fot.: Danuta Matloch

W związku z nieścisłościami pojawiającymi się w  medialnych doniesieniach na temat projektu wprowadzenia do polskiego prawa kategorii „statusu artysty” MKiDN wyjaśnia, co następuje.

W ubiegłym roku rozpoczęła pracę Ogólnopolska Konferencja Kultury (OKK) zorganizowana z inicjatywy MKiDN przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina (NIFC) celem wypracowania, w szerokiej, środowiskowej debacie, rozwiązań prawnych i organizacyjnych, zaspokajających najbardziej palące potrzeby artystów. W trakcie dyskusji wskazano liczne luki i zaniedbania w polskim systemie wspierania twórczości artystycznej, który obecnie pozbawiony jest szczegółowych uregulowań dedykowanych twórcom. Takie uregulowania istnieją w większości krajów UE, gdzie dostosowano przepisy dotyczące ubezpieczeń społecznych, poboru podatków, prawa pracy i in. do specyfiki zawodów artystycznych, którą cechuje m.in. nieregularność przychodów, okresy przestojów, szczególny rytm i czas pracy, niekiedy skrócony okres zdolności wykonywania zawodu i właściwe tylko danej profesji obciążenia zdrowotne albo konieczna mobilność. Brak odpowiednich uregulowań prawnych skutkuje dyskryminacją artystów, często pozbawionych dostępu do elementarnych udogodnień cywilizacyjnych np. świadczeń emerytalnych i opieki zdrowotnej, co znacznie ogranicza ich możliwości twórcze albo wręcz powoduje ucieczkę do innych zawodów. Jest to problem społeczny, a nie tylko środowiskowy, traci na tym bowiem cała polska kultura, w tym jej konkurencyjność na rynku międzynarodowym, tracą też podatnicy finansujący kosztowne szkolnictwo artystyczne, którego utalentowani absolwenci nie mogą potem wykorzystywać zdobytych umiejętności z pożytkiem dla współobywateli.

Usunięcie tych dolegliwych zaniedbań uznano za priorytet w debacie na forum OKK. Logiczną konsekwencją była dyskusja nad skodyfikowaniem statusu artysty, ponieważ aby opracować rozwiązania dedykowane pewnej konkretnej grupie pracowniczej, trzeba ją najpierw precyzyjnie określić przy pomocy kryteriów odróżniających ją od innych grup. Tym samym OKK rozważała rozmaite możliwe kryteria i rozmaite sposoby nadawania statusu artysty. Zgodnie z informacjami uzyskanymi od koordynatora OKK czyli NIFC  w dyskusji w ogóle nie pojawiła się ewentualność nadawania statusu artysty przez komisję złożoną z urzędników MKiDN. Tak ekscentryczny projekt powstał wyłącznie w głowach niektórych, nierzetelnych publicystów i to do nich należy zgłaszać się z prośbą o jego wyjaśnienie. Zapis wszystkich sympozjów OKK oraz przedstawionych w trakcie obrad materiałów dostępny jest na stronie internetowej konferencjakultury.pl, gdzie można rzecz zweryfikować.

Ostateczna konkluzja OKK, tak w tej, jak i innych podnoszonych na tym forum kwestiach (np. modelu instytucji artystycznych) pozostaje  w fazie opracowywania. Dotychczas odbyło się 11 seminariów, z udziałem około 300 referentów oraz ponad 200 podmiotów (stowarzyszeń i zrzeszeń artystów, związków twórczych, związków zawodowych w/z sztuki, pracodawców, organizatorów instytucji kultury). Obecnie zespół ekspertów OKK w oparciu o wnioski z debaty przygotowuje wariantowe propozycje legislacyjne. Poddane one zostaną kolejnej konsultacji ze środowiskiem podczas finalnej konferencji, podsumowującej całość obrad, planowanej wiosną br. w Warszawie.

MKiDN konsekwentnie podtrzymuje przekonanie, które było powodem zwołania OKK: projekt naprawy sytemu organizacji życia artystycznego w naszym kraju powinni wypracować samodzielnie twórcy, animatorzy i uczestnicy kultury. Dlatego MKiDN nie przedstawiało żadnych własnych założeń w tym względzie i nadal ich nie formułuje. Gdy OKK wypracuje środowiskowy consens w tej sprawie, MKiDN podejmie działania zmierzające do jego wdrożenia w takim zakresie, w jakim będzie to możliwe w obecnej sytuacji prawnej, instytucjonalnej i budżetowej. Dlatego jest rzeczą pierwszorzędnej wagi, by OKK była maksymalnie reprezentatywna tj. by ujawniła jak najszersze spectrum opinii, poglądów i stanowisk względem obowiązujących i postulowanych regulacji życia artystycznego. Ponawiamy zatem zaproszenie do zapoznania się z przebiegiem debaty oraz do zgłaszania propozycji, uwag, obiekcji i głosów krytycznych do ministerstwa lub bezpośrednio do organizatora OKK czyli NIFC. Wszystkie głosy  zostaną przeanalizowane i wyznaczą wypadkową działania na rzecz poprawy kondycji polskiej kultury.