W dniu 23 marca 2023 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka („Trybunał”) opublikował decyzję z dnia 28 lutego 2023 r. w sprawie Wierzbicka przeciwko Polsce (skarga nr 26750/16). Sprawa dotyczyła odmowy ustanowienia adwokata z urzędu, który mógłby sporządzić i wnieść w imieniu skarżącej skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Skarżąca zarzuciła naruszenie art. 6 ust 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności („Konwencja”).

Skarżąca urodziła się w Kazachstanie, gdzie jej rodzina została deportowana w 1936 r. Do Polski przeprowadziła się w 1999 r. Od 2003 r. otrzymuje emeryturę oraz dodatek kombatancki. W 2012 r. skarżąca złożyła wniosek o przyznanie jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy pozostającej w związku z deportacją jej rodziny w 1936 r. Był to kolejny wniosek skarżącej w tej sprawie (postepowanie z odwołania od wcześniejszej decyzji o odmowie przyznania ww. świadczenia toczyło się przed sądami dwóch instancji, Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania). ZUS wydał decyzję odmowną również w odniesieniu do wniosku z 2012 r. Skarżąca odwołała się od tej decyzji. Sąd okręgowy oddalił odwołanie. Sąd apelacyjny oddalił apelację skarżącej. Skarżąca złożyła wniosek o ustanowienie adwokata z urzędu do sporządzenia i wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego. Sądy krajowe uznały, że sytuacja finansowa skarżącej nie uzasadniała ustanowienia pełnomocnika z urzędu.

Trybunał zauważył, że postanowienie o oddaleniu wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu zostało szczegółowo uzasadnione. Sądy zbadały sytuację finansową skarżącej i porównały ją z danymi statystycznymi dotyczącymi progów ubóstwa dochodowego w Polsce w przedmiotowym czasie. Trybunał podkreślił również, że sądy krajowe szybko rozpoznały wniosek o przyznanie pomocy prawnej z urzędu, a skarżąca miała jeszcze czas na wniesienie skargi kasacyjnej w odpowiednim terminie. Skarżąca nie została zatem pozostawiona bez realnej możliwości wniesienia skargi kasacyjnej.

W związku z powyższym Trybunał uznał skargę za oczywiście bezzasadną i odrzucił ją zgodnie z art. 35 ust. 3  lit. a i ust. 4 Konwencji.