– „To są fundamentalne sprawy dla Polski. Musimy zrobić wszystko, co w naszej mocy, aby przeprowadzić wszystkie reformy, które są niezbędne i których polscy obywatele oczekują, i tym samym przywrócić praworządność.” – powiedział Minister Sprawiedliwości po posiedzeniu Rady. – „Ten plan jest wyrazem naszego przywiązania do wartości europejskich, ale także do naszej Konstytucji.”

Plan Działań ws. przywracania praworządności jest odpowiedzią na uzasadniony wniosek Komisji zgodnie z art. 7 ust. 1 TUE oraz na wyroki Trybunału Sprawiedliwości UE i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Jego realizacja ma doprowadzić do zakończenia wszczętej przeciwko Polsce procedury z art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej.

– „Plan przedstawiony przez ministra Bodnara to krok, który może doprowadzić do zakończenia procedury wobec Polski na podstawie art. 7, ale jest jeszcze dużo pracy do wykonania.” – powiedziała wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Věra Jourová.

Plan przewiduje przeprowadzenie szeregu działań o charakterze legislacyjnym i pozalegislacyjnym, które będą realizowane z poszanowaniem wszystkich zasad wyrażonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, prawie Unii Europejskiej oraz zasadach płynących z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. 

Krajowa Rada Sądownictwa

Aby wyeliminować wpływ polityków na skład Krajowej Rady Sądownictwa, Minister Sprawiedliwości przedstawił projekt nowelizacji ustawy, który wprowadza zasadę, że sędziowie członkowie KRS (15 z 25 członków) będą wybierani przez osoby równe rangą (innych sędziów) w powszechnym i tajnym głosowaniu. Rada Ministrów przyjęła ten projekt 20.02.2024r.

W długoterminowej perspektywie przewidywana jest ogólna reforma KRS, związana m.in. z kwestią statusu nominacji sędziowskich dokonywanych z rekomendacji KRS w latach 2018-2023.

Trybunał Konstytucyjny

31 stycznia 2024 roku Polska przekazała do TSUE stanowisko, w którym uznała zarzuty dotyczące nieprawidłowego składu Trybunału Konstytucyjnego oraz nieprawidłowości w wyborze jego Prezesa. W celu wyeliminowania tych nieprawidłowości Polska planuje podjęcie uchwały Sejmu w sprawie statusu Trybunału Konstytucyjnego oraz wprowadzenie zmian do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Sąd Najwyższy

W celu wzmocnienia niezależności Sądu Najwyższego Polska planuje wprowadzenie zmian w ustawie o Sądzie Najwyższym. Mają one dotyczyć przede wszystkim Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, która – zgodnie z orzecznictwem TSUE i ETPC – nie jest niezależnym sądem ustanowionym przez prawo.

Planowane jest również wyeliminowanie z polskiego systemu prawnego instytucji skargi nadzwyczajnej, która została zakwestionowana przez wyroki pilotażowe ETPC w sprawie Wałęsa przeciwko Polsce.

Sądy powszechne

Zgodnie orzeczeniami TSUE, Prawo o ustroju sądów powszechnych zawiera liczne przepisy, które podważają niezależność sądów i skuteczną ochronę sądową. Biorąc pod uwagę zasadę pierwszeństwa prawa UE, przepisy te, m.in. tzw. "prawo kagańcowe", nie są już stosowane przez sądy, a sędziom nie grozi żadna odpowiedzialność dyscyplinarna za stosowanie prawa UE.

W dalszej perspektywie Ministerstwo Sprawiedliwości planuje przedstawienie projektów ustaw, zawierających przepisy wzmacniające gwarancje niezależności sądów oraz wprowadzających zasady delegowania sędziów, funkcjonowania samorządu sędziowskiego, powoływania prezesów sądów i działania rzeczników dyscyplinarnych sądów powszechnych.

Prokuratura

Polski rząd planuje rozdzielić funkcję Prokuratora Generalnego i Ministra Sprawiedliwości. Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawiło już podstawowe założenia ustawy w tej sprawie.

Polska oficjalnie notyfikowała Komisji Europejskiej przystąpienie do Prokuratury Europejskiej.

Sprawy rozpatrywane przez TSUE i ETPC

Rząd podjął już działania naprawcze w zakresie rewizji polskich stanowisk w postępowaniach toczących się przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Prowadzony jest także przegląd stanowisk, zaleceń i zastrzeżeń wyrażanych przez instytucje Unii Europejskiej. Polska ustanowi również system instytucjonalnego wykonywania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, określający obowiązki organów władzy publicznej.

Biuro Komunikacji i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości