Implementacja nowych przepisów stanowi jedno z kluczowych zadań resortu sprawiedliwości.

- Wdrożenie dyrektywy anty-SLAPP oraz zaleceń Rady Europy jest jednym z priorytetów polskiego rządu i Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara. Naszym celem jest skuteczne przeciwdziałanie nadużyciom prawnym, które mają na celu uciszenie dziennikarzy, działaczy społeczeństwa obywatelskiego i innych przedstawicieli opinii publicznej. Wolność słowa i niezależność mediów są fundamentem zdrowego społeczeństwa demokratycznego – podkreśla Dominika Ziętara, doradczyni ministra sprawiedliwości ds. polityczno-prawnych.

Ministerstwo Sprawiedliwości po objęciu urzędu w grudniu 2023 roku przeprowadziło wewnętrzną kontrolę spraw sądowych, które były prowadzone przez poprzednie kierownictwo resortu z wykorzystaniem SLAPP-ów.

- Zidentyfikowaliśmy 37 postępowań, które były skierowane przeciwko wolnym mediom i niezależnym sędziom walczącym o niezależność sądownictwa. Działania te miały na celu nie tylko uciszenie krytyki, ale i wpływanie na debatę publiczną. Zakończyliśmy większość tych spraw i nadal analizujemy niektóre z nich pod kątem ewentualnych nadużyć finansowych – mówiła Dominika Ziętara.

Dół formularzaNad zmianami prawnymi dotyczącymi SLAPPów intensywnie pracują Komisje Kodyfikacyjne Prawa Cywilnego i Karnego, które przygotowują projekty.  Po przyjęciu przez komisje projekty trafią do prac rządowych, a następnie do szerokich konsultacji społecznych.

Nowe regulacje anty-SLAPP nie tylko implementują postanowienia dyrektywy, ale również wykraczają poza jej ramy, wprowadzając szereg rozwiązań mających na celu kompleksową ochronę wolności wypowiedzi i przeciwdziałanie nadużyciom prawnym. Oto najważniejsze założenia:

1. Nowe prawo będzie obejmować wszelkie sprawy cywilne, w tym postępowania dotyczące stosowania środków tymczasowych, zabezpieczeń oraz roszczeń wzajemnych.
2. Przepisy obejmą zarówno postępowania krajowe, jak i transgraniczne.
3. Wprowadzone zostanie nowe pojęcie SLAPP-u, określane jako sprawa cywilna, której głównym celem jest ograniczenie, zakłócenie lub penalizacja debaty publicznej, a nie dochodzenie rzeczywistego prawa.
4. W przypadku uznania sprawy za SLAPP, sąd będzie miał możliwość nałożenia na powoda kary finansowej.
5. Projekt przewiduje przyspieszone procedury rozpatrywania spraw SLAPP, aby zapewnić ich sprawne i szybkie rozwiązanie.
6. Organizacje pozarządowe będą mogły brać udział w postępowaniach dotyczących SLAPP, co wzmocni wsparcie dla osób dotkniętych tego rodzaju pozwami.
7. Wprowadzona zostanie opcja zobowiązania powoda do wniesienia kaucji na pokrycie kosztów prawnych, aby ograniczyć nieuzasadnione roszczenia.
8. Planowane jest również wprowadzenie odrębnego trybu rozliczania kosztów sądowych, który zapewni, że koszty sądowe będą adekwatne do rynkowych realiów.

- Nie zapominamy o działaniach edukacyjnych. Zwiększamy świadomość, szkolimy i współpracujemy międzynarodowo, aby edukować w zakresie praw człowieka, wolności słowa i metod przeciwdziałania SLAPP-om – zaznacza Dominika Ziętara.

Obecne kierownictwo Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury jest otwarte na współpracę międzynarodową i prowadzi nowoczesne szkolenia dla sędziów i prokuratorów, obejmujące przepisy krajowe i międzynarodowe. Nowe regulacje i inicjatywy edukacyjne Ministerstwa Sprawiedliwości to wyraźny krok w kierunku ochrony wolności słowa i zapobiegania nadużyciom prawnym.