W tym roku  Grupa Wyszehradzka obchodzi swoje 30-lecie i w moim przekonaniu współpraca na polu kulturalnym w ciągu tych trzech dekad okazała się  znamienna i owocna. Instytucje kulturalne w naszych krajach przeprowadziły każdego roku szereg poświęconych kulturze projektów. Artyści i eksperci ze świata kultury oraz sektora kreatywnego stale współpracują wymieniając swoje doświadczenia i zbliżając w ten sposób nasze społeczeństwa – zaznaczył prof. Piotr Gliński.

W spotkaniu udział wzięli: minister kultury Słowacji Natália Milanová, minister kultury Czech Lubomír Zaorálek oraz Péter Fekete, sekretarz stanu ds. kultury w Ministerstwie Zasobów Ludzkich Węgier.

Podczas obrad szczególna uwaga została poświęcona zabezpieczeniu socjalnemu i regulacji statusu zawodowego artystów. Zdaniem obradujących, działalność środowisk twórczych jest bardzo ważną częścią sektora kreatywnego, ponieważ daje nam dostęp do narodowego i światowego dziedzictwa kulturowego, wzmacnia naszą tożsamość i poczucie wspólnoty.

Jak zauważa prof. Piotr Gliński, mechanizmy rynkowe nie są wystarczające, aby zapewnić odpowiednie finansowanie działalności twórczej. Ona wymaga mecenatu - publicznego lub prywatnego.

Zdecydowana większość krajów europejskich prowadzi politykę kulturalną opartą głównie na mechanizmach wsparcia państwa. Takie podejście dominuje również w krajach V4, ponieważ funkcjonuje w nich rozbudowany system mecenatu publicznego.

Wicepremier Gliński zaznaczył, że kiedy obejmował urząd w 2015 roku Polska, jako jeden z nielicznych krajów europejskich, nie miała kompleksowego rozwiązania w zakresie bezpośredniego wsparcia artystów, zwłaszcza tych, którzy nie są na stałe zatrudnieni w instytucjach kultury. Okazało się również, że od 1989 roku nikt w Polsce nie badał szczegółowo sytuacji społeczno-ekonomicznej artystów. Co więcej, nikt nie wiedział, ilu artystów zawodowych faktycznie jest w Polsce.

W 2017 roku, z inicjatywy Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu zorganizowana została tzw. Ogólnopolska Konferencja Kultury, której celem jest pobudzenie społecznej debaty i wypracowanie propozycji i rozwiązań odpowiadających na najważniejsze potrzeby artystów. W 2018 roku przeprowadzono badania socjologiczne, które dały wgląd w sytuację społeczno-ekonomiczną artystów w Polsce. Wniosek był jasny - sytuacja ekonomiczna większości z nich jest trudna, ponieważ mają oni dochody poniżej średniej krajowej. Taka jest rzeczywistość dla około 60% artystów. Ponad połowa z nich zarabiała na umowach o dzieło, jedna trzecia pracowała bez umowy, a tylko 14% miała umowę o pracę na czas nieokreślony. Oznaczało to, że pracodawcy opłacali ubezpieczenie społeczne i zdrowotne niewielu.

Mając na uwadze powyższe oraz dodatkowo wpływ COVID-19 na sektor kultury, w którym zaobserwowano dużą utratę dochodów, Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu  przygotowało projekt ustawy o uprawnieniach artystów zawodowych, który w sposób systemowy ma te kwestie uregulować.  

Współpraca ministerstw kultury krajów V4      

Współpraca państw Grupy Wyszehradzkiej w dziedzinie kultury jest intensywna i systematyczna. Każdego roku w państwach Grupy organizowane są spotkania ministrów oraz ekspertów. Wynikiem tych spotkań jest sformułowanie wspólnych celów prowadzonych polityk kulturalnych, zorientowanych m.in. na pielęgnowanie wspólnego dziedzictwa kulturowego regionu Europy Środkowej oraz tworzenie różnorodnych projektów w dziedzinie kultury.

Współpraca w ramach V4 umożliwia Czechom, Słowacji, Węgrom i Polsce identyfikowanie problemów istniejących w sektorze kultury oraz szukanie wspólnych rozwiązań, w szczególności w dziedzinie promocji kultury. Wśród instytucji uczestniczących w realizacji projektów współpracy w ramach V4, należy wyróżnić: 

• Międzynarodowe Centrum Kultury
• Instytut Adama Mickiewicza
• Narodowe Centrum Kultury
• Bibliotekę Narodową
•  Instytut Książki
• Filmotekę Narodową - Instytut Audiowizualny
• Polski Instytut Sztuki Filmowej
•  Muzeum Narodowe w Warszawie
• Instytut Teatralny.