Szanowni Państwo,

muzea i galerie sztuki pełnią wyjątkową rolę w życiu społecznym, życiu wspólnoty politycznej, narodowej. Przechowują i chronią zbiory dziedzictwa przeszłości, gromadzą dzieła kultury współczesnej. To wielkie zobowiązanie wobec narodu, dla którego  dziedzictwo i kultura jest źródłem wartości na dziś i na jutro. Dziś do tych zobowiązań dołącza troska o zdrowie społeczeństwa, stabilność gospodarki oraz świadomość ludzi, którzy, odbudowując świat po epidemii, nie powinni zapomnieć o wartościach humanistycznych, w tym, przede wszystkim, o kulturze. Obchody tegorocznego Międzynarodowego Dnia Muzeów, inne niż kiedykolwiek, będą okazją do przypomnienia tych muzealnych powinności, które niezależnie od czasów pozostają aktualne.

Zgodnie z zapowiedzią Prezesa Rady Ministrów, Pana Mateusza Morawieckiego z dnia 16 kwietnia br., w ciągu najbliższych tygodni następować będzie etapowe znoszenie nakazów i zakazów, wynikających ze stanu epidemii, w tym również (w etapie II) – dotyczących niektórych instytucji kultury, w tym muzeów i galerii sztuki. Kierując się przekonaniem o  podstawowym znaczeniu tych instytucji kultury dla społecznej integracji wspólnot i środowisk oraz istotności działań w obszarze edukacyjnym, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego rekomenduje stopniowe otwieranie muzeów, galerii sztuki i innych instytucji kultury w sposób i w czasie wynikającym z ich specyfiki organizacyjnej i działalności statutowej oraz z bieżącej oceny sytuacji, dokonywanej przez ich dyrektorów w porozumieniu z organizatorami/założycielami.

Należy podkreślić, że termin wdrożenia II etapu odmrażania życia gospodarczego i społecznego nie został określony, gdyż jego sprecyzowanie zależy od odpowiedzialnej oceny bezpieczeństwa epidemiologicznego. Nie można zatem również określić terminu otwarcia muzeów dla zwiedzających, tym bardziej że, biorąc pod uwagę zróżnicowanie wynikające z wielu aspektów (położenie siedziby i oddziałów, rodzaj zbiorów, działalności okołomuzealne, itp.), decydować o tym będą dyrektorzy instytucji, najlepiej znający ich specyfikę i potrafiący określić bezpieczne dla publiczności i zbiorów możliwości realizacji zadań statutowych.

Piotr Gliński
Wiceprezes Rady Ministrów
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

(oprac. DDK i NIMOZ)

Niniejsze Wytyczne mają być wsparciem dla dyrekcji muzeów i innych wymienionych kategorii instytucji kultury w procesie przygotowania do ich ponownego otwarcia. Udostępnianie ma charakter stopniowy i dzieli się na trzy fazy.

Faza 1: Przejście z pracy zdalnej do stacjonarnej

Zadania realizowane przez instytucje powinny zostać podzielone tak, aby ich część – niewymagająca fizycznej obecności pracowników w siedzibie - mogła być jak najdłużej realizowana zdalnie.

Działania do zrealizowania:

1. zapewnienie pracownikom (ze szczególnym uwzględnieniem pracowników mających kontakt z publicznością) dostępu do środków ochrony indywidualnej (płyny dezynfekcyjne, maseczki, rękawiczki);
2. organizacja stanowisk pracy z uwzględnieniem wymaganego dystansu przestrzennego między pracownikami;
3. organizacja trybu pracy z uwzględnieniem systemu zmianowego i rotacyjnego oraz niezbędnej rezerwy kadrowej (na wypadek wzrostu ryzyka epidemicznego);
4. przywrócenie dyspozycyjności poszczególnych służb, w tym – służb ochrony: w kolejnych fazach służba ochrony, we współpracy z innymi pracownikami, będzie odpowiadać za monitorowanie i przestrzeganie przez publiczność reżimu sanitarnego (np. zachowywania odstępów, używania płynów odkażających, maseczek); przygotowanie do tego zadania należy uwzględnić w szkoleniu stanowiskowym;
5. przygotowanie, w tym wyposażenie (w sprzęt, płyny dezynfekcyjne, kombinezony) zespołów (w oparciu o służby ochrony) odpowiedzialnych za przeprowadzanie procedur sanitarnych (np. odkażanie wnętrz);
6. zakup dodatkowego sprzętu monitorującego (np. kamery);
7. serwis i przegląd sprzętu wentylacyjno-klimatyzacyjnego (o ile przepisy sanitarne pozwolą na jego stosowanie);
8. doposażenie miejsc kontaktu bezpośredniego z publicznością (kasy, punkty informacji, także sklepy, punkty małej i dużej gastronomii, o ile przepisy sanitarne pozwolą na ich otwarcie) w dodatkowe zabezpieczenia (zwłaszcza przezroczyste przegrody);
9. skorygowanie i udostępnienie regulaminów zwiedzania; 
10. szczególna troska o pracowników z grup bardziej narażonych na ryzyko epidemiczne.

Faza 2: Realizacja działań muzealnych bez bezpośredniego kontaktu z publicznością

Z uwagi na rozłożenie fazy 1 w czasie, aż do zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa zarówno dla pracowników, jak i zwiedzających, kontynuowane są następujące działania.

Działania do zrealizowania:

1. prowadzenie działalności podstawowej w sieci;
2. prowadzenie innych form działalności ustawowej muzeów i instytucji, nie wymagających bezpośrednich kontaktów z publicznością;
3. udostępnianie dla publiczności wyłącznie obszarów parkowych i ogrodowych, traktowane jako działanie testujące prawidłowość procedur i ich stosowania przez pracowników; (działanie wiąże się z ryzykiem dotyczącym bilansu kosztów utrzymania (zwiększone koszty obsługi a dochód ze sprzedaży usług).

Faza 3: Otwarcie wnętrz muzealnych i wystawienniczych

Przejście do fazy 3 powinno uwzględniać fakt, że część zadań niewymagających fizycznej obecności pracowników w siedzibie, nadal będzie realizowana zdalnie.

Przejście do fazy 3 wymaga łącznego spełnienia następujących warunków:

1. udostępnianie wnętrz będzie przez pewien okres formą działalności równoległą do udostępniania on-line;
2. udostępnienie ekspozycji muzealnych i wystawienniczych musi odbywać się bez szkody dla zbiorów (przy podejmowaniu decyzji o udostępnianiu wnętrz należy uwzględnić, że wypełnianie wymogów sanitarnych może stać w kolizji z obowiązkiem opieki konserwatorskiej nad zbiorami - używane do odkażania środki dezynfekcyjne są nieobojętne chemicznie i mają działanie korozyjne);
3. zwiedzanie rzeczywiste powinno być  limitowane poprzez:
   1. ograniczenie liczebności zwiedzających,
   2. zapewnienie środków ochrony osobistej dla zwiedzających (np. płyny dezynfekcyjne),
   3. ograniczenie godzin zwiedzania,
   4. zmianę systemów rezerwacji,
   5. odłożenie w czasie zwiedzania grupowego, a następnie stopniowe budowanie oferty dla różnych grup zwiedzających
   6. reorganizację działalności edukacyjnej (opracowanie specjalnych programów edukacyjnych dla mniejszych grup, prowadzenie zajęć na wolnym powietrzu) lub czasowa rezygnacja z działalności edukacyjnej in situ,
   7. zmianę tras zwiedzania,
   8. odłożenie w czasie wykorzystania multimediów i innych urządzeń aktywowanych dotykiem (np. audio-guide’y, ekrany dotykowe),
   1. odłożenie w czasie możliwości korzystania z szatni,
   10. odłożenie w czasie udostępnienia przestrzeni gastronomicznych, handlowych i edukacyjnych, mieszczących się w budynkach.
   11. zaniechanie organizacji wydarzeń dla większych grup ludzi (wernisaży, finisaży, pikników, targów, przeglądów, konferencji naukowych, itd.); muzea ze względu na swoją rolę społeczną, skojarzenie z przyjemnym spędzaniem czasu, w poczuciu bezpieczeństwa własnego i bliskich, nie mogą pozwolić na sytuację, w której udostępnianie ich przestrzeni wywoła w opinii społecznej przekonanie o zwiększonym ryzyku zachorowalności,
4. stopniowy powrót do różnych form udostępniania będzie również okresem „oswajania” publiczności z nowymi warunkami zwiedzania, czasem badania jej nowych preferencji i podejmowania elastycznych zmian oferty edukacyjnej (np. z możliwością większego wykorzystania działań plenerowych). Stąd też ogromna rola odpowiednio dobranej strategii komunikacji zewnętrznej.

 

Uzgodnienia z właściwymi terytorialnie służbami sanitarno-epidemiologicznymi

Przygotowanie udostępnienia muzeów, galerii sztuki  i innych instytucji to przede wszystkim odpowiedzialność i kompetencja dyrektorów poszczególnych placówek. Należy jednak pamiętać o konieczności podejmowania konsultacji i uzgodnień ze służbami sanitarnymi. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego zwrócił się do Głównego Inspektora Sanitarnego z prośbą o powiadomienie podległych GIS służb sanitarno-epidemiologicznych, że dyrektorzy muzeów, galerii sztuki  i innych instytucji kultury będą dążyli do nawiązania kontaktu z właściwymi terenowo inspektoratami sanitarno-epidemiologicznymi w celu uzyskania potwierdzenia prawidłowości projektowanych zasad udostępniania instytucji dla publiczności po okresie ich całkowitego zamknięcia w związku ze stanem epidemii. Biorąc pod uwagę skalę zaangażowania służb sanitarnych, rekomendujemy przedstawianie im do zaopiniowania wyłącznie konkretnych projektów, dostosowanych do sytuacji poszczególnych instytucji, co ułatwi wzajemną współpracę (https://gis.gov.pl/).

Podajemy również spis linków, które mogą być dla Państwa użyteczne jako źródło wiarygodnych aktualizowanych informacji bądź doradztwa w zakresie indywidualnych rozwiązań:

• https://www.gov.pl/web/koronawirus
• https://www.gov.pl/web/kultura/tarcza-antykryzysowa-dla-kultury
• https://nimoz.pl/aktualnosci/koronawirus.html

---

---

MKiDN planuje sukcesywne publikowanie w najbliższych dniach wytycznych dla pozostałych instytucji kultury.