Uczestnicy konsultacji

W spotkaniu udział wzięli przedstawiciele Departamentu Ochrony Zabytków i Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz reprezentanci środowiska poszukiwaczy, w tym członkowie Polskiego Związku Eksploratorów i innych stowarzyszeń, które od lat zajmują się poszukiwaniem zabytków w Polsce: Stowarzyszenia Brodnicka Grupa Eksploracyjno-Poszukiwawcza, Stowarzyszenia Galea, Stowarzyszenia Lubuska Grupa Eksploracyjna Nadodrze, Ostrowskiego Stowarzyszenia Eksploracyjno-Historyczne ENIGMA, Stowarzyszenia Wielkopolska Grupa Eksploracyjno-Historyczna Gniazdo, Stowarzyszenia Eksploracyjnego na Rzecz Ratowania Zabytków SAKWA, Stowarzyszenia Grupa Poszukiwawcza Riese oraz Stowarzyszenia WIZNA. W spotkaniu wziął również udział przedstawiciel miesięcznika „Odkrywca” oraz reprezentant środowiska kolekcjonerów.

Propozycje zmian 

O zorganizowaniu szerokich konsultacji środowiskowych, które dałyby możliwość wypowiedzenia się wszystkim zainteresowanym poszukiwaniem zabytków, zdecydowano podczas spotkania zorganizowanego w maju 2018 r. Konsultacje przeprowadził Polski Związek Eksploratorów – największa organizacja zrzeszająca poszukiwaczy zabytków. Zebrane propozycje, przedstawione podczas spotkania, pozwoliły na wypracowanie ogólnych kierunków i założeń zmian. Ustalono m.in., że z uwagi na potrzebę ochrony dziedzictwa archeologicznego, z amatorskiego poszukiwania zabytków powinny być wyłączone obszary objęte ochroną konserwatorską, natomiast uproszczeniu i przyspieszeniu powinna ulec procedura wydawania pozwoleń na poszukiwanie zabytków oraz współpraca ze służbami konserwatorskimi. Omówiono również propozycję wprowadzenia licencji na poszukiwanie zabytków. Dodatkowo wskazano na konieczność stałej edukacji w zakresie odpowiedzialnych postaw w trakcie poszukiwania zabytków. Na podstawie zebranych wniosków przygotowane zostaną konkretne propozycje zmian.

 

Dotychczasowe regulacje

Legalne poszukiwanie zabytków jest obecnie możliwe na podstawie pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków. Zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U z 2017 r., poz. 2187 ) prowadzenie poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków archeologicznych, przy użyciu wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych i technicznych oraz sprzętu do nurkowania może się odbywać wyłącznie po uzyskaniu pozwolenia właściwego miejscowo wojewódzkiego konserwatora zabytków. Warunki formalne, jakim musi odpowiadać wniosek o pozwolenie na prowadzenie poszukiwań zabytków, umieszczone są w Rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego  z dnia 22 sierpnia 2018 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich i badań konserwatorskich przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków albo na Listę Skarbów Dziedzictwa oraz robót budowlanych, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, a także badań archeologicznych i poszukiwań zabytków (Dz.U. z 2018 r., poz. 1609).