Przed 75 laty Pomorze Zachodnie powróciło do Polski. Do zniszczonego wojennymi działaniami Szczecina przybyli Polacy z Kresów i z innych stron, żeby znaleźć tutaj swój nowy dom. Wspólnym wysiłkiem pokolenia Polaków ze zgliszcz wyrosło nowe miasto, które jest wspaniałym i nowoczesnym ośrodkiem życia gospodarczego, kulturalnego i intelektualnego. Miastem tętniącym życiem i pobudzającym do kreatywności – napisał prezydent RP Andrzej Duda w liście odczytanym przez sekretarza stanu w Kancelarii Prezydenta RP Wojciecha Kolarskiego.

Prezydent zwrócił uwagę, że podziwiając piękno i urok dzisiejszego Szczecina, nie możemy zapominać o pionierach, którzy w początkach powojennej historii nadali mu niepowtarzalny charakter. Przypomniał, że w powojennej historii w Szczecinie biło serce Polski.

To tu w 1946 r. odbyła się jedna z pierwszych wielkich demonstracji przeciwko polityce komunistycznych władz i w obronie Stanisława Mikołajczyka. To tu w grudniu 1970 r. wybuchły krwawo stłumione protesty robotnicze, a w sierpniu 1980 r. - strajki, które doprowadziły do podpisania porozumień sierpniowych - napisał prezydent Duda.

Premier Mateusz Morawiecki zwrócił uwagę, że rok 2020 jest obok wielu wspomnień rocznicowych, także czasem wspominania powrotów.

W lutym wspominaliśmy powrót Polski na Pomorze Wschodnie, na Pomorze Gdańskie, zaślubiny z morzem gen. Józefa Hallera – przypomniał premier. - A teraz, właściwie w lipcu, to 75. rocznica powrotu Szczecina do Polski, powrotu, który wcale nie był oczywisty. Również po II wojnie światowej, jeszcze przed konferencją w Poczdamie były zakusy, żeby Szczecin pozostał pod administracją niemiecką. Szczecin trzy razy administracja polska próbowała zasiedlać. I dopiero za trzecim razem, po konferencji w Poczdamie udało się tam zbudować trwałe podwaliny administracji polskiej.

Mateusz Morawiecki przypomniał również, że Polacy odziedziczyli Szczecin jako miasto ruin i to oni to z ruin je podnieśli.

To jest ten cud polskiego Szczecina powojennego, którym dzisiaj możemy się cieszyć. Cud polskiego Pomorza Zachodniego, o którym prezydent Lech Kaczyński mówił, że to jest polska racja stanu. Tak, Szczecin, Pomorze Zachodnie to polska racja stanu” - ocenił szef rządu. Dodał, że dzisiaj możemy z dumą myśleć o Szczecinie jako o najdalej na zachód wysuniętym wielkim, polskim mieście, które jest jednocześnie bardzo dobrze z Polską zintegrowane i dlatego rząd Polski podjął szereg wielkich decyzji inwestycyjnych dotyczących Pomorza Zachodniego, Świnoujścia, Szczecina.

O wystawie

Pomysłodawcą i kuratorem wystawy jest Piotr Semka. Do jej powstania doszło dzięki wspólnej inicjatywie Archiwum Państwowego, Muzeum Narodowego w Szczecinie oraz Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu.

Ekspozycję, złożoną z 24 plansz, podzielono na rozdziały tematyczne, które ukazują, m.in.: genezę postulatów oparcia granic Polski na Odrze, losy Polaków wywiezionych przez Niemców w czasie II wojny światowej na roboty do Szczecina, realia sowieckiej obecności w Szczecinie, transfer ludności polskiej z Kresów na Pomorze Zachodnie, budowę życia Kościoła katolickiego.

Osobno przedstawiono historię oporu szczecinian wobec łamania demokracji przez ekipę Bolesława Bieruta (jedna z pierwszych wielkich demonstracji, wyrażająca sprzeciw wobec komunistów i wsparcie dla Stanisława Mikołajczyka, miała miejsce w kwietniu 1946 r. właśnie w Szczecinie).

Wystawę będzie można oglądać do 18 września 2020 roku na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie.