Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

Konwencja została podpisana w Rzymie 4 listopada 1950 r. przez dwanaście ówczesnych państw członkowskich Rady Europy. Weszła w życie po uzyskaniu wymaganej liczby ratyfikacji 8 września 1953 r. Obecnie stronami Konwencji jest 47 państw europejskich. W stosunku do Polski Konwencja weszła w życie 19 stycznia 1993 r., natomiast od 1 maja 1993 r. Polska uznaje jurysdykcję Europejskiego Trybunału Praw Człowieka do przyjmowania skarg indywidualnych.

Katalog podstawowych praw i wolności, zawarty w pierwotnym tekście Konwencji był stopniowo uzupełniany i rozszerzany w kolejnych Protokołach dodatkowych nr 1, 4, 6, 7, 12 i 13 Konwencji. Polska jest stroną Protokołów nr 1, 4, 6, 7 oraz 13 (uzupełniających zakres praw i wolności chronionych Konwencją), a także Protokołów nr 11 oraz 14 (reformujących system skargowy).

Na straży przestrzegania praw i wolności zagwarantowanych w Konwencji i jej protokołach stoi Europejski Trybunał Praw Człowieka. Orzeka on w sprawach dotyczących skarg na naruszenie praw człowieka zapisanych w Konwencji i jej Protokołach dodatkowych. Trybunał został utworzony w 1959 roku, a jego siedziba mieści się w Strasburgu. Składa się z sędziów w liczbie równej liczbie państw członkowskich Rady Europy. Polskim sędzią Trybunału jest obecnie Prof. Krzysztof Wojtyczek.

Prawo wniesienia skargi do Trybunału przysługuje każdej osobie, która uważa, że jej prawa gwarantowane przepisami Konwencji zostały naruszone. Skarga taka musi spełniać warunki przewidzianych w art. 35 Konwencji. Trybunał, rozpoznając konkretne zarzuty stawiane państwu przez skarżących, tworzy jednocześnie wspólne zasady i standardy w sferze praw człowieka, które państwa europejskie zobowiązane są zapewnić jednostce w każdych warunkach.

Nad wykonaniem zobowiązań wynikających dla państw z wyroków Trybunału czuwa Komitet Ministrów Rady Europy.