Spotkanie (14 grudnia br.) otworzył dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności, Basil Kerski.
– Dzisiejsze wydarzenie ma charakter wyjątkowy. Gościmy osoby, które od lat walczą o praworządność i bronią demokratycznych wartości w Polsce. Są wśród nas ludzie-instytucje, symbolizujący ciągłość walki o prawa człowieka i tradycje demokratyczne – mówił dyrektor.
– To spotkanie nie jest jedynie hołdem dla ich zasług, ale także przestrogą. Powinniśmy uświadamiać sobie, czego bronimy: jakich mechanizmów państwa, jakich wartości. Powinniśmy pamiętać, że w obliczu dzisiejszych działań rządu prawa człowieka są najwyższą wartością, a solidarność oparta na tych prawach to fundament zdrowej demokracji.

Głos zabrała również prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz.
– Wierzę, że tak długo, jak na sali są ludzie gotowi bronić praworządności, a obywatele wspierają Wasze działania, mamy szansę na stabilną demokrację. Przypomnijmy, że nie tylko sędziowie, prokuratorzy, adwokaci czy notariusze protestowali pod sądami i Trybunałem Konstytucyjnym. Byli tam z nami również świadomi obywatele i obywatelki. Musimy inwestować w edukację prawniczą, w edukację na temat Konstytucji, praw i wolności człowieka oraz obowiązków obywatelskich. Każdy samorząd powinien w to inwestować, zwłaszcza w czasach, gdy demokratyczny ład bywa kruchy i zagrożony – nie tylko w Polsce, lecz także w wielu miejscach na świecie – podkreśliła prezydent Gdańska.

Refleksja nad wartościami i rolą prawników
Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar zaznaczył, że konferencja odbywa się w szczególnym czasie.
– Jesteśmy tu tuż po rocznicy wprowadzenia stanu wojennego. To dobra okazja, by porozmawiać o sprawach najważniejszych: o wartościach, o znaczeniu prawa do obrony oraz o roli prawników w zapewnianiu gwarancji prawa do sądu. Jak dodał, obecnie ministerstwo koncentruje się nie tylko na rozliczeniach z przeszłości, ale także na budowaniu przyszłości:
– Przed nami wciąż stoi wiele wyzwań związanych z przywracaniem praworządności. Nie chcę dziś jednak mówić o wszystkich planowanych reformach sądownictwa i prokuratury. Spotkaliśmy się przede wszystkim tutaj, by rozmawiać o statusie prawników – osób reprezentujących klientów i zapewniających prawo do obrony.

Minister Bodnar zwrócił Też uwagę na wydarzenia ostatnich lat: – Zebrane przez ostatnie lata doświadczenia – protesty, debaty, seminaria, a także represje, zawieszania sędziów i postępowania dyscyplinarne – powinny skłonić nas do refleksji, co Unia Europejska i poszczególne państwa mogą zrobić, by tworzyć skuteczne zabezpieczenia przed erozją demokracji i praworządności.

Odznaczenia dla legendarnych adwokatów
Pierwszą część spotkania zwieńczyła uroczystość wręczenia Odznaki Honorowej za Zasługi dla Wymiaru Sprawiedliwości dla Romany Orlikowskiej-Wrońskiej i Jacka Taylora. Wyróżniono także nieobecną na wydarzeniu mecenas Annę Bogucką-Skowrońską.

– To nie tylko bohaterowie walki o prawo do obrony w czasach komunizmu, lecz także twórcy struktur państwa prawa po 1989 roku – mówił o odznaczonych minister Bodnar. – Mamy do czynienia z gigantami naszego życia publicznego, na ramionach których można budować demokratyczne państwo – podkreślił.

Romana Orlikowska-Wrońska wspominała swoją pracę adwokacką w trudnych warunkach:
– Broniliśmy wówczas osób o niezwykłych życiorysach. Byli to często wybitni ludzie, których przyszło mi poznać w murach zakładów karnych – w Gdańsku, w Walczewie, w Potulicach. To było niezwykłe doświadczenie: zazwyczaj spotyka się takie osoby na salach konferencyjnych, w przestrzeniach akademickich czy miejscach publicznych, a nie w więzieniach. Przyjmując dziś odznaczenie, pamiętam przede wszystkim tych ludzi, naprawdę niezwykłe postaci, które walczyły z narażeniem własnej wolności i zdrowia.

– Dzisiaj medale otrzymujemy tylko my dwoje, ja i Romana Orlikowska-Wrońska, ale przecież była nas cała rzesza – zaznaczył mecenas Jacek Taylor.

Laudację na cześć uhonorowanych adwokatów wygłosili: Jacek Karnowski, sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Lech Parell, szef Urzędu ds., Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Dyskusja o historii i przyszłości środowiska prawniczego
Konferencja stała się również doskonałą okazją do rozmowy o historii i osiągnięciach prawniczych regionu oraz o przyszłości środowiska prawniczego.
Pierwszy panel, poświęcony środowisku prawniczemu na Wybrzeżu w latach 1945–1989, poprowadził dr Michał Przeperski (Muzeum Historii Polski), rozmawiając z mec. Jackiem Tylorem. Następnie mecenas Andrzej Zwara, były prezes Naczelnej Rady Adwokackiej, przedstawił spojrzenie na okres 1989–2025.

Konferencję zakończył panel dyskusyjny z udziałem Sylwii Grzybowskiej (Okręgowa Rada Adwokacka w Gdańsku), Magdaleny Witkowskiej (Okręgowa Izba Radców Prawnych w Gdańsku), Doroty Zabłudowskiej (Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia), prok. Pawła Pika (Prokuratura Regionalna w Gdańsku) oraz prof. Wojciecha Zalewskiego (Wydział Prawa i Administracji UG), poświęcony perspektywom i wyzwaniom środowiska prawniczego.

Wydarzenie zamknął Minister Sprawiedliwość, który podkreślił, że przywracanie praworządności to wspólny wysiłek.
– To nie jest zadanie wyłącznie dla jednego ministra, sędziego czy prokuratora, lecz wielki trud całej wspólnoty prawniczej. Musimy działać na rzecz odzyskania wspólnego rozumienia pojęć i fundamentów państwa. Ten wspólny wysiłek nie dotyczy tylko zbliżających się wyborów, ale również prezydencji. Przeszłość – nasze problemy z państwem prawa – powinna stać się punktem wyjścia do rozmowy o wyzwaniach przyszłości – zaapelował minister Adam Bodnar.