[[jQueryInclude?preset=slides]]

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

Obozy zagłady to najbardziej koszmarne dziedzictwo z czasów II wojny światowej, niemieckie dziedzictwo, ale ulokowane w granicach dzisiejszego państwa polskiego. Naszym obowiązkiem – nie tylko polskim, ale uniwersalnym – jest dbanie o to, żeby te miejsca nie zostały zapomniane, żeby były właściwie upamiętniane – powiedział wiceminister kultury Jarosław Sellin podczas konferencji poświęconej obchodom 75. rocznicy powstania więźniów w niemieckim nazistowskim obozie zagłady w Sobiborze. Na pytania związane z uroczystością i budową muzeum wraz z ministrem odpowiadał dyrektor Państwowego Muzeum na Majdanku dr Tomasz Kranz.

Konferencja prasowa zapowiadająca niedzielne uroczystości w Sobiborze odbyła się w środę w Centrum Prasowym PAP. Sekretarz Stanu w MKiDN Jarosław Sellin, który jest przewodniczącym Międzynarodowego Komitetu Sterującego projektem budowy Muzeum-Miejsca Pamięci w Sobiborze, poinformował, że 14 pażdziernika w uroczystościach w Sobiborze będzie uczestniczyć duże grono zagranicznych gości.

- Zaproszenia do udziału w uroczystościach wystosowaliśmy do członków Komitetu Sterującego projektem tego muzeum, w skład którego poza Polską wchodzi Izrael, Holandia i Słowacja, oraz do wszystkich państw, z których pochodzili więźniowie tego obozu zagłady – powiedział wiceszef MKiDN. Dodał, że przemówienia w trakcie uroczystości wygłoszą przedstawiciele krajów wchodzących w skład Komitetu oraz przedstawiciel Rosji.

Wiceminister kultury poinformował również, że w trakcie niedzielnych uroczystości postanowieniem prezydenta RP – na wniosek Ministra Kultury – Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski zostanie odznaczonym pośmiertnie za męstwo i bohaterską postawę wykazane w czasie powstania w niemieckim obozie zagłady w Sobiborze Leon Lejba Felhendler – polski Żyd, który dał początek obozowej konspiracji. Odznaczenie odbierze rodzina bohatera, którą udało się odnaleźć w Stanach Zjednoczonych i Izraelu.

Wiceminister Sellin przypomniał również, że państwo polskie już od początku tego wieku prowadziło intensywne badania archeologiczne na terenie obozu w Sobiborze. Rezultaty, jakie przyniosły przeprowadzone prace, były imponujące, ale i dramatyczne.

- Odkryliśmy po prostu to, co ludzie przywozili tymi wagonami do obozu zagłady, nie spodziewając się, jaki los ich tam spotka. Odkryliśmy obrączki, okulary, papierośnice, załączniki, przybory toaletowe, grzebienie, spinki do włosów, opakowania po lekarstwach – powiedział minister. - Wśród wykopanych rzeczy były też znaleziska o wyjątkowej wymowie, mianowicie plakietki z nazwiskami deportowanych do obozu dzieci; głównie pochodzenia holenderskiego – dodał. Poinformował także, że trakcie badań odkryto „szlauch”, czyli trasę, którą pędzono do komór gazowych ludzi oraz fundamenty budynku z ośmioma komorami gazowymi.

Dyrektor Państwowego Muzeum na Majdanku dopowiedział, że w trakcie uroczystości planowane jest zorganizowanie specjalnej wystawy pt. „Wydobyte z popiołów”, pokazującej rzeczy ofiar zamordowanych w obozie. Ekspozycji towarzyszyć będzie również prezentacja albumu o tym samym tytule, który został przygotowany w wersji polskiej i angielskiej.

- Prezentujemy w nim wybrane przedmioty, które w naszej ocenie przede wszystkim są próbą pokazania takiego portretu zbiorowego ofiar. Chcieliśmy pokazać ofiary nie przez pryzmat procesu eksterminacji, ale bardziej przez fragmenty ich istnienia, czyli te rzeczy, które przywieźli, te rzeczy, których używali w różnych okolicznościach w życiu codziennym – podkreślił dr Kranz. Dodał, że wszyscy uczestnicy uroczystości otrzymają również szkic biograficzny Felhendlera.

Wiceminister Sellin przypomniał, że prace nad utworzeniem upamiętnienia w miejscu byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Sobiborze są przedmiotem starań Polski od 2008 r. 22 września 2008 r. nastąpiło podpisanie pierwszego, w 2011 r. drugiego „Porozumienia w sprawie wspólnego projektu rewitalizacji terenu byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Sobiborze”. W 2012 r. teren Sobiboru został ustanowiony oddziałem Państwowego Muzeum na Majdanku.

Obóz zagłady w Sobiborze funkcjonował w strukturach "Aktion Reinhardt" od maja 1942 r. do października 1943 r. Zamordowano w nim ok. 170 tys. Żydów. Liczba ta obejmuje 70 tys. żydowskich mieszkańców Lubelszczyzny, 34 tys. Żydów z Holandii i 24 tys. ze Słowacji. Wśród ofiar byli również Żydzi czescy, francuscy, niemieccy, białoruscy. 14 października 1943 roku w niemieckim nazistowskim obozie zagłady w Sobiborze doszło do wybuchu powstania i masowej ucieczki więźniów. Wydarzenie to było jednym z najważniejszych, obok powstania w getcie warszawskim i buntu w Treblince, przejawów oporu Żydów podczas II wojny światowej.