Szef resortu sprawiedliwości przypomniał, że art. 182 Konstytucji gwarantuje udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Ta ważna dla społeczeństwa i wymiaru sprawiedliwości misja jest realizowana przez ławników. – Ten przepis Konstytucji jest niedoceniany. Sędzia, dzięki udziałowi czynnika społecznego, jest w stanie lepiej zrozumieć sprawę i wydać lepszy wyrok – ocenił Adam Bodnar.

Ławnicy są łącznikiem między sędziami a społeczeństwem. Ich decyzje mają swoją wagę. Wykluczanie ławników z procedury sądowej, które obserwowaliśmy przez ostatnie lata, nie było dobrym rozwiązaniem.

Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar zaapelował, by organizacje pracodawców w większym zakresie zaangażowały się w wybory ławników. – Brakuje nam w sądach osób młodych, które mogłyby pełnić taką funkcję – podkreślił.

Przewodnicząca Stowarzyszenia Ławników Polskich Martyna Skibniewska również podkreśliła znaczenie funkcji sędziów społecznych. – Ławnik wspomaga sędziów w wydawaniu wyroków. Obecnie w sądach jest dużo młodych sędziów, mają duże doświadczenie teoretyczne, ale brakuje im doświadczenia życiowego, ławnik ma doświadczenie życiowe i jest im bardzo pomocny – podkreśliła Martyna Skibniewska, ławnik od czterech kadencji.

Jarosław Gwizdak, ekspert współpracujący z Ministerstwem Sprawiedliwości nad zmianą statusu ławników mówił o rozwiązaniach przygotowanych przez resort. – To dziesięć małych kroków, które ministerstwo już podejmuje. Przyświeca im hasło: jesteśmy bliżej ludzi – mówił mecenas Jarosław Gwizdak.

Ministerstwo Sprawiedliwości w ramach wprowadzanych zmian planuje m.in. uprościć formularze zgłoszeniowe, opracować napisany prostym językiem poradnik ławnika, organizować szkolenia dla ławników prowadzone nie tylko przez sędziów oraz zajęcia z ławnikami w szkołach. Powstanie również „Drużyna ławników”, która będzie doradzać Ministerstwu Sprawiedliwości. W dłuższej perspektywie przewidywane jest też podniesienie stawek za udział ławników w posiedzeniach, przywrócenie ławników do orzekania w sprawach cywilnych, a przyszłości może też wybieranie ławników bezpośrednio przez obywateli w wyborach samorządowych. Obecnie ławników w tajnym głosowaniu wybierają radni gminy.

– Chcemy zachęcać młodych ludzi, by zostawali ławnikami. Dobrze znają współczesny świat, mają duże doświadczenie w funkcjonowaniu nowych technologii – podkreślił mecenas Jarosław Gwizdzek.

Celem jest zwiększenie z 3 do 10 procent grupy najmłodszych ławników, wieku od 30 do 35 lat, wśród sędziów społecznych. Ma to nastąpić przez promowanie tej ważnej funkcji na festiwalach muzycznych i filmowych.

Działania i rozwiązania przygotowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości mają zwiększyć zainteresowanie pełnieniem ważnej dla społeczeństwa i wymiaru sprawiedliwości funkcji ławnika. Ze statystyk wynika, że liczba ławników zmniejsza się z roku na rok. Na kadencję 2000-2003 rady gminy wybrały ich 44 372, ale w latach 2012–2015 funkcję tę sprawowały tylko 13 933 osoby. Nieprzypadkowo spadek ich liczby o ponad 2/3 nastąpił po nowelizacji Kodeksu karnego z 2007 r. Na kolejną kadencję, a więc na lata 2024-2027, wybrano jedynie 6 075 ławników. Aktualnie trwają nabory dodatkowe. Tylko w Warszawie brakuje około 200 ławników.