– Przeprowadzenie reformy przepisów dotyczących instytucji biegłego sądowego jest niezbędne. Obecny stan prawny jest jedną z przyczyn kryzysu wymiaru sprawiedliwości i powodem przewlekłości postępowań – oceniał Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar, gdy w lipcu po raz pierwszy prezentował planowane zmiany.

Dziś prace nad projektem dobiegają końca, a reforma systemu biegłych sądowych jest jednym z 10 filarów ministerialnego programu usprawnienia działalności sądów. To kluczowe propozycje zmian organizacyjnych, legislacyjnych i kadrowych, które odpowiadają na potrzeby dotyczące tempa prac i efektywności wymiaru sprawiedliwości.

Rozwiązanie problemów

Obowiązujące dotychczas przepisy regulujące kwestie biegłych sądowych cechuje brak precyzji i aktualności. Proces wyboru biegłych sporządzających opinie na potrzeby postępowań przygotowawczych i sądowych jest niefunkcjonalny, a system wynagrodzeń nie zachęca najlepszych specjalistów do pełnienia tej roli. Problemy te są powszechnie znane od lat, jednak do tej pory żaden rząd nie podjął skutecznych działań, aby je rozwiązać.

– Tyle lat minęło, tyle było propozycji, dyskusji, diagnoz, ale niestety niewiele się zmieniło. Liczę, że dzięki współpracy z prof. Tadeuszem Tomaszewskim, który wziął na siebie ciężar funkcji pełnomocnika ds. biegłych sądowych, uda nam się w końcu doprowadzić do przyjęcia ustawy – mówił minister Adam Bodnar do uczestników krakowskiej konferencji.

Nowa ustawa wprowadzi certyfikację biegłych sądowych. Taką funkcję powinny pełnić sprawdzone osoby o wysokich kompetencjach w różnych dziedzinach. Powstanie centralna lista biegłych sądowych oraz instytucji specjalistycznych, których opinie można wykorzystać w procesach sądowych. Powołana zostanie także Rada Biegłych przy Ministrze Sprawiedliwości. Stworzenie profesjonalnego, sprawnie działającego zespołu biegłych przyspieszy postępowania sądowe.

Minister Adam Bodnar zwrócił uwagę, że dużym wyzwaniem jest uregulowanie kwestii biegłych w postępowaniach cywilnych, gdy strony przedstawiają prywatne opinie biegłych

Odbudowanie prestiżu

Aktualny stan prac nad ustawą omówił prof. dr hab. Tadeusz Tomaszewski. Jej celem, jak zaznaczył, jest odbudowanie prestiżu biegłych i pokazanie, na czym polega ich status.

– Minister Adam Bodnar jest współautorem raportu przygotowanego przez Fundację Helsińską, gdzie przedstawiono krytyczny obraz funkcjonowania biegłych. Minister ma więc rzeczywiście świadomość, jak potrzebne są reformy w tym zakresie. Wierzę głęboko, że dzięki jego wsparciu ustawa zostanie uchwalona – powiedział prof. Tadeusz Tomaszewski.

W konferencji wzięło udział wielu wybitnych prawników, naukowców z dziedziny medycyny i kryminalistyki. To m.in. prof. Jan Widacki, prof. Monika Całkiewicz, sędzia Dorota Żaczkiewicz. prof. Piotr Girdwoyń – dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, prof. Mieczysław Goc – prezes Polskiego Towarzystwa Kryminalistycznego, prof. Rafał Skowronek – kierownik Zakładu Medycyny Sądowej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

Wydarzenie miało jubileuszowy charakter. Podczas konferencji upamiętniono 95. rocznicę powstania Instytutu Ekspertyz Sądowych, utworzonego rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 25 listopada 1929 r.