Dzisiaj w Warszawie rozpoczęła się sesja Grupy Roboczej ds. Wymuszonych Zaginięć. Powołała ją Rada Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych, na podstawie uchwalonej w 2006 r. Konwencji ONZ.

Grupa Robocza to dziesięciu niezależnych ekspertów (w tym gronie zasiada m.in. polska specjalistka w dziedzinie ochrony praw człowieka dr Grażyna Baranowska). Głównym zadaniem Grupy jest badanie indywidualnych przypadków wymuszonych zaginięć oraz monitorowanie wykonywania Konwencji przez państwa-strony Konwencji.

-Większość spraw, które w tej chwili wpływa, to przede wszystkich zaginięcia, do których doszło po inwazji Rosji na Ukrainę. Zwracają się do nas rodziny, które od dwóch lat nie mają informacji na temat krewnych, którzy najprawdopodobniej znajdują się w więzieniach Federacji Rosyjskiej. To jest bardzo trudna sytuacja, a my staramy się, jak tylko możemy pomóc - powiedziała Grażyna Baranowska.

Według Międzynarodowej konwencji ONZ w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem z 20 grudnia 2006 r., wymuszonym zaginięciem jest każda forma pozbawienia człowieka wolności, dokonana przez przedstawicieli państwa albo przez osoby działające z upoważnienia lub za zgodą państwa. Drugim elementem definicji wymuszonego zaginięcia – sformułowanej w Konwencji – jest ukrywanie przez państwo informacji o losie i miejscu pobytu tej osoby. Sprawcy wymuszonego zaginięcia mogą być ścigani na podstawie międzynarodowego prawa karnego.

Wymuszone zaginięcia stanowią poważny problem w wielu państwach świata. Przykładem są działania Rosji po agresji na Ukrainę czy prześladowania opozycji politycznej na Białorusi.

W czerwcu 2013 r. Polska podpisała Międzynarodową Konwencję ONZ w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem, jednak jej nie ratyfikowała. Nie doszło do tego, mimo że Konwencja jest jednym z podstawowych instrumentów (tzw. core conventions), uznawanych przez Organizację Narodów Zjednoczonych za kluczowe w dziedzinie ochrony praw człowieka.

Prace nad ratyfikacją przez Polskę Konwencji są zaawansowane. Niebawem zakończą się konsultacje międzyresortowe. Przyjęcia Konwencji należy spodziewać się w drugiej połowie 2024 r.

Jak zauważył minister Adam Bodnar, nawet jeśli nie ma sygnałów świadczących o wymuszonych zaginięciach w Polsce, przyjęcie Konwencji ma duże znaczenie. – Gdy zacząłem pełnić funkcję Ministra Sprawiedliwości, zdecydowałem o ratyfikacji tego ważnego aktu prawa międzynarodowego – dodał.

Skutkiem związania się Konwencją przez Polskę będzie obowiązek traktowania wymuszonego zaginięcia jako odrębnego przestępstwa, co zostanie odzwierciedlone w Kodeksie karnym.

Polska uzna również właściwość Komitetu do spraw Wymuszonych Zaginięć rozpatrującego skargi osób twierdzących, że są ofiarami naruszenia Konwencji.

Sesja wyjazdowa Grupy Roboczej ONZ ds. Wymuszonych lub Przymusowych Zaginięć w Instytucie Wymiaru Sprawiedliwości w Warszawie potrwa do 10 maja br.

Biuro Komunikacji i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości