– Jesteśmy zdeterminowani, aby zrealizować z sukcesem plan przedstawiony dziewięć miesięcy temu. Celem jest zapewnienie najwyższych standardów ochrony praworządności w Polsce – zadeklarował Adam Bodnar. Jak podkreślił szef resortu sprawiedliwości, Polska nie jest już objęta procedurą wynikającą z artykułu 7 Traktatu o Unii Europejskiej, lecz funkcjonuje w ramach standardowych procedur przewidzianych przez traktaty unijne.

Minister Sprawiedliwości podziękował Komisarzowi Didierowi Reyndersowi za wsparcie dla procesu przywracania praworządności w Polsce. Wysoko ocenił też współpracę z Komisją Europejską przy przygotowywaniu tegorocznego raportu o praworządności. Dokument odnotowuje postępy Polski we wdrażaniu zaleceń KE. Wskazuje również obszary, które nadal wymagają poprawy.

Głos zabrał również Komisarz Didier Reynders. – Cieszę się, że udało nam się wspólnie dokonać postępu zmierzającego do przywrócenia praworządności w Polsce. Moim zdaniem Polska już niedługo w pełni będzie uczestniczyła w pracach prokuratury europejskiej i jestem również przekonany, że będziemy w stanie przywrócić wszystkie standardy praworządności w Polsce. Dziękuję za te prace, za te starania, które z całą pewnością będą kontynuowane podczas polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej – dodał.

Odbudowa zaufania

Adam Bodnar zaznaczył, że wszystkim działaniom prawnym dotyczącym przywracania praworządności w Polsce towarzyszą konsultacje publiczne. Obejmują one przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości i społeczeństwa obywatelskiego.

Proces ten, jak zwrócił uwagę minister, wymaga czasu i wiąże się nie tylko ze zmianami w prawie krajowym. To także odbudowa zaufania do instytucji międzynarodowych i europejskich. Zmiany uwzględniają standardy wynikające z orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości UE i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Będzie też kontynuowany dialog z Komisją Wenecką, a jej opinie będą miały znaczenie w przygotowywaniu rozwiązań legislacyjnych.

Prezydent blokuje reformy

Najbardziej zaawansowane są reformy dotyczące Krajowej Rady Sądownictwa i Trybunału Konstytucyjnego. Reforma KRS ma na celu odpolitycznienie sądownictwa poprzez wybór sędziów przez innych sędziów, a nie polityków. Ze względu na nieprawidłowe ukształtowanie KRS nie są ogłaszane nowe konkursy dla kandydatów do awansu sędziowskiego. Wynika to z przestrzegania orzeczeń TSUE.

Nowelizacja ustawy o KRS została 12 lipca 2024 r. ostatecznie uchwalona przez parlament. Niestety Prezydent RP Andrzej Duda zablokował nowe regulacje.  Skierował je do Trybunału Konstytucyjnego, który – w obecnym składzie – uchwałą Sejmu z 6 marca 2024 r.  uznany został za niezdolny do wykonywania zadań określonych w Konstytucji.

Podobnie stało się z dwiema ustawami dotyczącymi naprawy tegoż Trybunału. Uchwalone przez parlament 13 września 2024 r. nie zostały przez prezydenta podpisane, lecz przekazane do TK.

Sądy i prokuratura

Trwają prace nad ustawą o Sądzie Najwyższym. Powstał też plan uregulowania statusu tzw. neo-sędziów. Przewiduje on m.in. powołanie specjalnego organu - kolegialnego rzecznika dyscyplinarnego, gdzie niesłusznie mianowani sędziowie będą oceniani pod kątem naruszenia etyki sędziowskiej.

Zmiany obejmują także prokuraturę. Po jednej z pierwszych decyzji ministra Adama Bodnara Polska przystąpiła do Prokuratury Europejskiej, a funkcje Prokuratora Generalnego i Ministra Sprawiedliwości mają być rozdzielone.

Awans Polski

Widać już efekty działań. Polska po raz pierwszy od 8 lat awansowała w rankingu praworządności publikowanym przez World Justice Project. – To oznacza, że nasza praca zmierza we właściwym kierunku i jest zauważana przez opinię publiczną – zaznaczył minister Adam Bodnar.