W dniu 27 lutego 2020 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej: Trybunał lub ETPCz) opublikował decyzje w sprawach przeciwko Polsce:

1. o numerze skargi 20587/13 – decyzja o niedopuszczalności;

2. o numerze skargi 62242/14 – decyzja o niedopuszczalności;

3. o numerze skargi 39415/15 – decyzja o niedopuszczalności;

4. o numerze skargi 34508/17 – deklaracja jednostronna i decyzja o skreśleniu z listy skarg;

5. o numerze skargi 14900/15 – decyzja o niedopuszczalności;

6. o numerze skargi 61679/10 – decyzja o niedopuszczalności;

7. o numerze skargi 46160/12 – decyzja o niedopuszczalności.

 

W sprawie przeciwko Polsce o numerze skargi 20587/13 skarżąca, sędzia sądu powszechnego, która została oskarżona o złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, podnosiła, że w postępowaniu krajowym doszło do naruszenia art. 6 ust. 1 i 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: Konwencja) w związku z naruszeniem prawa do obrony oraz brakiem zagwarantowania tzw. równości broni.

Sprawa skarżącej była kilkukrotnie badana przez sądy pierwszej i drugiej instancji, które orzekły, że oskarżona złożyła niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne. Skarżąca złożyła kasację, która została oddalona jako oczywiście bezzasadna w listopadzie  2012 roku. Po wydaniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 kwietnia 2015 roku, skarżąca wniosła o wznowienie postępowania. Sąd Najwyższy uwzględnił wniosek i wyrokiem z kwietnia 2016 roku uchylił wyroki sądów pierwszej i drugiej instancji, dotyczące niezgodności z prawdą oświadczenia lustracyjnego i umorzył postępowanie wobec skarżącej. Podstawą orzeczenia Sądu Najwyższego było stwierdzenie braku uzyskania zezwolenia na ściganie w stosunku do osoby chronionej immunitetem.

Trybunał podkreślił, że skarżąca nie powiadomiła go o wydaniu w postępowaniu krajowym korzystnego dla niej wyroku Sądu Najwyższego z kwietnia 2016 roku. Trybunał powziął wiadomość o powyższym fakcie z obserwacji przedstawionych przez Rząd. ETPCz zwrócił uwagę, że zgodnie z  dotychczasowym orzecznictwem skarga może być odrzucona jako stanowiąca nadużycie prawa do skargi na podstawie art. 35 ust. 3 Konwencji, jeżeli została oparta na informacjach niekompletnych i przez to wprowadzających w błąd. Podobnie, skarga może być odrzucona, jako stanowiąca nadużycie prawa, jeżeli skarżący, wbrew obowiązkowi wynikającemu z reguły 47 Regulaminu Trybunału, nie powiadomi Trybunału o nowych okolicznościach sprawy.

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał stwierdził, że brak zawiadomienia o istotnych okolicznościach sprawy (tj. korzystny dla skarżącej wyrok Sądu Najwyższego) nawet, jeżeli zaszły po złożeniu skargi przez skarżącą, stanowi nadużycie prawa do skargi. W związku z powyższym Trybunał uznał omawianą skargę za podlegającą odrzuceniu na podstawie art. 35 ust. 3 lit. a Konwencji jako niedopuszczalną.

 

W sprawie o numerze skargi 62242/14 skarżący zarzucał naruszenie Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (dalej: Konwencja) ze względu na długość postępowania w jego sprawie (łącznie 5 lat i 7 miesięcy), która w jego ocenie była niezgodna z wymogiem rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie określonym w art. 6 ust. 1. Według skarżącego doszło również do naruszenia art. 13 Konwencji.

W październiku 2008 roku skarżący wszczął postępowanie cywilne przeciwko komornikowi sądowemu twierdząc, że przeprowadził on egzekucję w nieprawidłowy sposób. W trakcie postępowania skarżący składał liczne wnioski między innymi o skierowanie roszczenia również wobec ubezpieczyciela pozwanego, powołanie biegłego, wyłączenie sędziego, wyłączenie biegłego, kilkakrotnie o uzupełnienie protokołu rozpraw. Zwracał się również o dopuszczenie dalszych dowodów. W czerwcu 2012 r. sąd okręgowy oddalił roszczenie wnioskodawcy. Skarżący odwołał się od wyroku. W lutym 2013 r. sąd apelacyjny oddalił apelację. W dniu maju 2014 r. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej skarżącego do rozpoznania. Skarżący złożył również skargę na podstawie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. W lutym 2013 r. sąd apelacyjny oddalił skargę.

W kontekście zarzutu naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji Trybunał zauważył, że sprawa miała skomplikowany charakter i wymagała wydania opinii biegłych. Jeśli chodzi o postępowanie władz krajowych, Trybunał zwrócił uwagę, że pierwsza rozprawa odbyła się bez nieuzasadnionej zwłoki, a następne rozprawy odbywały się w regularnych odstępach czasu. Zdaniem Trybunału nie występował żaden okres, w którym sądy krajowe pozostawały nieaktywne. W odniesieniu do zachowania skarżącego, Trybunał zauważył, że znaczna część czynności procesowych sądu krajowego została wygenerowana przez samego skarżącego. Ponadto część wniosków skarżącego była złożona z wadami proceduralnymi, które należało poprawić co dodatkowo wydłużało postępowanie. Trybunał zaznaczył, że chociaż co do zasady nie można zarzucić skarżącemu skorzystania z jego praw proceduralnych, to jednak musiał on wiedzieć, że jego liczne wnioski wpłyną na długość postępowania. W związku z tym Trybunał uznał zarzut naruszenia art. 6 ust. 1 za oczywiście bezzasadny.

W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 13 Konwencji, uwzględniając swoje ustalenia dotyczące zarzutu naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji oraz fakt, że skarżący skorzystał z dostępnego krajowego środka odwoławczego tj. złożył skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, Trybunał stwierdził, że również zarzut naruszenia art. 13 jest oczywiście bezzasadny.

Wobec powyższego Trybunał uznał skargę za niedopuszczalną.

 

W sprawie o numerze skargi 39415/15 skarżąca zarzucała naruszenie art. 2 Konwencji podnosząc, że władze nie zapewniły jej synowi (P.A.) odpowiedniej opieki medycznej podczas jego pobytu w zakładzie karnym, w wyniku czego zmarł. Podnosiła również naruszenie art. 2 Konwencji w związku z brakiem szybkiego i efektywnego śledztwa.

Syn skarżącej cierpiał na reumatoidalne zapalenie stawów i zapalenie nerek. W lutym 2012 roku rozpoczął odbywanie kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym. Poinformował władze zakładu, że jego choroba jest w fazie remisji. W ciągu kilku następnych miesięcy P.A. zaczął się skarżyć na pogarszający się stan zdrowia. Syn skarżącej był badany przez lekarza w zakładzie karnym, otrzymywał również antybiotyki i środki przeciwbólowe. W dniu 12 września 2012 r. P.A. poprosił o konsultację z reumatologiem, ale jego prośba została odrzucona. We wrześniu lekarz specjalista zalecił P.A. skonsultować się z reumatologiem i nefrologiem. Wizytę z reumatologiem zaplanowano na 20 listopada. 26 października 2012 r. stan zdrowia P.A. pogorszył się, został on przetransportowany do szpitala w innym zakładzie karnym. W listopadzie P.A. został przeniesiony do szpitala cywilnego, gdzie zdiagnozowano u niego ostrą niewydolność nerek, sepsę i niewydolność krążeniowo-oddechową. Pomimo opieki medycznej P.A. zmarł w dniu 12 listopada 2012 roku.

W kontekście pierwszego zarzutu, Trybunał stwierdził, że władze wywiązały się ze swojego pozytywnego obowiązku wynikającego z art. 2 Konwencji, zapewniając synowi skarżącej odpowiednie leczenie. Trybunał zauważył, że od lutego do września 2012 r. syn skarżącej był kilkukrotnie badany przez lekarza zakładu karnego i choć początkowo odmówiono P.A. konsultacji z lekarzem reumatologiem, po zaleceniu jej przez lekarza wizyta została zaplanowana na 20 listopada 2012 r. W ocenie Trybunału dwumiesięczny okres oczekiwania na konsultację z lekarzem specjalistą nie jest nadmiernie długi zwłaszcza biorąc pod uwagę ogólną sytuację polskiej służby zdrowia. W tym względzie Trybunał przypominał, że leczenie w zakładach karnych musi być adekwatne, to znaczy na poziomie porównywalnym z tym jaki państwo gwarantuje osobom znajdującym się na wolności. Trybunał zauważył ponadto, że w ciągu dwóch miesięcy poprzedzających śmierć P.A. odbył on konsultacje z kilkoma specjalistami z ambulatorium i ze szpitala zakładu karnego. W tym czasie otrzymał również kompleksowe i zgodnie ze standardowymi procedurami leczenie różnych problemów medycznych, które zgłaszał.

W kontekście drugiego zarzutu Trybunał zauważył, że prokuratura wszczęła śledztwo bez zbędnej zwłoki. Raport z sekcji zwłok wykazał, że syn skarżącej zmarł z powodu niewydolności wielu narządów najprawdopodobniej spowodowanej sepsą. W dniu 31 lipca 2014 r. prokurator umorzył śledztwo, stwierdzając, że nie doszło do popełnienia przestępstwa. Decyzję tą podtrzymał sąd rejonowy w dniu 5 lutego 2015 roku. Trybunał zauważył, że w swojej decyzji o umorzeniu postępowania, prokurator oparł się na opinii biegłych, z której wynikało, że leczenie syna skarżącej było adekwatne.

W odniesieniu do zarzutów skarżącej dotyczących nadmiernej długości śledztwa, Trybunał zauważył, że jedyne opóźnienie w śledztwie nastąpiło podczas przygotowywania opinii przez biegłych. Jednak w tym czasie prokurator nie pozostawał bezczynny. W związku z tym w okolicznościach niniejszej sprawy łączna długość postępowania - dwa lata i osiem miesięcy - nie wydaje się nieracjonalna.

Trybunał stwierdził, że władze krajowe przeprowadziły odpowiednie i skuteczne śledztwo w sprawie okoliczności śmierci syna skarżącej. Biorąc pod uwagę powyższe, Trybunał uznał, że państwo wywiązało się z proceduralnego obowiązku przeprowadzenia skutecznego śledztwa wynikającego z art. 2 Konwencji.

Z powyższych względów Trybunał uznał skargę za oczywiście bezzasadną i odrzucił ją.

 

W sprawie o numerze skargi 34508/17 skarżący zarzucił naruszenie art. 5 ust. 1 (f) Konwencji w związku z nadmierne długim okresem pozbawienia wolności w oczekiwaniu na ekstradycję. Ponadto, skarżący zarzucił naruszenie art. 2, 3 i 8 Konwencji oraz art. 4 Protokołu nr 7 do Konwencji z uwagi na ryzyko związane w jego ocenie z decyzją o wydaleniu go do Rosji.

Jedynie zarzuty odnoszące się do naruszenia art. 5 ust. 1 (f) zostały zakomunikowane Rządowi RP. Pozostała część skargi uznana została za niedopuszczalną.

Skarżący podniósł zarzut, że pozbawienie go wolności od 9 grudnia 2015 roku do 13 października 2017 roku było nieuzasadnione i nadmiernie długie, postępowanie ekstradycyjne zostało przeprowadzone z niepotrzebnymi opóźnieniami i bez należytej staranności oraz szczególnego tempa działania wymaganego w tego rodzaju sprawach, a także, że nie był w stanie uczestniczyć w posiedzeniu przed sądem odwoławczym, na którym rozpatrzono odwołanie od decyzji o ekstradycji z dnia 23 listopada 2016 roku. Skarżył się również, że pozbawienie go wolności, od momentu przekazania sprawy o ekstradycję Ministrowi Sprawiedliwości do chwili jego zwolnienia, było niezgodne z prawem. W szczególności skarżący twierdził, że Sąd Okręgowy przedłużył przedmiotowy środek z urzędu, podczas gdy ustawa wymagała, aby o takie przedłużenie wystąpił Minister Sprawiedliwości (art. 250 § 2 ust. 1 i 2 oraz art. 603 § 5 Kodeksu postępowania karnego).

Po niepowodzeniu prób zawarcia ugody Rząd poinformował Trybunał, że złożył deklarację jednostronną opiewającą na kwotę 12 000 zł oraz zwrócił się o skreślenie skargi zgodnie z art. 37 Konwencji.

Skarżący poinformował Trybunał, że nie jest usatysfakcjonowany zaproponowaną kwotą. Przedstawił dokumenty wyszczególniające koszty prawnika w Polsce w wysokości 27 300 USD oraz 700 000 RUB tytułem kosztów prawnika w Rosji. Ponadto, skarżący ubiegał się o koszty podróży jego rodziny w wysokości 23 000 EUR ale nie przedstawił żadnych dokumentów na poparcie tej części roszczeń.

Trybunał uznał kwotę zaproponowaną przez Rząd tytułem zadośćuczynienia za wystarczającą oraz nieodbiegającą od zwykle zasądzanych w tego typu sprawach.

W zakresie kosztów Trybunał zauważył, że ​​koszty zastępstwa procesowego skarżącego przed sądami polskimi, które zostały przez niego udokumentowane, zostały poniesione w celu uniknięcia ekstradycji skarżącego z Polski. Niniejsza decyzja nie dotyczy meritum kwestionowanego postępowania ekstradycyjnego, ponieważ ta część pierwotnej skargi została uznana za niedopuszczalną. Wynika z tego, że skoro przedmiotowe orzeczenie dotyczy wyłącznie pozbawienia wolności skarżącego w toku postępowania o ekstradycję, to Trybunał musiał uznać że ​​tylko część wyżej wymienionych kosztów została faktycznie i koniecznie poniesiona w związku z przedmiotem sprawy (mutatis mutandis, Ahmed przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (dec), nr 31668/05, 14 października 2008 roku; Meriakri przeciwko Mołdawii (skreślona), nr 53487/99, § 33, 1 marca 2005 roku; Gil przeciwko Polsce (skreślona), nr 46161/11, 4 czerwca 2013 roku; oraz Hernandez przeciwko Polsce (skreślona), 56876/13, 13 października 2015 roku). Tego samego nie można powiedzieć o kosztach adwokata w Rosji ani kosztach podróży krewnych skarżącego.

Biorąc pod uwagę posiadane informacje oraz powyższe kryteria i rozważania, Trybunał uznał za uzasadnione przyznanie skarżącemu kwoty 8 100 EUR na pokrycie kosztów zastępstwa procesowego na potrzeby postępowania przed sądami krajowymi w zakresie, w jakim dotyczyły one pozbawienia wolności skarżącego.

Skarga została skreślona z listy spraw zgodnie z art 37 ust. 1 (c) Konwencji.

 

W sprawie o numerze skargi 14900/15 skarżący zarzucił naruszenie art. 3 Konwencji w związku z przeludnieniem celi, w której przebywał oraz niewłaściwymi warunkami pozbawienia wolności. Ponadto, skarżący zarzucił naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji w związku z brakiem dostępu do sądu z uwagi na niezwolnienie go całkowicie z opłat sądowych, art. 8 Konwencji z uwagi na nieuzasadnione przeszukania osobiste, oraz art. 14 Konwencji i art. 1 Protokołu nr 12 do Konwencji podnosząc, że fakt oddalenia/odrzucenia większości pozwów cywilnych złożonych przez osadzonych przeciwko Skarbowi Państwa świadczy o dyskryminacji.

Jeżeli chodzi o zarzut naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji, Trybunał przywołał swoje obszerne orzecznictwo w tym zakresie i podkreślił po raz kolejny, że różne ograniczenia, w tym finansowe, dostępu jednostki do „sądu” lub „trybunału” są zgodne z art. 6 ust. 1 jeżeli dążą do osiągnięcia prawnego celu i zachowana jest rozsądna proporcjonalność między zastosowanymi środkami, a celem, który miał zostać osiągnięty. Wysokość opłat wyznaczona w świetle szczególnych okoliczności danej sprawy, w tym zdolności skarżącego do ich uiszczenia, oraz etap postępowania, w którym nałożono to ograniczenie, są czynnikami, które są istotne dla ustalenia, czy dana osoba mogła skorzystać z prawa dostępu do sądu.

W odniesieniu do niniejszej sprawy Trybunał zauważył, że ​​skarżący był osadzony w jednostce penitencjarnej i nie był zatrudniony. Czynniki te zostały wzięte pod uwagę przez władze krajowe przy podejmowaniu decyzji o zwolnieniu z opłat sądowych. W tym samym czasie skarżący otrzymywał pomoc finansową spoza jednostki i był w posiadaniu wystarczających środków finansowych, aby dokonać niewielkich oszczędności.

Trybunał zauważył, że ​​sąd krajowy w swojej decyzji dokładnie przeanalizował sytuację skarżącego. Zwolnił go z obowiązku uiszczenia większości opłaty, pozostawiając mu obowiązek pokrycia stosunkowo niewielkiej kwoty 150 PLN, co stanowiło mniej niż 4% zwykłej opłaty ustawowej obliczonej zgodnie z odpowiednimi przepisami. Decyzja sądu była dobrze uzasadniona i uwzględniała szczególne okoliczności skarżącego. Trybunał zauważył w szczególności, że w rozpatrywanej sprawie skarżący nie wykazał, że jego podstawowe potrzeby nie zostały zaspokojone przez władze więzienne i musiał do tego wykorzystać swoje prywatne pieniądze.

W związku z powyższym, Trybunał uznał, że pomimo istnienia ograniczenia dostępu do sądu w formie częściowych opłat na początkowym etapie postępowania, nie było ono nieproporcjonalne. Skarga w tym zakresie została uznana za oczywiście bezzasadną.

Jeżeli chodzi o zarzut naruszenia art. 3 Konwencji, Trybunał w swoich poprzednich sprawach dotyczących przeludnienia i innych nieodpowiednich warunków osadzenia w Polsce orzekł, że powództwo cywilne na podstawie art. 24 w związku z art. 448 Kodeksu cywilnego można uznać za „skuteczny środek prawny” na potrzeby art. 35 ust. 1 Konwencji od dnia 17 marca 2010 roku, ponieważ dopiero w tym dniu praktyka sądów krajowych w zakresie interpretacji i stosowania tych przepisów została wystarczająco ustalona. Uwzględniając trzyletni termin na wniesienie takiego pozwu, czas niezbędny do jego przygotowania i wniesienia oraz datę wydania decyzji w sprawie Łatak przeciwko Polsce (nr 52070/08, 12 października 2010 roku), Trybunał orzekł, że skarżący powinien był wnieść powództwo cywilne o naruszenie dóbr osobistych i odszkodowanie we wszystkich przypadkach, w których domniemane naruszenie Konwencji zakończyło się w czerwcu 2008 roku lub później.

Trybunał zauważył, że ​​uwzględniając powyższe ustalenia dotyczące dostępności skutecznego środka krajowego dotyczącego warunków pozbawienia wolności w Polsce, konieczne jest rozpatrzenie pozbawienia wolności skarżącego w dwóch oddzielnych okresach: (1) od 25 września 2003 roku do 16 stycznia 2006 roku, oraz (2) od 30 lipca 2008 roku do 31 lipca 2014 roku.

Odnośnie pierwszego z tych okresów, Trybunał zauważył, że na dzień 17 marca 2010 roku pozew nie mógłby być wniesiony z uwagi na upłynięcie trzyletniego terminu przedawnienia. W związku z tym, skarżący nie miał „skutecznego środka prawnego” na poziomie prawa krajowego i powinien był złożyć skargę bezpośrednio do ETPCz.

Trybunał przypomniał, że jeżeli od samego początku jest jasne, że skarżący nie ma skutecznego środka krajowego, sześciomiesięczny termin na złożenie skargi biegnie od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie będące przedmiotem skargi, lub od dnia, w którym skarżący był bezpośrednio pod wpływem takiego działania lub dowiedział się o nim lub posiadł wiedzę o jego negatywnych skutkach (patrz Varnava i in. przeciwko Turcji [GC], nr 16064/90 i 8 innych, § 157, EKPC 2009). W związku z tym w sprawach dotyczących warunków pozbawienia wolności termin na wniesienie skargi do Trybunału biegnie od daty, w której domniemane naruszenie zostało naprawione poprzez umieszczenie skarżącego w warunkach zgodnych z Konwencją lub skończyło się, ponieważ skarżący został zwolniony (patrz Łatak).

Wynika z tego, że ta część skargi została wniesiona po terminie i musi zostać odrzucona zgodnie z art. 35 ust. 1 i 4 Konwencji.

Jeżeli chodzi o drugi z okresów pozbawienia wolności skarżącego, Trybunał uznał, że skarżący miał możliwość skorzystania ze skutecznego środka prawnego (po 17 marca 2010 roku). Skarżący zdecydował o wszczęciu postępowania cywilnego za ten okres w sierpniu 2014 roku. Jednakże, jego pozew został mu zwrócony z powodu uchybień proceduralnych, tj. obowiązku uiszczenia opłaty sądowej. W związku z tym Trybunał stwierdził, że skarżący nie wyczerpał krajowych środków w odniesieniu do tej części skargi i musiała ona zostać odrzucona na podstawie art. 35 ust. 1 Konwencji.

Skarżący zarzucił również, że został poddany licznym nieuzasadnionym przeszukaniom osobistym. Trybunał zauważył, że ​​nie przedstawił on żadnych szczegółów ani decyzji dotyczących tej kwestii. W związku z tym skarżący nie uzasadnił w wystarczającym stopniu swoich roszczeń w tym zakresie. Skarżący zarzucił ponadto, że większość powództw złożonych przez więźniów przeciwko Skarbowi Państwa została oddalona. Nie przedstawił jednak żadnych argumentów dotyczących tego, w jaki sposób stwierdzenie to odnosi się do jego sytuacji, w szczególności w odniesieniu do faktu, że decyzja dotycząca częściowego zwolnienia go z opłat sądowych była dobrze uzasadniona i uwzględniła jego indywidualne okoliczności. W związku z tym Trybunał stwierdził, że ​​skargi te są oczywiście bezzasadne.

Poza tym skarżący złożył skargę na podstawie art. 1 Protokołu nr 12. Ponieważ Polska nie jest stroną Protokołu nr 12, pozostałą część skargi należało odrzucić zgodnie z art. 35 ust. 3 lit. a) i art. 35 ust. 4 Konwencji jako niezgodne ratione personae.

Z tych powodów Trybunał jednogłośnie uznał skargę za niedopuszczalną.

 

W sprawie przeciwko Polsce o numerze skargi 61679/10 skarżący w oparciu o art. 6 Konwencji zarzucił, że postępowanie w jego sprawie nie miało charakteru rzetelnego procesu. W tym zakresie wskazywał, że w wydanym orzeczeniu z dnia 4 marca 2010 roku Sąd Najwyższy naruszył zasadę pewności prawa, czym ograniczył skarżącemu prawo dostępu do sądu.

Skarżący wskazywał na niespójność orzecznictwa w kwestii legitymacji biernej pozwanego  i zarzucił, że Sąd Najwyższy oddalając jego skargę kasacyjną (zamiast wydania orzeczenia kasatoryjnego) odmówił mu prawa do rozpoznania jego sprawy w świetle najnowszej linii orzeczniczej.

Trybunał przypomniał, że zasada pewności prawa jest jednym z fundamentalnych elementów państwa prawa – w tym kontekście Trybunał przywołał między innymi wyrok z dnia 6 grudnia 2007 roku w sprawie Beian przeciwko Rumunii (nr 1), skarga nr 30658/05, wyrok z dnia 2 lipca 2009 roku w sprawie Iordan Iordanov i Inni przeciwko Bułgarii, skarga nr 23530/02 oraz wyrok z dnia 2 listopada 2010 roku w sprawie Ştefănică i inni przeciwko Rumunii, skarga nr 38155/02.

Trybunał podkreślił dalej, że zaistnienie ewentualnych rozbieżności w linii orzeczniczej jest naturalne i nieodłączne, stąd potrzeba mechanizmów, aby zapewnić spójność praktyki orzeczniczej sądów i ujednolicenie orzecznictwa (w tym aspekcie Trybunał przywołał wyrok z 20 maja 2008 roku w sprawie Santos Pinto przeciwko Portugalii, skarga nr 39005/04 oraz decyzję z dnia 2 grudnia 2008 roku w sprawie Schwarzkopf i Taussik przeciwko Republice Czeskiej skarga nr 42162/02). Ponadto, Trybunał doprecyzował, że wymóg pewności prawa oraz ochrona zasady uprawnionego zaufania społecznego nie kreują prawa nabytego do spójnej linii orzeczniczej (w odniesieniu do powyższego Trybunał przywołał wyrok z dnia 18 grudnia 2008 roku w sprawie Unédic przeciwko Francji, skarga nr 20153/04).

W tym kontekście Trybunał zaobserwował istniejące w okresie objętym skargą rozbieżności w orzecznictwie dotyczące legitymacji biernej pozwanego. Trybunał założył, że nawet gdyby przyjąć, że skarżący – reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika – nie znał wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2009 roku w sprawie II CSK 435/08, został on jednak  co najmniej poinformowany o istniejących ówcześnie rozbieżnościach w orzecznictwie sądów niższych instancji. Stwierdził ponadto, że ze spraw podobnych do sprawy skarżącego wynika, że skarga kasacyjna stanowi skuteczny środek ujednolicania orzecznictwa. co Sąd Najwyższy uczynił w wyroku z dnia 30 stycznia 2009 roku w sprawie II CSK 435/08 (wydanym wcześniej niż wyrok w sprawie skarżącego) oraz potwierdził w dalszym orzecznictwie.

Trybunał stwierdził ponadto, że nie doszło do naruszenia prawa skarżącego do sądu, skoro powództwo skarżącego zostało rozpoznane w dwóch instancjach oraz w Sądzie Najwyższym i wydano w nich orzeczenia umotywowane i pozbawione przymiotu arbitralności.

Trybunał przypomniał, że jego zadaniem zgodnie z art 19 Konwencji jest zapewnienie przestrzegania zobowiązań wynikających z Konwencji – nie należy do niego zaś rozpoznawanie ewentualnych błędów prawnych lub faktycznych popełnionych przez krajowy wymiar sprawiedliwości, o ile nie zagrażają prawom i wolnościom gwarantowanym w Konwencji (wyrok z dnia 26 lipca 2011w sprawie Tomé Monteiro i Inni przeciwko Portugalii, skarga nr  43641/09). W tym przypadku, jak zaznaczył Trybunał skarga polegała na poszukiwaniu « czwartej instancji » i nie doszukał się naruszenia art 6 ust 1 Konwencji w tym zakresie.

W konsekwencji Trybunał juznał skargę za niedopuszczalną.

 

W sprawie o numerze skargi 46160/12 skarżący podnosił naruszenie art. 6 Konwencji wskazując, że procedura jego odwołania ze stanowiska notariusza obarczona była wieloma brakami, w szczególności zarzucał orzeczeniu arbitralność i brak uzasadnienia zarzucając dodatkowo nadmierny czas trwania postępowania, a także wywodził zarzut z art. 7 Konwencji.

Wobec skarżącego na mocy wyroku sądu powszechnego wydanego w postępowaniu karnym został orzeczony zakaz wykonywania zawodu notariusza na okres czterech lat. Następnie 29 listopada 2010 Minister Sprawiedliwości odwołał skarżącego ze stanowiska notariusza, którą to decyzję zainteresowany zaskarżył w postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Finalnie wyrokiem z dnia 26 stycznia 2012 roku Naczelny Sąd Administracyjny nie przyznał racji skarżącemu.

Trybunał rozważał zastosowanie w niniejszej sprawie art. 6 Konwencji w jego aspekcie karnym stosując kryteria z wyroków Engel przeciwko Niderlandom oraz Ezeh i Connors przeciwko Wielkiej Brytanii  doszedł jednak do przekonania, że odwołanie miało charakter typowo dyscyplinarny (w tym kontekście przywołał wyrok z dnia 31 stycznia 2012 roku w sprawie Durand przeciwko Francji, nr skargi 10212/07). Pomimo iż postępowanie zakończone orzeczeniem o odwołaniu ze stanowiska notariusza było konsekwencją postępowania karnego orzekającego zakaz wykonywania zawodu, to jednak samo odwołanie nastąpiło na podstawie przepisów prawa o notariacie, a nie przepisów prawa karnego, zaś zastosowana procedura miała charakter administracyjny nie karny (mutatis mutandis wyrok z dnia 6 listopada 2018 roku Ramos Nunes de Carvalho e Sá przeciwko Portugalii, skarga nr 55391/13). W konsekwencji stwierdzenia, że art. 6 Konwencji w swoim aspekcie karnym nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, Trybunał uznał również, że podnoszony przez skarżącego art. 7 Konwencji nie znajduje zastosowania z uwagi na to, że wobec skarżącego nie została „wymierzona kara” za „czyn zagrożony karą” w rozumieniu tego artykułu, w związku z czym uznał skargę w tym zakresie, jako nie dającą się pogodzić ratione materiae z postanowieniami Konwencji.

Jeśli chodzi o aspekt cywilny art. 6 Konwencji Trybunał stwierdził, że prawo krajowe gwarantowało skarżącemu możliwość zaskarżenia decyzji o odwołaniu w dwuinstancyjnym postępowaniu (z której skarżący skorzystał), zatem zostało mu zapewnione prawo dostępu do sądu. Ponadto, Trybunał stwierdził, że Naczelny Sąd Administracyjny należycie uzasadnił swój wyrok i dokonał wykładni, której nie można uznać za arbitralną lub niedostatecznie uzasadnioną. Stwierdził dodatkowo, że wyłącznie kwestia, iż skarżący nie zgadza się z rozstrzygnięciem nie może prowadzić do konkluzji, że zaskarżona procedura nie była zgodna z wymogami art. 6 ust. 1 Konwencji, w następstwie czego uznał skargę za oczywiście bezzasadną.

 

Orzeczenia są dostępne w języku angielskim albo francuskim w bazie orzeczniczej Trybunału (https://hudoc.echr.coe.int).