Konwencja jest inicjatywą polską. W 1996r. prezydent Aleksander Kwaśniewski na posiedzeniu Zgromadzenia Ogólnego ONZ przedstawił ‘Projekt Ramowej Konwencji ONZ przeciwko przestępczości zorganizowanej’. Projekt ten stał się przedmiotem prac Komitetu ad hoc powołanego na podstawie rezolucji Zgromadzenia Ogólnego 53/11 z 9 grudnia 1998r.

Konwencja została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne NZ w 2000 roku na 55 Sesji. Konwencja weszła w życie 29 września 2003 r. Polska podpisała oraz ratyfikowała Konwencję.

Konwencja reguluje w sposób kompleksowy problematykę prewencji, ścigania i karania przestępczości zorganizowanej. Zobowiązuje ona państwa strony do penalizacji następujących przestępstw: udział w zorganizowanej grupie przestępczej (art. 5), pranie pieniędzy (art. 6), korupcja funkcjonariuszy publicznych, zarówno w formie czynnej jak i biernej (art. 8), przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości (art. 23).

Konwencja nakłada również na Państwa Strony obowiązek przyjęcia środków zgodnych z obowiązującymi w danym państwie zasadami prawnymi, w celu ustanowienia odpowiedzialności osób prawnych za udział w przestępstwach, do których penalizacji zobowiązuje Konwencja (art.10). Może to być odpowiedzialność karna, cywilna lub administracyjna (art. 10 ust. 2). Państwa Strony mają w szczególności zapewnić, aby na osoby prawne odpowiedzialne na podstawie art. 10 Konwencji nałożone zostały odpowiednie sankcje karne bądź pozakarne, w tym sankcje pieniężne.

Ponadto Konwencja zawiera szereg regulacji dotyczących współpracy międzynarodowej. Oprócz tradycyjnych form współpracy takich jak ekstradycja i wzajemna pomoc prawna, przewiduje ona również formy nowoczesne na przykład tworzenie wspólnych grup dochodzeniowo-śledczych (art.19), wykorzystanie specjalnych technik dochodzeniowo-śledczych (art. 20), przesłuchiwanie z wykorzystaniem technologii komunikacyjnych.

Konwencję uzupełniają trzy protokoły dodatkowe: Protokół o zapobieganiu, zwalczaniu i karaniu handlu ludami, zwłaszcza kobietami i dziećmi, Protokół przeciwko przemytowi migrantów drogą lądową, morską i powietrzną, Protokół przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i handlowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją. Polska ratyfikowała pierwszy i drugi protokół w dniu 26 września 2003 r. Protokół trzeci został podpisany w dniu 12 grudnia 2002 r.