Wobec wielu sędziów wszczęto postępowania dyscyplinarne z powodu kwestionowania statusu prawnego sędziów powołanych z udziałem KRS w sposób nieprawidłowy ukształtowanej ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r., w tym pięcioro zostało z tego powodu bezpodstawnie zawieszonych w pełnieniu obowiązków przez Izbę Dyscyplinarną SN (sędziowie: Paweł Juszczyszyn, Maciej Ferek, Piotr Gąciarek, Maciej Rutkiewicz i Krzysztof Chmielewski), zaś wobec dwojga sędziów wszczęto postępowania dyscyplinarne z powodu wystąpienia przez nich z pytaniami prejudycjalnymi do TSUE (sędzia Anna Bator-Ciesielska i sędzia Agnieszka Niklas-Bibik) co naruszyło zobowiązania traktatowe Polski.

W świetle orzecznictwa trybunałów międzynarodowych zasadność i zgodność z prawem UE i EKPCz szeregu prowadzonych postępowań dyscyplinarnych budzi poważne wątpliwości, co dotyczy zwłaszcza tych postępowań, w których podstawą zarzutów dyscyplinarnych była treść podejmowanych przez sędziów decyzji procesowych, czy kwestionowanie  przez nich statusu sędziów powołanych z udziałem nieprawidłowo ukształtowanej KRS. W tym ostatnim przypadku podstawą formułowania zarzutów dyscyplinarnych częstokroć były delikty dyscyplinarne wprowadzone tzw. ustawą kagańcową, którą TSUE ocenił jako sprzeczną z prawem unijnym (wyrok w sprawie C-204/21).

Co więcej, niektóre z tych postępowań dyscyplinarnych toczyły się w sposób przewlekły utrzymując dotkniętych nimi sędziów w stanie niepewności, co samo w sobie podważało ich poczucie niezawisłości.

Należy również podnieść, iż postawa wyznaczonych przez poprzedniego Ministra Sprawiedliwości rzeczników dyscyplinarnych budziła wątpliwości co do poziomu ich niezależności i bezstronności. Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Piotr Schab oraz jego zastępcy Przemysław W. Radzik i Michał Lasota, a także pełniący funkcję Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego przy Sądzie Okręgowym w Warszawie Jakub Iwaniec podpisali tzw. „listy poparcia” kandydatów do nieprawidłowo ukształtowanej KRS w ten sposób okazując poparcie dla idei upolitycznienia procedury powoływania sędziów oraz w istotny sposób przyczyniając się do demontażu obowiązującego porządku konstytucyjnego i podważenia podstawowych gwarancji niezależności sądownictwa. Co więcej, sędziowie Piotr Schab i Przemysław Radzik zostali wielokrotnie, z wynikiem negatywnym, poddani przez SN testowi niezależności.

W związku z powyższym Minister Sprawiedliwości postanowił po raz kolejny skorzystać z wprowadzonej w art. 112 b Ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych (u.s.p.) instytucji rzeczników Ministra Sprawiedliwości (tzw. „rzecznicy ad hoc”), przy czym osoby wskazane przez Ministra Sprawiedliwości spełniają wysokie standardy profesjonalne i etyczne, w tym:

-          są sędziami karnymi z ponad 20-letnim stażem,

-          zostali powołani na stanowiska bez udziału nieprawidłowo ukształtowanej KRS,

-          od wielu lat specjalizują się w sprawach dyscyplinarnych.

W dniu dzisiejszym w opisanym trybie jako Rzecznik Dyscyplinarny Ministra Sprawiedliwości został powołany Sędzia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Włodzimierz Brazewicz do prowadzenia spraw:

• przewinień dyscyplinarnych z art. 107 § 1 u.s.p., w której Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych – Michał Lasota w dniu 28 listopada 2019 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutu sędziemu Sądu Rejonowego w Olsztynie Pawłowi Juszczyszynowi, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP 711-112/19; w dniu 4 lutego 2021 r. złożył wniosek o rozpoznanie sprawy dyscyplinarnej do Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, sprawa została zarejestrowana w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego pod sygn. akt I ZSK 24/22;
• przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 5 u.s.p., w której Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych – Michał Lasota w dniu 14 lipca 2019 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutu sędziemu Sądu Rejonowego w Olsztynie Pawłowi Juszczyszynowi, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP 711-44/20;
• przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 4 i 5 u.s.p., w której Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych – Przemysław Radzik w dniu 21 lutego 2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutu sędziemu Sądu Rejonowego w Olsztynie Pawłowi Juszczyszynowi, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.13.2022; w dniu 3 lipca 2023 r. złożył wniosek o rozpoznanie sprawy dyscyplinarnej do Sądu Dyscyplinarnego przy Sądzie Apelacyjnym w Poznaniu, w którym zarejestrowano sprawę pod sygn. akt ASD 10/23, a w dniu 11 września 2023 r. przekazano do Sądu Dyscyplinarnego przy Sądzie Apelacyjnym w Białymstoku;
• przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 u.s.p., w której Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego przy Sądzie Okręgowym w Olsztynie w dniu 1 czerwca 2023 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutu sędziemu Sądu Rejonowego w Olsztynie Pawłowi Juszczyszynowi, zarejestrowanej pod sygnaturą K-0083-82/22, SD-50/22;
• przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 2, 3 i 5 u.s.p., w której Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego przy Sądzie Okręgowym w Olsztynie w dniu 11 sierpnia 2023 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutu sędziemu Sądu Rejonowego w Olsztynie Pawłowi Juszczyszynowi, zarejestrowanej pod sygnaturą K-0083-90/22, SD-55/22;
• przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt la u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 k.k, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych – Piotr Schab w dniu 28 lipca 2023 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutu sędziemu Sądu Rejonowego w Olsztynie Pawłowi Juszczyszynowi, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.13.2023;
• przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 2, 3 i 5 u.s.p., w której Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego przy Sądzie Okręgowym w Olsztynie w dniu 9 sierpnia 2023 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutu sędziemu Sądu Rejonowego w Olsztynie Pawłowi Juszczyszynowi, zarejestrowanej pod sygnaturą K-1513-36.2023, SD-17/23;
• przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 2, 3 i 5 u.s.p., w której Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego przy Sądzie Okręgowym w Olsztynie w dniu 21 sierpnia 2023 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutu sędziemu Sądu Rejonowego w Olsztynie Pawłowi Juszczyszynowi, zarejestrowanej pod sygnaturą K-0083-76/2023, SD-44/22;
• przewinień dyscyplinarnych z art. 107 § 1 u.s.p., w których Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych – Michał Lasota w dniach 8 sierpnia 2019 r. i 30 sierpnia 2019 r. wydał postanowienia o wszczęciu postępowań dyscyplinarnych i przedstawieniu zarzutów sędziemu Sądu Rejonowego w Sulęcinie Bartłomiejowi Staroście, zarejestrowane pod sygnaturami RDSP 711-103/19 i RDSP 711-103-1/19; Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych – Przemysław Radzik w dniu 8 listopada 2019 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutu Bartłomiejowi Staroście, zarejestrowane pod sygnaturą RDSP 711-103/3-19; w dniu 3 lipca 2023 r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych – Przemysław Radzik złożył wniosek o rozpoznanie sprawy dyscyplinarnej (z powołaniem sygnatur: RDSP 711-103/19 i RDSP 711-103-3/19) do Sądu Dyscyplinarnego przy Sądzie Apelacyjnym w Gdańsku. Postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2023 r. Sąd Dyscyplinarny przy Sądzie Apelacyjnym w Gdańsku sygn. akt ASD 3/23 przekazał sprawę według właściwości do Sądu Dyscyplinarnego przy Sądzie Apelacyjnym w Szczecinie, w którym sprawę zarejestrowano pod sygn. ASD 5/23 i przekazano do Izby Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego w związku ze sporem co do właściwości;
• przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 u.s.p., w której Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych – Przemysław Radzik w dniu 25 maja 2021 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutu sędziemu Sądu Rejonowego w Sulęcinie Bartłomiejowi Staroście, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.3.2021; w dniu 5 czerwca 2023 r. złożył wniosek o rozpoznanie sprawy dyscyplinarnej do Sądu Dyscyplinarnego przy Sądzie Apelacyjnym w Poznaniu, który przekazał sprawę według właściwości do Sądu Dyscyplinarnego przy Sądzie Apelacyjnym w Szczecinie, gdzie sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt ASD 4/23;
• przewinień dyscyplinarnych z art. 107 § 1 pkt 3 i 5 u.s.p., w której Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych – Przemysław Radzik w dniu 4 listopada 2021 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutu sędziemu Sądu Okręgowego w Krakowie Maciejowi Ferkowi, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.12.2021; w dniu 4 lutego 2022 r. złożył wniosek o rozpoznanie sprawy dyscyplinarnej do Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, sprawa została zarejestrowana w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego pod sygn. akt I ZSK 15/22 i wyznaczono termin rozprawy na dzień 24 kwietnia 2024 r. g. 11:00;
• przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 5 u.s.p., w której Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych – Przemysław Radzik w dniu 21 grudnia 2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutu sędziemu Sądu Okręgowego w Krakowie Maciejowi Ferkowi, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.63.2022; w dniu 28 lipca 2023 r. złożył wniosek o rozpoznanie sprawy dyscyplinowanej do Sądu Dyscyplinarnego przy Sądzie Apelacyjnym w Krakowie, który stwierdził swoją niewłaściwość, a Izba Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego postanowieniem z dnia 1 lutego 2024 r. sygn. akt I ZW 2/24 wyznaczyła do rozpoznania sprawy Sąd Dyscyplinarny przy Sądzie Apelacyjnym w Rzeszowie.

Sędzia Włodzimierz Brazewicz jest sędzią o blisko trzydziestopięcioletnim stażu orzeczniczym, specjalizującym się w sprawach karnych, orzekającym od 2007 r. w Sądzie Apelacyjnym w Gdańsku. Jest Autorem wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego odnośnie zgodności europejskiego nakazu aresztowania z Konstytucją, które doprowadziło do zmian Konstytucji i kodeksu postępowania karnego. W przeszłości sam był sędzią sądu dyscyplinarnego, od wielu lat występuje przed sądami dyscyplinarnymi jako obrońca, obecnie jest też Rzecznikiem Dyscyplinarnym Ministra Sprawiedliwości w innych sprawach. 

Z wymienionych względów daje on gwarancję bezstronnego, niezależnego i profesjonalnego poprowadzenia tej sprawy dyscyplinarnej, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów w świetle standardów wynikających z orzeczeń trybunałów międzynarodowych i sądów polskich, w tym przy uwzględnieniu wyroków TSUE z dnia 15 lipca 2021 r. sygn. C-791/19 oraz z dnia 5 czerwca 2023 r. sygn. C-204/21 dotyczących oceny w świetle standardów prawa UE trybu postępowań dyscyplinarnych przeciwko sędziom wprowadzonego w ostatnich latach nowelizacjami ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, w tym również ustawą z dnia 20 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. 2020, poz. 190), to jest tzw. „ustawą kagańcową”.

Zgodnie z art. 112b § 1 u.s.p., z chwilą doręczenia im decyzji o powołaniu Rzecznika Dyscyplinarnego Ministra Sprawiedliwości, prowadzący do tej pory sprawy rzecznicy tracą prawo do podejmowania jakichkolwiek czynności we wskazanych sprawach, dalsze czynności będą w nich podejmowali rzecznicy wyznaczeni przez Ministra Sprawiedliwości.

Ministerstwo Sprawiedliwości planuje dalszy przegląd będących na biegu spraw dyscyplinarnych, przy wykorzystaniu instytucji rzeczników ad hoc, pod kątem weryfikacji zasadności postawionych w nich zarzutów, w tym zwłaszcza przez pryzmat standardów międzynarodowych.

Biuro Komunikacji i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości