Objęcie świadczeniem  postojowym i zwolnieniem ze składek ZUS branży kultury, w tym freenlancerów,  w ramach ustawy  o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych i wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – zapowiedział podczas spotkania Zespołu Antykryzysowego przy Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego wicepremier Piotr Gliński. W spotkaniu, które odbyło się w piątek, 6 listopada, z inicjatywy ministra kultury, wzięli udział przedstawiciele największych organizacji zrzeszających twórców, artystów i ludzi kultury.  

Spotkanie odbyło się w związku z wprowadzanymi od 7 listopada ograniczeniami w funkcjonowaniu instytucji kultury. Uczestniczyli w nim m.in. Jacek Dehnel (Unia Literacka), Krzysztof Szuster (ZASP), Jacek Głomb (Unia Polskich Teatrów), Mieczysław Kominek (Związek Kompozytorów Polskich), Joanna Kos-Krauze (Gildia Reżyserów Polskich), Marta Miłoszewska (Gildia Polskich Reżyserek i Reżyserów Teatralnych), Marek Sztark (Forum Kraków), Maksymilian Rogacki (ZZAP) oraz Redbad Klynstra-Komarnicki (Razem dla Kultury) .

Minister kultury podkreślił, że obecnie nie mamy do czynienia z pełnym zamknięciem instytucji, które będą mogły prowadzić działalność online, prowadzić próby oraz dokonywać nagrań audiowizualnych – bez udziału publiczności.    

Świadczenie  postojowe i zwolnienie freelancerów ze składek ZUS to postulaty zgłaszane w ostatnich tygodniach przez środowiska twórcze. Obecnie są w trakcie realizacji. Minister kultury przypomniał też, że od 4 listopada ponownie przyznawane są zapomogi socjalne. Fundusz socjalny MKiDN z niespełna 450 tysięcy został dotychczas zwiększony do 20 mln zł (wypłacono ok. 10 000 zapomóg), a 4 listopada weszły w życie przepisy, na mocy których kolejne środki z budżetu państwa w wysokości 25 mln zł będą mogły  trafić do  artystów w trudnej sytuacji finansowej. Minister kultury zapowiedział m.in. przyspieszenie i usprawnienie przepływu środków pomocowych.  

W listopadzie także instytucje kultury otrzymają środki z Funduszu Wsparcia Kultury, programu w ramach którego  400 mln zł z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 może zostać przeznaczone m.in.  na rekompensaty finansowe poniesionej straty, dla twórców - wykonawców, podwykonawców zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych. 

Obok postojowego oraz zwolnienia z ZUS, szereg innych postulatów środowisk twórczych, jak zmiana zakresu obowiązywania tzw. art. 15L odnoszącego się  do poboru tantiem przez organizacje zbiorowego zarządu, implementacji unijnej dyrektywy o prawie autorskim na rynku cyfrowym, czy  pakiet  postulatów dotyczących opracowywanego w MKiDN projektu ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego, jest w zaawansowanej fazie realizacji. Ustawa powinna zostać wpisana do rządowego wykazu prac legislacyjnych w IV kwartale. Jeśli chodzi o dyrektywę – czekamy na wytyczne Komisji Europejskiej, które wydane na przełomie grudnia i stycznia.

Jeśli chodzi o mechanizmy wsparcia psychologicznego i pomocy prawnej – takie rozwiązania są już dostępne w praktyce instytucji kultury – m.in. Instytut Muzyki i Tańca prowadzi taką działalność w ramach programu wspieraMY. Instytut Teatralny zapowiada stworzenie podobnego mechanizmu adresowanego do ludzi teatru.

MKiDN przypomina też, że łączna wartość działań pomocowych rządu dla kultury szacowana jest już na ok. 6 miliardów zł i obejmuje m.in.:

1. Wielomilionową pomoc dla przedsiębiorstw z branży kultury, NGO-sów, osób samozatrudnionych i na umowach cywilno-prawnych w ramach Tarczy Antykryzysowej:
    
   1. Dla osób na umowach cywilnoprawnych:
      - trzykrotne świadczenie postojowe zwolnione z podatku
       
   2. Dla przedsiębiorstw oraz osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą (wybrane rozwiązania):
      - dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń oraz składek na ubezpieczenia,
      - pożyczka obrotowa finansująca wypłatę wynagrodzeń w sektorze MŚP,
      - zwolnienie ze składek ZUS,
      - umorzenie zaległości podatkowych,
      - możliwość odliczenia straty z bieżącego roku od dochodu za rok poprzedni,
      - niskooprocentowaną pożyczkę ze środków Funduszu Pracy dla mikroprzedsiębiorców do kwoty 5 000 zł,
      - świadczenie postojowe dla osób prowadzących działalność gospodarczą w wysokości 2080 zł albo 1300 zł.
       
   3. Dla opiekunów Pomników Historii oraz miejsc światowego dziedzictwa:
      - możliwość ubiegania się o dofinansowanie wynagrodzeń osób zatrudnionych przez podmiot zarządzający Pomnikiem Historii lub miejscem światowego dziedzictwa ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
       
   4. Dla instytucji kultury – zarówno państwowych, współprowadzonych z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, jak i samorządowych:
      - wsparcie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy w następstwie wystąpienia epidemii.
       
   5. Dla organizacji pozarządowych:
      - możliwość dofinansowania kosztów wynagrodzeń oraz świadczenia na ochronę miejsc pracy
      - zwolnienie z nieopłaconych składek
      - nowe warunki zaciągania pożyczek (wydłużenie karencji w spłacie kapitału, możliwość zawieszenia spłaty rat, możliwość obniżenia oprocentowania, wydłużenie okresu spłat)
      - zmiany w rozliczaniu wykonanych zadań publicznych
      - możliwość rozłożenia na raty należności ZUS
      - przesunięcie płatności podatku
      - wydłużenie terminów składania rozliczeń podatkowych.
2. Utworzenie specjalnego programu „Kultura w sieci” z budżetem 80 mln zł, w tym 20 mln na stypendia dla twórców i artystów. 60 mln zł zostało przeznaczonych na projekty instytucjonalne z wyłączeniem zakupu sprzętu. Łącznie wsparcie w ramach projektu uzyskało 3405 projektów – 1182 instytucjonalne i 2223 indywidualne.
    
3. Wielokrotne zwiększenie pomocy socjalnej MKiDN. Przyznanych zostało już blisko 10 tys. zapomóg socjalnych po 1800 zł, a łączny budżet na zapomogi został podniesiony z planowanych 500 tys., a następnie 3 mln zł – do blisko 20 mln zł. Dalsze wsparcie jest sukcesywnie realizowane. Osoby w trudnej sytuacji mogą aplikować o zapomogę kilkukrotnie, nabór i ocena są prowadzone w trybie ciągłym. Od 4 listopada na pomoc socjalną jest przeznaczone kolejne 25 mln zł.
    
4. Zwiększenie środków (o 55 mln zł, do 390 mln zł) i zmiany w regulaminach Programów Ministra (uelastycznienia i bardziej liberalne podejście do oceany realizacji i rozliczenia projektów, uproszczenie zgłaszania zmian w projektach, możliwość obniżenia albo rezygnacji z wkładu własnego). Wszystkie ułatwienia związane z sytuacją pandemiczną zostały utrzymane w programach na rok 2021, w których nabór trwa do końca listopada. 

5. Zwiększenie puli stypendiów Ministra z 1,5 do 6,5 mln zł. Przyznano blisko 350 stypendiów.
    
6. Gwarancje kredytowe dla sektora kreatywnego w BGK na kwotę 500 mln zł.
    
7. Specjalne wsparcie dla branży filmowej w 1. i 3. Tarczy Antykryzysowej (umożliwienie uznawania premier filmowych organizowanych na platformach VOD oraz wprowadzenie składki od operatorów VOD na rzecz wsparcia funduszu polskiej kinematografii).
    
8. Wystąpienie do UE o zerową stawkę VAT na książki – wystąpienie złożone do KE.
    
9. Kontynuację prac nad ustawą o uprawnieniach artysty zawodowego i utworzeniem Funduszu Wsparcia Artystów Zawodowych.
    
10. Program NCK „Kultura-Interwencje” z budżetem 10 mln zł.
     
11. Nowelizację budżetu w celu zrekompensowania instytucjom kultury prowadzonym i współprowadzonym przez MKiDN strat związanych z ograniczeniami w ich działalności.
     
12. Wprowadzenie voucherów, na które mogą być wymieniane zobowiązania instytucji kultury, które nie mogą być obecnie dotrzymane, np. niewykorzystane bilety na wydarzenia kulturalne.
     
13. Umożliwienie dyrektorom instytucji kultury wypłacania dodatkowego wynagrodzenia dla artystów za pracę „zastępczą” realizowaną poza siedzibą instytucji (wykładnia  art. 31a ust. 1 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej).
     
14. Sfinansowanie Tarczy dla literatów z budżetem w wysokości 2,3 mln zł na wsparcie autorów poprzez zakup licencji do publikowanych wcześniej lub premierowych tekstów: wierszy i opowiadań, ale też szkiców krytycznych i tłumaczeń.
     
15. Uruchomienie Funduszu Wsparcia Kultury w wysokości 400 mln zł przeznaczonych na zapewnienie ciągłości działalności artystycznej i utrzymanie miejsc pracy dla instytucji artystycznych, NGO i przedsiębiorców prowadzących działalność w dziedzinie teatru, muzyki lub tańca. Rekompensata dotyczy utraconych – z powodu epidemii – przychodów w okresie od 12 marca do 31 grudnia br. Nabór wniosków zakończył się 21 października.
     
16. Obecnie wprowadzane są nowe programy wsparcia m.in. dla kin studyjnych, producentów i dystrybutorów filmowych ze wstępnym budżetem do 157 mln zł, a budżet programu Produkcja filmowa o został zwiększony o kwotę ok. 40 mln zł ze środków MKiDN.