoliczności mordu. W ostatnich latach obserwujemy w Rosji próby podważania sowieckiego sprawstwa zbrodni katyńskiej, czy też próby jej relatywizacji. Rzeczpospolita Polska nigdy nie zgodzi się na kłamstwo, na pisanie historii na nowo i nie będzie akceptowała wykorzystywania Zbrodni Katyńskiej i pamięci o jej Ofiarach dla doraźnych interesów politycznych - mówił minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu, wicepremier Piotr Gliński, składając kwiaty pod Pomnikiem Katyńskim w Warszawie.

Dziś obchodzimy Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej - dzień w którym nasze myśli kierujemy ku wszystkim Ofiarom zamordowanym przez NKWD na mocy decyzji najwyższych władz Związku Sowieckiego z 5 marca 1940 roku. Upamiętnia on rocznicę opublikowania przez Niemcy w 1943 roku informacji o odkryciu w Katyniu pod Smoleńskiem w Rosji, masowych grobów oficerów Wojska Polskiego.

PAMIĘĆ O ZBRODNI KATYŃSKIEJ

Pamięć o ofiarach jest kultywowana przez Rodziny Katyńskie oraz instytucje państwowe. W 2007 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił 13 kwietnia Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. W 2020 r. Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia przy wsparciu Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu uruchomiło interaktywny portal „Katyń Pro Memoria”, który w sposób wirtualny pozwala odbyć spacer po Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu. Dzięki akcji „Katyń Pro Memoria. Zapal Światło Pamięci” można poznać historię  konkretnej ofiary Zbrodni i zapalić jej symboliczny znicz. Szczegóły na stronie www.katynpromemoria.pl.

Także w 2020 r. Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu uruchomiło trójjęzyczną stronę internetową (https://katyn.miejscapamieci.gov.pl/), zawierającą informacje o cmentarzach katyńskich oraz o osobach tam pochowanych. Kilka dni temu baza danych ofiar Zbrodni Katyńskiej została zaktualizowana o kolejne informacje. Na ukończeniu są prace związane z przygotowaniem do publikacji Księgi Polskiego Cmentarza Wojennego w Kijowie-Bykowni zawierającej biogramy osób upamiętnionych na tej nekropolii.

81 LAT WALKI O PRAWDĘ

81 lat temu – 5 marca 1940 roku najwyższe władze ZSRR, z Józefem Stalinem na czele, podjęły decyzję o wymordowaniu ok. 22 000 polskich obywateli – jeńców wojennych przetrzymywanych w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz więźniów przetrzymywanych w więzieniach na Zachodniej Ukrainie i Białorusi. Ofiarami tej bestialskiej zbrodni byli: żołnierze w służbie czynnej i w rezerwie, policjanci, funkcjonariusze Straży Granicznej i Straży Więziennej, członkowie Korpusu Ochrony Pogranicza, wywiadu i kontrwywiadu, osadnicy wojskowi, a także aresztowani jako „wrogowie ludu” pracownicy administracji państwowej i sądów, nauczyciele, naukowcy, literaci, przedsiębiorcy i ziemianie.

Masowy mord, popełniony na Polakach przez funkcjonariuszy NKWD, trwał od kwietnia do maja 1940 roku. Prawda o nim miała nigdy nie wyjść na jaw, a los polskich jeńców wojennych i więźniów miał pozostać nieznany. Dopiero trzy lata później, 13 kwietnia 1943 roku świat obiegła wiadomość o odkryciu przez Niemców w lesie katyńskim pod Smoleńskiem masowych grobów polskich jeńców wojennych. Jak się okazało były to zwłoki jeńców z obozu w Kozielsku.

Przez niemal 50 lat prawda o Zbrodni Katyńskiej była zakłamywana, a o ofiarach można było mówić jedynie że „zaginęły na Wschodzie”. Jeśli już wspominało się o tej zbrodni, to usiłowano ją przypisać oprawcom niemieckim. Mimo to rodziny pomordowanych, niejednokrotnie z narażeniem życia, walczyły o przywrócenie należytej pamięci swoim bliskim. Dopiero po 50 latach, 13 kwietnia 1990 roku, ówczesne władze ZSRR przyznały, że kierownictwo NKWD ponosi odpowiedzialność za masowy mord popełniony na polskich jeńcach. Przekazały wówczas stronie polskiej listy wywozowe osób skazanych na śmierć, sporządzone na mocy wydanej 5 III 1940 r. decyzji naczelnych władz ZSRR. W 1990 roku zostały ujawnione miejsca spoczynku jeńców Starobielska i Ostaszkowa, co wstępnie potwierdziły przeprowadzone rok później ekshumacje w Miednoje i Charkowie. W efekcie wieloletnich prac ekshumacyjno-archeologicznych, geodezyjnych, projektowych i budowlanych, w 2000 r. zostały uroczyście otwarte cmentarze w Katyniu i Miednoje w Rosji oraz w Charkowie na Ukrainie. W 2012 r. otwarto cmentarz w Bykowni pod Kijowem na Ukrainie. Do dziś jednak nie jest znane miejsce ukrycia zwłok ok. 3 800 ofiar przetrzymywanych w więzieniach na Zachodniej Białorusi. Wciąż nie znamy także imion i nazwisk wszystkich zamordowanych, a ich ciała wciąż spoczywają w bezimiennych mogiłach.