Minister kultury podkreślił, że archiwa państwowe to instytucje, które poprzez dbałość o zabezpieczenie zasobów najcenniejszych dokumentów państwa, łączą nas z przeszłością. Rola Archiwum Narodowego w Krakowie w tym kontekście jest nie do przecenienia, ponieważ jego zasób jest kompletny i stanowi podstawowe i niezastąpione źródło do badań historii Krakowa, także w jego stołecznym okresie.

Archiwum przechowuje unikatowy w skali kraju pełny zbiór akt i dokumentów miejskich Krakowa, począwszy od oryginalnego dokumentu lokacyjnego z 1257 r., wpisanego na Polską Listę Programu UNESCO Pamięć Świata, aż do roku 1795. To archiwum miasta, które od XII do XVI w. było stolicą Polski, w którym znajdował się główny ośrodek polityczny, ale i kulturalny, skupiający również licznych cudzoziemców, a wśród nich artystów europejskiej miary. Wszystko to znajduje odbicie w zachowanych materiałach archiwalnych, dostępnych także w postaci kopii cyfrowych w Internecie, które tworzą obraz historycznej metropolii – napisał wicepremier Gliński.

Szef resortu kultury przypomniał, że dotychczasowe warunki lokalowe Archiwum Narodowego w Krakowie były bardzo trudne. Jego zasób był rozproszony pomiędzy 5 budynkami, co powodowało duże trudności nie tylko z zarządzaniem, ale także z zapewnieniem odpowiednich warunków przechowywania dokumentów oraz utrudniało użytkownikom korzystanie w pełni z jego możliwości. Nowy budynek powstał w strategicznym obszarze centrum Krakowa, będzie miał więc kluczowe znaczenie dla przestrzennego zrównoważenia funkcji w przesuwającym się w tę stronę nowym centrum miasta.

Nowa siedziba Archiwum Narodowego w Krakowie to jeden z najnowocześniejszych budynków archiwów w Europie, w którym zastosowano innowacyjne technologie służące ochronie cennych zbiorów oraz rozwiązania mające na celu ochronę środowiska i zapewniające niską energetyczność budynku. Przestrzeń magazynowa pozwoli na przechowywanie 70 km akt, budynek posiada funkcjonalną salę audiowizualną, przestronne sale wystawowe, nowoczesną pracownię konserwacji i digitalizacji, a także wielomodułową czytelnię, która z pewnością spełni oczekiwania użytkowników. Całkowity koszt inwestycji wyniósł 120 mln zł i został w pełni pokryty ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego – napisał wicepremier.

Minister kultury przypomniał również, że to największa inwestycja archiwalna ostatnich lat, ale co ważne – nie jedyna. W realizacji są bowiem kolejne inwestycje: będąca na ukończeniu budowa Archiwum Państwowego w Suwałkach, a w planach także m.in. siedziby archiwów w Poznaniu, Szczecinie, Koszalinie, Bydgoszczy i Łodzi.

Z uwagi na wieloletnie zaniedbania, potrzeby w zakresie infrastruktury dla archiwów są bardzo duże, co od kilku lat systematycznie nadrabiamy, przeznaczając na inwestycje w archiwach odpowiednie środki – podkreślił w liście minister.

Ponadto wicepremier Gliński poinformował, że od 2021 r., dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, rozpocznie się również realizacja projektu kompleksowej termomodernizacji 22 budynków archiwalnych na terenie całego kraju, finansowanego ze środków unijnych.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego bardzo docenia rozwój i aktywność archiwów, i wspiera je w tych działaniach. Dostrzegamy, że to instytucje w które naprawdę warto inwestować, bo potrafią one to wykorzystać z pożytkiem dla wiedzy historycznej, kultury i wspólnoty narodowej, czego dowodem jest obecnie zrealizowana inwestycja w Krakowie. MKiDN zamierza nadal być wsparciem dla sieci archiwalnej i dla dalszych planów jej rozwoju – napisał wicepremier Gliński.

Nowa siedziba Archiwum Narodowego w Krakowie – szczegóły inwestycji

Nowy budynek Archiwum Narodowego w Krakowie zlokalizowany jest przy ul. Rakowickiej 22E w Krakowie. Gmach składa się z 2 segmentów: magazynowego i biurowego, a jego powierzchnia użytkowa liczy ok. 14 000 m². Magazyny archiwalne na 8 kondygnacjach mogą pomieścić ok. 70 000 metrów bieżących akt. Segment biurowy liczy 6 kondygnacji, z biurami, nowoczesnymi pracowniami konserwacji i digitalizacji, introligatornią, wielomodułową czytelnią na materiały archiwalne oraz salą audiowizualną na 180 osób, a także trzema serwerowniami w tym serwerownią ogólnokrajowego Zapasowego Repozytorium Cyfrowego Archiwów Państwowych, zapewniającego obsługę systemu ZOSIA oraz będące miejscem przechowywania reprodukcji cyfrowych materiałów archiwalnych z całej Polski. Repozytorium to będzie obsługiwane przez Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Starania o nowy budynek rozpoczęto przeszło 100 lat temu. Obecnie, dzięki powstałemu nowoczesnemu gmachowi, rozproszone dotąd materiały archiwalne z 5 obecnych oddziałów krakowskich Archiwum oraz ekspozyturze w Spytkowicach k. Zatora, znajdą bezpieczne miejsce przechowywania w odpowiednich, stabilnych warunkach klimatycznych. Po przeprowadzeniu większości obecnego zasobu Archiwum (ok. 20 000 mb akt), reszta powierzchni magazynowej stanowić będzie rezerwę na dopływy przez najbliższe kilkadziesiąt lat.

Budynek ma być przyjazny środowisku, zainstalowano w nim nowoczesne rozwiązania technologiczne: zaawansowane systemy klimatyzacji oraz dostarczania ciepła i chłodu, systemy przeciwpożarowe i wentylacji. Na dachu umieszczono panele fotowoltaiczne. Całość zarządzana jest za pomocą inteligentnego systemu zarządzania budynkiem (BMS). Wraz z budową nowego obiektu odrestaurowano także dwa mniejsze budynki zabytkowe – pozostałości dawnej twierdzy „Kraków”, które wykorzystywane są teraz jako stacja transformatorowa oraz budynek gospodarczy.

Nowy budynek został zrealizowany według projektu Pracowni Konserwacji Zabytków „Arkona” Sp. z o.o. z 2016 r. Roboty budowlane prowadziła firma Skanska SA pod nadzorem inwestorskim sprawowanym przez ECM Group Polska SA. Nieruchomość na ten cel nieodpłatnie przekazała Archiwum Agencja Mienia Wojskowego w 2013 r. Natomiast finansowanie inwestycji wartej ok. 123 mln zł w całości pochodzi ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

29 maja 2020 r. nastąpiło przekazanie budynku Archiwum przez wykonawcę i rozpoczęto prace związane z jego wyposażeniem i uruchomieniem. Przenoszenie wszystkich materiałów archiwalnych do nowego budynku zakończy się w 2021 r.

Wystawa plenerowa „W drodze. Karol Wojtyła/Jan Paweł II (1920-2005)”

Prezentacji nowej siedziby towarzyszył wernisaż wystawy plenerowej „W drodze. Karol Wojtyła/Jan Paweł II (1920-2005)”, upamiętniającej setną rocznicę urodzin Papieża Polaka. W zamierzeniach organizatorów ekspozycja pokazuje kolejne etapy drogi Karola Wojtyły – ucznia, studenta, kapłana, biskupa, kardynała, papieża, prezentując przełomowe momenty w jego życiu, splatające się z doniosłymi faktami w historii Polski i świata XX i XXI wieku.

Wystawa została objęta honorowymi patronatami Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego oraz Prezydenta Miasta Krakowa prof. Jacka Majchrowskiego.