[[jQueryInclude?preset=slides]]

fot. Dominik Tryba/ Copyright: Instytut ESPS

fot. Dominik Tryba/ Copyright: Instytut ESPS

fot. Dominik Tryba/ Copyright: Instytut ESPS

fot. Dominik Tryba/ Copyright: Instytut ESPS

fot. Dominik Tryba/ Copyright: Instytut ESPS

Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego, prof. Piotr Gliński, otworzył dziś w czeskiej Pradze plenerową wystawę poświęconą odradzaniu się Europy po I wojnie światowej. Ekspozycja, przygotowana przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność we współpracy z historykami z kilkunastu krajów, stanowi próbę syntezy burzliwych początków dwudziestolecia międzywojennego, ze szczególnym uwzględnieniem historii Europy Środkowo-Wschodniej. Ponad 200 materiałów archiwalnych – fotografii, dokumentów i filmów – oraz indywidualne wspomnienia z tamtego okresu składają się na opowieść o nowym początku regionu. Wystawa pokazuje zarówno niespotykaną skalę przemian politycznych jakie zaszły w latach 1918-23 w Europie, jak również ich wpływ na aktualne relacje międzynarodowe oraz współczesną politykę pamięci w różnych krajach

- W 1918 roku walka o utrzymanie wolności dla wielu narodów wiązała się z wielkim wysiłkiem. Ukazanie polskiego i czesko-słowackiego przypadku na tle innych doświadczeń regionu uzmysławia, że nie wszyscy podzielali w tamtym czasie entuzjazm i radość, które nam – Polakom i Czechom, a także Słowakom - tak silnie dziś kojarzą się z rokiem 1918 - powiedział wicepremier prof. Piotr Gliński podczas uroczystego otwarcia wystawy.

- Historia nas uczy, że bez wolnej Polski nie będzie wolnych Czech, a bez wolnych Czech – wolnej Polski pisał Tomasz Masaryk w 1918 do Ignacego Jana Paderewskiego. Cieszę się, że sto lat później wciąż możemy świętować razem, mówiąc o wielkiej roli twórców naszych niepodległości – podkreślił prof. Gliński.

- Mam nadzieję, że dzięki atrakcyjnej formie architektonicznej i plastycznej ta wielowymiarowa opowieść o trudach dążenia do wolności i o tym, że wolność nie jest dana raz na zawsze – przemawiać będzie także do młodego pokolenia Europejczyków – dodał minister kultury.

Z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości przez Czechy i Słowację wicepremier obu krajom złożył życzenia. „Cieszę się, że pierwsza prezentacja tej niezwykłej wystawy towarzyszy oficjalnym obchodom tak ważnego dla Czechów i Słowaków jubileuszu” – powiedział Piotr Gliński.

Pierwsza wojna światowa całkowicie odmieniła oblicze Europy. Rozpad czterech mocarstw i pojawienie się kilkunastu nowych państw, przesunięcia dotychczasowych i utworzenie nowych granic, lokalne konflikty zbrojne, ścieranie się ruchów społecznych, szukanie nowych rozwiązań mających zapewnić utrzymanie pokoju – w wielu miejscach procesy te zakończyły się dopiero w okolicach roku 1923. Tak na gruzach dawnego ładu powstawała Nowa Europa. – Wystawa przywołuje ważne wydarzenia sprzed 100 lat, uzmysławiając nam, dlaczego są one istotne dla zrozumienia nie tylko II wojny światowej, ale także współczesnej Europy Środkowo-Wschodniej – tłumaczy prof. Barbara Kirshenblatt-Gimblett, jedna z konsultantek scenariusza wystawy.

Prof. Jan Rydel, koordynator strony polskiej w ENRS, dodaje: Chcemy pokazać, że konsekwencje niektórych zjawisk sprzed 100 lat odczuwamy do dziś. Poprzez zestawienie różnych interpretacji procesów, które rozegrały się w naszym regionie po Wielkiej Wojnie, możemy zaprezentować także odmienne wrażliwości poszczególnych narodów i różnorodność obrazów tego konfliktu utrwalonych w zbiorowej pamięci.

Wystawa ma formę biało-srebrnego pawilonu w kształcie sześcianu, wyróżniającego się oryginalną konstrukcją. Wykorzystane zostały dźwięki i filmy z epoki. Teksty i materiały wizualne znajdują się zarówno wewnątrz pawilonu, jak i na jego zewnętrznych ścianach.

– Wystawa opowiada historię tworzenia się nowego ładu politycznego. Poprzez użycie dwóch kontrastujących ze sobą materiałów – sztywnej stali i jasnego, lekkiego materiału – chcemy pokazać zderzenie tego, co stare z tym, co nowe – tłumaczy Andrzej Jaworski ze studia JAZ Architekci odpowiedzialnego za projekt ekspozycji.

Otwarciu wystawy towarzyszyć dziś będzie wieczorna debata „Po Wielkiej Wojnie: pamięć Europy 1918-23” w Bibliotece Vaclava Havla (godz. 19:00), która jest jej współorganizatorem. O próbie syntezy pamięci narodowych i poszukiwaniach wspólnej ponadnarodowej narracji i trudnych narodzinach Nowej Europy dyskutować będą: prof. Attila Pok (Węgry), prof. Jan Rydel (Polska) oraz dr Oldřich Tůma (Czechy). Debatę poprowadzi dyrektor Biblioteki Vaclava Havla Michael Žantovský.

Głównym partnerem prezentacji wystawy w Czechach jest Instytut Polski w Pradze.

Projekt finansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2021.

Organizator: Europejska Sieć Pamięć i Solidarność, www.enrs.eu

Europejska Sieć Pamięć i Solidarność jest międzynarodowym przedsięwzięciem, które ma na celu badanie, dokumentowanie oraz upowszechnianie wiedzy na temat historii Europy XX wieku i sposobów jej upamiętniania ze szczególnym uwzględnieniem okresu dyktatur, wojen i społecznego sprzeciwu wobec zniewolenia. Członkami Sieci są: Niemcy, Polska, Słowacja, Węgry i Rumunia, a w jej gremiach doradczych zasiadają ponadto przedstawiciele Austrii, Czech i Łotwy.