Tematem seminarium, które odbyło się 20 listopada br. na terenie Muzeum – Miejsca Pamięci w Palmirach była przyszłość terenów, które w latach II wojny światowej stanowiły obszar obozu koncentracyjnego w Gusen (Austria). Było to największe poza aktualnymi granicami Polski miejsce eksterminacji polskiej inteligencji, w tym polskich Żydów i Powstańców Warszawskich. Zginęły tam również dziesiątki tysięcy ofiar z innych państw europejskich:  Francuzów,  obywateli Związku Sowieckiego,  Hiszpanów, Włochów, Greków, Serbów, Słoweńców, Bułgarów, Austriaków, Niemców, Belgów, Czechów, Słowaków, Żydów węgierskich, Holendrów, Luksemburczyków, Albańczyków. Gusen to jedno z najważniejszych miejsc pamięci w Europie: miejsce polskiej martyrologii, miejsce pamięci ofiar Holokaustu, miejsce pamięci wielu innych narodów.

W swoim wystąpieniu Sekretarz Stanu w MSZ Minister  Szymon Szynkowski vel Sęk podkreślił, że „obóz Gusen I i II (…) to miejsce wyjątkowe z wielu powodów: ze względu na historię w czasie wojny, powojenny brak upamiętnienia, jak również obecność w pamięci zbiorowej wielu państw i społeczeństw”.

Rząd Polski troszczy się o właściwe upamiętnienie wszystkich ofiar, które poniosły śmierć w niemieckich nazistowskich obozach koncentracyjnych i zagłady. Jest zaangażowany w liczne inicjatywy międzynarodowe związane z tym tematem. Pielęgnuje te miejsca,  stanowią one bowiem część wspólnego europejskiego dziedzictwa i mają uniwersalny walor edukacyjny. Polska traktuje jako priorytetowe zadanie stanie na straży pamięci o tragicznych wydarzeniach II wojny światowej i niemieckiej okupacji. Pielęgnowanie i przekazywanie następnym pokoleniom pamięci o tragicznych latach ludobójstwa i represji służy przede wszystkim temu, aby takie zbrodnie nie mogły się już nigdy powtórzyć.

Poruszające świadectwo przedstawił były więzień obozów Mauthausen i Gusen, a wcześniej Pawiaka i Auschwitz-Birkenau, p. Stanisław Zalewski, który podzielił się swoimi doświadczeniami z uczestnikami seminarium.

Polska wspólnie z innymi państwami pochodzenia ofiar, organizacjami skupiającymi byłych więźniów i ich rodzinami i we współpracy z władzami Austrii od lat konsekwentnie dąży do godnego upamiętnienia ofiar obozu Gusen. Kluczowym krokiem w tym kierunku jest jednak wykup przez rząd austriacki terenów i nieruchomości – pozostałości po obozie - z rąk prywatnych właścicieli oraz utworzenie tam godnego miejsca pamięci z włączeniem w jego zaplanowanie państw pochodzenia ofiar, Międzynarodowego Komitetu Mauthausen oraz byłych więźniów, jak też organizacji i władz lokalnych. Kultywowanie pamięci o tragedii II wojny światowej stanowi elementarny, wspólny obowiązek wszystkich członków Europejskiej Wspólnoty.

W maju przyszłego roku przypada 75. rocznica wyzwolenia obozu w Gusen, w którym - w świetle dotychczasowych badań i dostępnej wiedzy - więzionych było 77 i pół tysiąca więźniów, z których ponad 44 tysiące straciło tam życie. Miejsce to ma dla Polski szczególne znaczenie ze względu na liczbę 34 tysięcy osadzonych więźniów pochodzących z Polski, z których 27 tysięcy - liczba  zamordowanych przedstawicieli polskiej elity - jest porównywalna do liczby ofiar Katynia.