W dniu 14 marca 2019 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej Trybunał lub ETPCz) opublikował decyzje, które zostały wydane w dniu 12 lutego 2019 roku w następujących sprawach:

1. Łuczaj przeciwko Polsce (46605/13) - zaakceptowanie deklaracji jednostronnej,
2. Marzecki przeciwko Polsce (62321/13) – skarga niedopuszczalna,
3. Pietyra i Szubryt przeciwko Polsce (34169/05) – skarga niedopuszczalna,  
4. Piotrowski przeciwko Polsce (56553/15) – skarga niedopuszczalna,
5. Sadło przeciwko Polsce (6612/11) – skarga niedopuszczalna,
6. Sochaczewski przeciwko Polsce (46091/13) – zaakceptowanie deklaracji jednostronnej.

W dniu 28 lutego 2019 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka opublikował decyzję z 5 lutego 2019 roku w sprawie Formela przeciwko Polsce (31651/08), w której uznał skargę za niedopuszczalną.

Decyzja w sprawie Łuczaj przeciwko Polsce dotyczyła naruszenie art. 5 ust. 4 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: Konwencja) z uwagi na odmowę dostępu do akt sprawy na etapie postępowania przygotowawczego. Trybunał, pomimo braku zgody skarżącego, zaakceptował deklarację jednostronną Rządu RP i sumę pieniężną opiewającą na 5.000 zł stwierdzając, że jest to kwota porównywalna do kwot przyznawanych w zbliżonych sprawach oraz, że  poszanowanie praw człowieka wynikających z Konwencji i jej Protokołów nie wymaga kontynuowania rozpoznawania niniejszej sprawy. Z uwagi na powyższe, na mocy art. 37 ust. 1 c) Konwencji skreślił skargę z listy spraw.

Decyzja w sprawie Marzecki przeciwko Polsce dotyczyła zarzutu naruszenia art. 8  Konwencji. Skarżący podnosił, że brak wykreślenia jego nazwiska i wizerunku z policyjnej kartoteki osób poszukiwanych po zatrzymaniu go, skutkował naruszeniem jego prawa do poszanowania życia rodzinnego.

Trybunał uznał, że działanie władz nie było intencjonalne, a wynikało jedynie z błędu funkcjonariusza, który nie działał w zgodzie z procedurami. Ponadto Trybunał stwierdził, że nastąpiło odpowiednie uznanie naruszenia postanowienia Konwencji przez władze krajowe z uwagi na wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 5 grudnia 2012 roku, w którym sąd ten stwierdził naruszenie praw osobistych skarżącego w postaci prawa do wizerunku i godności, a także nakazał szefowi Policji w Gdyni publikację na stronie internetowej Policji przeprosin za zaistniałą sytuację.

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał stwierdził, że skarżący otrzymał stosowne zadośćuczynienie oraz, że nie zawsze konieczne jest w takich przypadkach przyznanie konkretnej kwoty pieniężnej, której domagał się skarżący.

Jednocześnie Trybunał wyraził zadowolenie, że sąd krajowy docenił znaczenie, jakie dla efektywnej ochrony praw jednostki ma publikacja publicznych przeprosin w Internecie skierowanych do szerokiego kręgu odbiorców.

Z uwagi na powyższe Trybunał stwierdził, że skarżący utracił status ofiary w rozumieniu art. 34 Konwencji i odrzucił skargę na podstawie art. 35 ust. 4 Konwencji.

Decyzja w sprawie Pietyra i Szubryt przeciwko Polsce dotyczyła zarzutu naruszenia art. 8 Konwencji oraz art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji, z uwagi na wysoki poziom hałasu i immisji, które na nieruchomość skarżących sprowadziła budowa muszli koncertowej oraz ogródka piwnego w odległości 10 m od ich domu (oraz 4 m od graniczy działki), w którym mieszkali oraz prowadzili działalność gospodarczą, jak również art. 6 Konwencji, jako że ostateczna decyzja o rozbiórce muszli koncertowej przez długi czas pozostawała niewykonana.

W zakresie art. 8 Konwencji Trybunał stwierdził, że nie doszło do wyczerpania środków krajowych, co jest warunkiem dopuszczalności skargi do ETPCz. Trybunał uznał, że nie zostały wyczerpane zarówno środki w postępowaniu administracyjnym, pomimo że skarżący zostali poinformowani o roszczeniach wynikających z, wówczas obowiązującego, art. 160 Kodeksu postępowania administracyjnego, a także nie wyczerpali drogi cywilnej i możliwości wniesienia powództwa w oparciu o art. 144 w zw. z art. 222 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. W związku z powyższym Trybunał w tej części odrzucił skargę na podstawie art. 35 ust. 1 i 4 Konwencji.

Odnośnie zarzutu naruszenie art. 1 do Protokołu nr 1 do Konwencji Trybunał stwierdził, że procedowanie wniesionych przez skarżących spraw przez sądy krajowe nie naruszyło zasad rzetelnego procesu, a odmowa przed sąd krajowy dopuszczenia dowodu z opinii biegłych sadowych nie miała charakteru arbitralnego. W związku z powyższym Trybunał uznał, że nie można kwestionować ustaleń krajowych sądów cywilnych w kwestii braku wykazania związku przyczynowego pomiędzy ich problemami biznesowymi, a nielegalną budową muszli koncertowej w bezpośrednim sąsiedztwie ich działki. Trybunał rozpoznając niniejszą skargę nie doszukał się naruszenia art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji i w tym zakresie uznał skargę na podstawie art. 35 ust 3 i 4 Konwencji za oczywiście nieuzasadnioną i niedopuszczalną.

Decyzja w sprawie Piotrowski przeciwko Polsce jest kolejną decyzją wydaną przez Trybunał w sprawach odmowy przez polskie sądy krajowe przyznania odszkodowania za nacjonalizację mienia. Tym razem przedmiotem rozstrzygnięcia było wywłaszczenie lasów w oparciu o dekret wydany 12 grudnia 1944 roku przez PKWN o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa. W niniejszej sprawie Trybunał stwierdził, że skarga podnosi podobne kwestie jak w spawach Zamoyski-Brisson i inni przeciwko Polsce (skarga nr 19875/13 i in.), w których ETPCz również analizował zasadność skarg pod kątem zarzucanego naruszenia art. 1 Protokołu Nr 1 do Konwencji, zatem w niniejszej sprawie szeroko powołał się na własne ustalenia i konkluzje w tych sprawach.

Podobnie jak w sprawie Zamoyski-Brisson i in., zdaniem Trybunału, skarżący nie wykazał, aby przysługiwały mu możliwe do wyegzekwowania roszczenia, które mogłyby stanowić „mienie” w rozumieniu art. 1 Protokołu Nr 1 do Konwencji. Odnosząc się do kwestii zaniechania legislacyjnego, Trybunał nie znalazł podstaw, aby podważyć stanowisko sądów krajowych, które uznały, że norma zawarta w art. 7 ustawy z dnia 6 lipca 2001 roku stanowiła jedynie deklarację intencji legislacyjnej odnośnie kwestii odszkodowań, a nie wyraźne zobowiązanie się przez państwo do wydania nowej ustawy.

Jeżeli chodzi natomiast o zarzut naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji skarżący podnosił naruszenie prawa do sądu, które jego zdaniem nastąpiło wobec niejednolitej interpretacji art. 7 ustaw z dnia 6 lipca 2001 roku o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju oraz niezapewnieniem przez Sąd Najwyższy jednolitego orzecznictwa w odniesieniu do tego przepisu przez nie przyjęcie do rozpoznania skargi kasacyjnej skarżącego. Zdaniem Trybunału natomiast, sądy krajowe wykazały się konsekwencją w interpretacji art. 7 ustawy z dnia 6 lipca 2001 roku, jako niestwarzającego niezależnej podstawy prawnej do roszczeń odszkodowawczych, a orzeczenie Sadu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 roku w sprawie o sygn. akt I CSK  547/11, w którym stwierdzono istnienie zaniedbania legislacyjnego Trybunał uznał za odosobniony przykład orzecznictwa, które nie zostało następnie potwierdzone (jako przykład późniejszego orzecznictwa Trybunał przywołał orzeczeni Sądu Najwyższego w sprawach Zamoyski-Brisson i in.). Dodatkowo, odnośnie zarzutu naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji Trybunał nie stwierdził nieprawidłowości w odmowie przez Sąd Najwyższy przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. W tej kwestii powołał się na swój niedawny wyrok z dnia 5 kwietnia w sprawie Zubac v. Chorwacja (40160/12), w którym określił generalne zasady dostępu do sądów wyższych instancji.

Trybunał uznał przedmiotową skargę za niedopuszczalną, stwierdzając, że w zakresie zarzutu z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji, tak jak w sprawie Zamoyski Brisson i inni, że jest ona niezgodna ratione materiae z postanowieniami Konwencji w rozumieniu art. 35 ust. 3 pkt a Konwencji, zaś w zakresie art. 6 ust. 1 Konwencji uznał skargę za oczywiście nieuzasadniona i na podstawie art. 35 ust. 3 i 4 Konwencji za niedopuszczalną.

W sprawie Sadło przeciwko Polsce skarżący zarzucał naruszenie art. 6 ust. 3 Konwencji poprzez niezawiadomienie go na piśmie o stawianych wobec niego dodatkowych zarzutach w trakcie toczącego się postępowania karnego, co w konsekwencji, zdaniem skrżącego, pozbawiło go możliwości zorganizowania obrony we właściwy sposób.

Trybunał wskazał jednak, że art. 6 ust. 3 Konwencji nie narzuca żadnych specjalnych wymagań formalnych co do sposobu informowania oskarżonego o przedstawionych mu zarzutach (w tym kontekście Trybunał przywołał sprawę Pélissier i Sassi przeciwko Francji, nr 25444/94).

Trybunał wziął pod uwagę, że skarżącemu na sali sądowej została przez prokuratora odczytana całość zarzutów, w toku całego postępowania miał on ustanowionego obrońcę, który został powiadomiony prawidłowo i na wstępnym etapie postępowania o stawianych skarżącemu dodatkowych zarzutach, a także, że skarżący na żadnym etapie nie kwestionował jakości świadczonej na jego rzecz pomocy prawnej. Ponadto Trybunał zauważył, że skarżący nie podnosił w toku postępowania odwoławczego, że nie miał możliwości przygotowania się do obrony.

Z uwagi na powyższe Trybunał uznał skargę za oczywiście nieuzasadniona i niedopuszczalną.

W sprawie Sochaczewski przeciwko Polsce (46091/13) Rząd RP w deklaracji jednostronnej przyznał, że nastąpiło podnoszone przez skarżącego naruszenie art. 3 Konwencji w związku z tym, że skarżący był osadzony przez ponad 5 lat w przeludnionej celi. Trybunał, pomimo braku zgody skarżącego, zaakceptował deklarację jednostronną i sumę pieniężną opiewająca na 22.000 zł stwierdzając, że poszanowanie praw człowieka wynikających z Konwencji i jej Protokołów nie wymaga kontynuowania rozpoznawania niniejszej sprawy. Z uwagi na powyższe, na mocy art. 37 ust. 1 c) Konwencji skreślił skargę z listy spraw.

Decyzja w sprawie Formela przeciwko Polsce nie była decyzją dotyczącą resortu sprawiedliwości. Dotyczyła ona kwestii odmowy przez właściwy organ skarbowy odliczenia naliczonego podatku VAT. Zrzut skarżącego dotyczył między innymi naruszenia art. 6 Konwencji, w związku z procedurą dotyczącą wymiaru podatku. Trybunał powołał się na swoje ugruntowane orzecznictwo, że sprawy podatkowe nie mieszczą się w zakresie cywilnych praw i obowiązków, pomimo pieniężnych konsekwencji, którymi mogą skutkować dla podatników (Ferrazzini przeciwko Włochom, 44759/98) , w związku z powyższym artykuł 6 Konwencji nie ma zastosowania do procedur zaskarżających wymiar podatku VAT i w tym zakresie uznał skargę za niezgodną ratione materiae z postanowieniami Konwencji, tym samym niedopuszczalną na podstawie art. 35 ust. 3 pkt a Konwencji oraz odrzucił skargę na podstawie art. 35 ust. 4 Konwencji.

Orzeczenia są dostępne w języku angielskim w bazie orzeczniczej Trybunału ( https://www.echr.coe.int ).