Wystawa „Tylko sztuka” Ursuli von Rydignsvard w Centrum Rzeźby w Orońsku
07.09.2021
Do 17 października w Centrum Rzeźby w Orońsku można oglądać wystawę „Tylko sztuka / Nothing but Art” Ursuli von Rydignsvard – jednej z najbardziej znanych artystek w Stanach Zjednoczonych, uhonorowanej przez ministra kultury, dziedzictwa narodowego i sportu prof. Piotra Glińskiego Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Wernisaż z udziałem autorki prac odbył się w miniony weekend. Prezentowane na wystawie prace pochodzą z nowojorskiej Pracowni Ursuli von Rydingsvard, Galerii Lelong i kolekcji Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie.
Tytuł wystawy „Tylko sztuka / Nothing but Art” podkreśla pasję artystki i jej całkowite oddanie się sztuce. Pokaz w Centrum Rzeźby w Orońsku stanowi reprezentatywny przekrój twórczości autorki. Rzeźby prezentowane są w Muzeum Rzeźby Współczesnej, Galerii Oranżeria i przestrzeni parkowej.
Ekspozycja obejmuje 26 prac, wśród których znajduje się dwanaście rzeźb wykonanych z drewna cedrowego, jedna ze zwierzęcych jelit, jedna z żywicy poliuretanowej, jedenaście rysunków oraz jedna instalacja wykonana z przedmiotów gotowych.
Najstarsza z prezentowanych rzeźb pt. „Bez tytułu” (dziewięć stożków, 1976) pochodzi z wczesnego okresu twórczości, kiedy faktura dzieł nie osiągnęła jeszcze tak ekspresyjnego wyrazu jak w późniejszych realizacjach. Bardzo istotną w swoim dorobku pracę pt. „Dno oceanu” (1996), zawierającą elementy wykonane ze zwierzęcych jelit, artystka stworzyła w czasie eksperymentowania z różnymi materiałami. Pozostałe rzeźby i rysunki pokazane na wystawie pochodzą z ostatniego okresu twórczości, cechującego się pewnością i monumentalną, często dramatyczną formą. Instalacja pt. „Nic” (2002–2021), złożona z przedmiotów gotowych, jest każdorazowo inaczej skomponowana z rzeczy znalezionych i zebranych przez Ursulę von Rydingsvard.
W ramach ekspozycji pokazywane są też trzy filmy opowiadające o życiu, pracy i sztuce Ursuli von Rydingsvard. Dwa autorstwa Marcina Giżyckiego i Petera O’Neilla: „The Making of Hand-e-over” (1997) i „Unorthodox Geometry” (1998) i jeden Daniela Trauba: „Into Her Own” (2019), który w 2020 roku został uznany za jeden z 10 najlepszych filmów dokumentalnych w Stanach Zjednoczonych.
Ursula von Rydignsvard
Ursula von Rydignsvard pochodzi z polsko-ukraińskiej rodziny, która w czasie II wojny została wywieziona na roboty przymusowe do Niemiec, a następnie wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych. Artystka, z domu Karoliszyn, urodziła się w Deensen w Niemczech w 1942 roku. Jej rodzice pochodzili z Podhala. Przeżycia z dzieciństwa i kraj pochodzenia odcisnęły piętno emocjonalne na jej pracach.
Studiowała na kilku uniwersytetach: sztukę m.in. na Uniwersytecie Miami oraz w Berkeley, ale największe znaczenie miało dla niej ukończenie nowojorskiego Uniwersytetu Columbia, gdzie uzyskała tytuł magistra sztuki. Tworzy rzeźby, najczęściej w drzewie cedrowym, a także z brązu i żywic poliuretanowych. Są one inspirowane naturą, sztuką pozaeuropejską – Afryki, Australii i Oceanii, a także tradycją sztuki ludowej i drewnianej rzeźby, zwłaszcza Podhala. Ponadto zajmuje się rysunkiem tworzonym na ręcznie wyrabianym własną techniką papierze abaka.
Znana jest z wielkoformatowych, monumentalnych rzeźb z belek cedrowych, które pieczołowicie tnie, montuje i laminuje, po czym wciera grafitową patynę w teksturowane, fasetowane powierzchnie dzieła. Fascynacja artystki drewnem jako materiałem rzeźbiarskim zaczęła się wkrótce po ukończeniu studiów, w 1975 roku. Jej pierwszym dojrzałym dziełem była rzeźba „Pieśń świętej” (Eulalia) z 1979 roku. Składała się ze 180 cedrowych tyczek rozrzuconych na zboczu wzgórza w Artwork w Lewiston w stanie Nowy Jork.
Za jedną z najważniejszych swoich rzeźb Rydingsvard uważa rzeźbę pt. „Zakopane” z 1987 r., ponieważ nawiązuje do jej osobistych wspomnień związanych z matką. Artystka bardzo często podkreśla swoje polskie korzenie, nadając pracom polskie tytuły, np. „Echo”, „Dorotka”, „Elegantka”, „Damski czepek”, „Pod pachą”, „Zakopane”, „Droga”, „Luba”, „Maglownica” i wiele innych.
Ursula von Rydingsvard jest jedną z najbardziej znanych artystek w Stanach Zjednoczonych. Jej prace znajdują się w najważniejszych kolekcjach i miejscach sztuki, takich jak nowojorskie Museum of Modern Art, Metropolitan Museum of Art, Madison Museum of Contemporary Art w Wisconsin, National Gallery of Art w Waszyngtonie, San Francisco Museum of Modern Art, Whitney Museum of American Art, Park Rzeźby Storm King Art Center pod Nowym Jorkiem i wielu innych ważnych instytucjach kultury i nauki.
W czasie swojej ponad czterdziestoletniej praktyki artystycznej artystka zdobyła umiejętność przekraczania kulturowych granic, które obrazują jej rozwój intelektualny i psychologiczny. Jest jedną z nielicznych rzeźbiarek na świecie operujących w sposób wyjątkowy monumentalną formą, łącząc precyzję i pracowitość przypominającą twórców średniowiecza z nowoczesną sztuką abstrakcyjną, której nadała własny niepowtarzalny charakter.