Eliminacja zieleni oraz usuwanie historycznych nawierzchni i zastępowanie ich betonem lub asfaltem to praktyki, które bardzo często są stosowane podczas rewitalizacji zabytkowych rynków, placów, a nawet dzielnic miejskich. Takie działania stanowią realne zagrożenie dla historycznych układów urbanistycznych lub ruralistycznych, które zgodnie z prawem ochrony zabytków – bez względu na stan zachowania – podlegają ochronie i opiece.

Aby przeciwdziałać tej groźnej tendencji, z inicjatywy wiceminister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu prof. IH PAN Magdaleny Gawin, odbyła się telekonferencja z marszałkami województw, podczas której poddano pod dyskusję właściwe pożytkowanie funduszy publicznych przyznawanych przez urzędy marszałkowskie. Jedną z istotnych kwestii było uwzględnienie wytycznych Generalnego Konserwatora Zabytków, dotyczących ochrony zieleni na zabytkowych rynkach, na etapie przyznawania środków z funduszy unijnych na projekty związane z rewitalizacją i ochroną zabytków.

W spotkaniu wzięła także udział wiceminister klimatu i środowiska Małgorzata Golińska, zwracając uwagę na ważną rolę zielonych przestrzeni miejskich, które ograniczają zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie wody i hałas, a także zapewniają ochronę przed powodziami miejskimi, suszami i falami upałów oraz utrzymują więź między człowiekiem a przyrodą.

Krajobraz, który odziedziczyliśmy po II Rzeczpospolitej, czyli obsadzone drzewami drogi w miastach i miasteczkach, aleje, parki i zieleńce, to efekt świadomie prowadzonej polityki państwa. Chciałabym, abyśmy uzgodnili pomiędzy stroną rządową i samorządami, czy dzisiaj nie powinniśmy prowadzić podobnych działań w związku ze zmianami klimatu, ochroną krajobrazu kulturowego i zrównoważonym rozwojem. W tej kwestii musimy mówić jednym głosem – zaznaczyła minister Magdalena Gawin.

Funkcje reprezentacyjne rynku miejskiego nie wykluczają drzew, zieleni i zachowania powierzchni biologicznie czynnej. Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu oraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska przygotowują zalecenia dotyczące zieleni w centrach miast uwzględniające ochronę istniejących zadrzewień, przywracania obszarów biologicznie czynnych oraz promocji rodzimych gatunków roślin, wykorzystywanych do nasadzeń w środowiskach miejskich. Minister Małgorzata Golińska podjęła już w tej sprawie rozmowy z ministrem funduszy i polityki regionalnej Waldemarem Budą w celu uzgodnienia tych kwestii z wszystkimi właściwymi organami na szczeblu rządowym.

Nie każda zabytkowa aleja wymaga zmiany podłoża na tzw. kostkę. Musimy zmarginalizować sytuacje, gdzie finansuje się wymianę nawierzchni na betonową. Niezależne od różnic w danych województwach, wprowadzenie spójnej polityki w kierunku zazieleniania centrów miast jest rzeczą ze wszech mar korzystna i pożądaną – podsumowała spotkanie wiceminister Magdalena Gawin.