Znajomość języków obcych i wiedza specjalistyczna najbardziej cenionymi kompetencjami wśród pracodawców
Badanie rynku pracy w turystyce zostało przeprowadzone na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki, przez firmę Grupa BST Sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach. Celem badania było: zebranie i analiza danych w zakresie poznania opinii pracowników na temat pracy w turystyce i warunków jej wykonywania, diagnoza potencjału zatrudnieniowego i zapotrzebowania pracodawców na kompetencje zawodowe w turystyce.

W celu realizacji powyższych założeń przeprowadzono badania w okresie od listopada 2016 r. do czerwca 2017 r. na próbie 4 000 osób, w tym 2 000 pracowników i 2 000 pracodawców, z zastosowaniem techniki bezpośredniego wywiadu kwestionariuszowego wspomaganego komputerowo (CAPI – Computer Aided Personal Interview). Podmioty biorące udział w badaniach działają w pięciu głównych obszarach:

1. Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją,
2. Działalność związana z organizacją turystyki i pośrednictwem turystycznym,
3. Działalność związana z transportem pasażerskim,
4. Działalność związana z wyżywieniem,
5. Działalność związana z zakwaterowaniem.

Najważniejsze wnioski z przeprowadzonych badań:

• Zdecydowana większość badanych podmiotów branży turystycznej to firmy prywatne (ponad 90%), w tym działalność gospodarcza prowadzona przez osoby fizyczne wynosi 81,8%.
• Dominują przedsiębiorstwa najmniejsze, zatrudniające cztery osoby lub mniej. Najmniej liczne są podmioty największe – zatrudniające powyżej 100 osób; najwięcej podmiotów najmniejszych, zajmuje się przede wszystkim organizacją turystyki i pośrednictwem turystycznym oraz gastronomią.
• Stały charakter pracy najczęściej deklarują pracownicy podmiotów, których głównym zakresem działalności jest organizacja turystyki i pośrednictwo turystyczne, natomiast najrzadziej osoby zatrudnione w firmach świadczących usługi zakwaterowania. Również pracodawcy potwierdzają, że umowa na czas nieokreślony jest najczęściej stosowaną, a ponadto, w ponad połowie badanych podmiotów, jest główną formą świadczenia pracy. Umowy zlecenia/o dzieło, lub staż/wolontariat, choć stosowane odpowiednio przez 62,9% i 30,9% pracodawców, bardzo rzadko stanowią główną formę zatrudnienia (4,8 i 0,9%). Tymczasowy/sezonowy/dorywczy charakter pracy, dotyczy ok. 10% pracowników branży turystycznej.
• Badani pracownicy w największym stopniu zgadzają się ze stwierdzeniem, że są w stanie terminowo wykonywać powierzone im obowiązki, że atmosfera panująca w pracy jest przyjazna oraz, że praca umożliwia mi podnoszenie kompetencji. Z kolei odczucia negatywne, najczęściej towarzyszą im w odniesieniu do stabilności warunków zatrudnienia, poczucia bycia szanownym w miejscu pracy oraz dodatkowych świadczeń pozapłacowych.
• Co trzeci badany pracownik branży turystycznej wykonuje pracę, która nie jest zgodna z jego wykształceniem. Co czwarty jest zdania, że jego kwalifikacje są wyższe, niż wymagane w obecnym miejscu pracy, a w sumie co dziesiąty uważa, że obecnie wykonywane obowiązki są powyżej jego kwalifikacji (jedni i drudzy często nie wiążą swojej przyszłości zawodowej z obecnym pracodawcą). Swoją przyszłość z obecnym pracodawcą oraz branżą turystyczną w ogóle najczęściej wiążą pracownicy podmiotów zajmujących się organizacją turystyki i pośrednictwem turystycznym. Należy zwrócić uwagę, że jest to grupa, która najczęściej pracuje w oparciu o umowę o pracę na czas nieokreślony.
• Oceniając posiadane kompetencje, badani pracownicy najczęściej twierdzili, że potrafią obsługiwać podstawowe programy komputerowe, są w stanie wykonywać obliczenia/pracować na danych liczbowych oraz posługują się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi.
• W opinii pracodawców (ogółem) najbardziej przydatnymi kompetencjami (w przypadku pracowników operacyjnych) są: specjalistyczna wiedza dotycząca zadań zawodowych na stanowisku pracy, porozumiewanie się w języku obcym, obsługa podstawowych programów komputerowych (typu MS Office) oraz dyspozycyjność. Według nich pracownicy operacyjni posiadają przede wszystkim następujące kompetencje: potrafią posługiwać się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi (co do posiadania tych umiejętności pewność mają również sami pracownicy), są odporni na stres, potrafią współpracować w zespole, są gotowi do ciągłego uczenia się/podnoszenia kwalifikacji, oraz są w stanie nawiązywać i utrzymywać relacje z innymi osobami. Natomiast nie posiadają umiejętności porozumiewania się w języku obcym (opinię tę podzielają sami pracownicy, ale co istotniejsze, jest to umiejętność określana jako jedna z najbardziej przydatnych) oraz wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji.