Odnowione freski w Monasterze Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa w Supraślu dzięki wsparciu MKDNiS

Klasztor w Supraślu odgrywa ważną rolę w dziedzictwie kulturowym i duchowym nie tylko na terenie Podlasia, ale całej Polski. Jego historia sięga 1498roku.

Na terenie klasztoru znajduje się kompleks budynków zróżnicowanych architektonicznie. Najważniejszy budynek to unikatowa obronna cerkiew Zwiastowania NMP (1502-1511), z odtworzonymi freskami z XVI w. Cerkiew w 1944 r. została wysadzona przez wycofujące się wojska hitlerowskich Niemiec. Od 1984 r. obiekt jest odbudowywany pod nadzorem Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Białymstoku.

Na terenie klasztornym znajduje się też cerkiew św. Jana Teologa (1889-1890 r.), dzwonnica pełniąca funkcję bramy głównej (murowana budowla została wzniesiona w latach 1695-1697 na wzór bramy przed Pałacem Branickich w Białymstoku, po pożarze w 1728 r. odbudowano ją w poł. XVIII w.), kompleks budynków klasztornych południowy, zachodni i wschodni, powstały w XVIII w. Przebudowano je następnie w XIX –XX w. Do Monasteru przylegają także historyczne katakumby z XVI w.

Klasztor posiada unikatowe wyposażenie oraz wystrój wnętrza: freski supraskie, księgozbiór monasterski, Kodeks Supraski (wpisany na listę „Pamięci świata” UNESCO), Biblia Supraska i Irmologion Supraski.

W latach 2018, 2019 oraz 2021 Klasztor uzyskał 630 tys. zł z ministerialnego programu Ochrona zabytków. Dzięki temu odnowiono freski, a w bieżącym roku zostanie wyremontowany dach.

Wzbogacona kolekcja ikon w Muzeum Ikon w Supraślu

Muzeum Ikon jest oddziałem Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, od 2019 r. współprowadzonego przez MKDNiS. Mieści się w Pałacu Archimandrytów na terenie monasteru supraskiego.

W zbiorach Muzeum Podlaskiego znajduje się ok. 1,2 tys. ikon. Duża część tego zbioru to ikony zatrzymane przez celników w czasie prób przemytu ich do Polski zza wschodniej granicy, które po zakończeniu postępowań sądowych zostały przekazane do muzeum.

W muzeum obejrzeć można m.in. ikony związane z Chrystusem, Matką Boską, z 12 najważniejszymi świętami cerkiewnymi, ikony przedstawiające poszczególnych świętych (m.in. św. Mikołaj czy św. Jerzy). Najstarsze z prezentowanych ikon pochodzą z XVIII wieku, muzeum zabiega o to, aby w przyszłości stałą ekspozycję wzbogacić o starsze ikony. Zwiedzający mogą też zobaczyć mnicha piszącego ikony w swojej celi, przydrożną kapliczkę (w niej pierwszą ikonę w zbiorach białostockiego muzeum, podarowaną placówce przez osobę prywatną w 1966), a nawet tzw. „święty kąt”, czyli domowy ołtarzyk z ikoną, umieszczony w witrynie oryginalnego okna, pochodzącego z jednego ze starych domów na Podlasiu.

Oddzielnie prezentowane są unikatowe, XVI-wieczne supraskie freski, dzięki którym oglądający mogą zapoznać się z historią klasztoru w Supraślu. W czasie zwiedzania widzowie obejrzą trzy filmy: o pisaniu ikon, historii supraskiego klasztoru oraz o cerkwiach na Podlasiu.

W 2017 oraz 2019 r. Muzeum pozyskało 250 tys. zł z programu Kolekcje muzealne na zakup kolekcji ikon.

Troska o dziedzictwo kulturowe Podlasia – wielopoziomowe wsparcie

Podczas wizyty w Supraślu wicepremier Piotr Gliński odwiedził również dawną plebanię Parafii pw. NMP Królowej Polski, która jest remontowana m.in. z dotacji Ministra (278 tys. zł).

Wśród dotowanych z Programów Ministra i środków unijnych przedsięwzięć znalazły się projekty związane z ochroną i utrzymaniem wielokulturowego dziedzictwa Podlasia – prace konserwatorskie w zabytkowych kościołach m.in. w Turośli, Kołakach Kościelnych, Wiźnie, Sejnach, Szumowie i Drohiczynie, renowacje Zespołu Klasztoru Kamedułów, cerkwi, staroobrzędowej molenny oraz meczetów, a także nowe projekty muzealne jak Muzeum Pamięci Sybiru czy Muzeum Kresów Rzeczypospolitej Obojga Narodów w Sejnach.

Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu współprowadzi również podlaskie instytucje kultury –  Operę i Filharmonię Podlaską, Ośrodek „Pogranicze – kultur, narodów” w Sejnach i Teatr „Wierszalin” w Supraślu, od 2018 r. - Filharmonię Kameralną im. Witolda Lutosławskiego w Łomży, a od początku 2020 r. - Muzeum Podlaskie w Białymstoku. Wszystkie współprowadzone instytucje otrzymują dotacje podmiotowe i celowe.