W dniu 26 września 2019 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej: Trybunał lub ETPCz) wydał wyrok w sprawie przeciwko Polsce o numerze skargi 65970/12, w której skarżący zarzucał naruszenie art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: Konwencja) w jego aspekcie proceduralnym oraz materialnym, jak również naruszenie art. 5 ust. 3 Konwencji.

Skarżący wykonujący zawód lekarza został zatrzymany podczas pełnienia dyżuru w dniu 12 stycznia 2011 roku w związku z oskarżeniem o to, że czerpał korzyści majątkowe z uprawiania nierządu przez nieustaloną ilość kobiet (art. 204 § 2 Kodeksu karnego), a także nielegalne posiadanie amunicji oraz narkotyków.

Jak ustalił Trybunał, skarżący dopiero w dwunastym dniu po zatrzymaniu podniósł fakt, że był bity podczas zatrzymania. Prokurator polecił wówczas przeprowadzenie oględzin ciała skarżącego Z opinii biegłych, które zostały sporządzone, nie wynikało w sposób jednoznaczny, że obrażenia mogły powstać podczas zatrzymania, zaś co do niektórych obrażeń (ślady na brzuchu skarżącego) opinia wykazała, że były to ślady po zastrzykach leku Clexane, które otrzymywał skarżący podczas hospitalizacji związanej z bólami w klatce piersiowej już po zatrzymaniu.

Trybunał potwierdził, że w przypadku, gdy dana osoba utrzymuje, że ucierpiała z powodu traktowania naruszającego art. 3 Konwencji, powinno zostać przeprowadzone oficjalne postępowanie zmierzające do wykrycia i ukarania sprawców. Postępowanie w sprawie zarzutów niewłaściwego traktowania powinno być gruntowne, co oznacza, że władze krajowe muszą zawsze podjąć rzeczywistą (poważną) próbę zmierzającą do ustalenia, co się wydarzyło oraz nie powinny polegać na przedwczesnych lub bezpodstawnych przesłankach w celu zamknięcia postępowania (w tym kontekście Trybunał przywołał wyrok z dnia 6 kwietnia 2000 roku w sprawach przeciwko Włochom oraz decyzję przeciwko Bułgarii z dnia 28 października 1998 roku). Trybunał ustalił, że w niniejszej sprawie przeprowadzono wprawdzie postępowanie – zostali przesłuchani świadkowie oraz sporządzono opinie biegłych lekarzy, jednakże w trakcie pierwszych czterech miesięcy postępowanie prowadził ten sam prokurator, który wnioskował o zatrzymanie skarżącego, a ponadto w trakcie postępowania nie wyjaśniono kilku istotnych kwestii. W szczególności Trybunał zgodził się między innymi z argumentami skarżącego, że wprawdzie powstanie pozostałych obrażeń ciała skarżącego mogło zostać wytłumaczone innymi okolicznościami, to jednak obrażenia błony śluzowej mogły być – jak stwierdził biegły - rezultatem silnego uderzenia otwartą dłonią. Ponadto nie zostało w ocenie Trybunału dowiedzione przez władze krajowe, że zatrzymanie skarżącego w rzeczywistości wymagało udziału brygady antyterrorystycznej, jak również nie wyjaśniono przyczyny wykonania prześwietlenia rentgenowskiego czaszki skarżącego podczas pobytu na ostrym dyżurze szpitala, do którego skarżący trafił po zatrzymaniu na skutek bólu w klatce piersiowej (skarżący cierpiał na przewlekłą chorobę niedokrwienną serca).

W rezultacie Trybunał doszedł do przekonania, że przeprowadzone postępowanie nie wyjaśniło dostatecznie okoliczności sprawy i zawierało istotne braki, co spowodowało naruszenie art. 3 Konwencji w jego aspekcie proceduralnym.

W zakresie aspektu materialnego artykułu 3 Konwencji Trybunał ustalił, że po zatrzymaniu skarżącego, które nastąpiło w dniu 12 stycznia 2011 roku, w dniach 12-14 stycznia 2011 roku skarżący był badany przez trzech różnych lekarzy – w dwóch różnych szpitalach oraz w momencie przyjęcia do jednostki penitencjarnej i w żadnej z tych trzech dokumentacji medycznych nie ma wzmianki o jakichkolwiek obrażeniach odniesionych przez skarżącego. Trybunał zauważył, że w momencie, gdy skarżący po 12 dniach od zajścia poinformował władze o pobiciu, nie zgłosił on wniosku o dokonanie oględzin, które jednak zostały zlecone przez prokuratora. Z ekspertyz biegłych wynikało, że uszczerbek na zdrowiu trwał krócej niż siedem dni i nie spowodował u skarżącego zagrożenia życia lub poważnego uszkodzenia ciała. Biegli nie byli w stanie jednoznacznie określić przyczyn tych obrażeń – w opinii stwierdzono, że mogły one powstać w czasie i okolicznościach opisanych przez skarżącego, jak również mogły zostać wywołane innymi czynnikami. Biorąc pod uwagę konkluzje dotyczące braku przeprowadzenia efektywnego postępowania oraz ustalenia poczynione przez władze krajowe Trybunał stwierdził, że nie jest w stanie ustalić ponad wszelką wątpliwość, że skarżący był poddany traktowaniu niezgodnemu z art. 3 Konwencji. Z uwagi na brak dostatecznych dowodów Trybunał nie stwierdził naruszenia art. 3 Konwencji w jego aspekcie materialnym.

Odnośnie do zarzutu z art. 5 ust. 3 Konwencji Trybunał stwierdził, że okres tymczasowego aresztowania był uzasadniony potrzebą zabezpieczenia właściwego toku postępowania. Zwrócił przy tym uwagę, że niektórzy świadkowie podnosili w zeznaniach, że obawiali się skarżącego. Zdaniem Trybunału władze krajowe odpowiednio i wystarczająco uzasadniły twierdzenie, że skarżący będzie mógł  utrudniać postępowanie, zwłaszcza w świetle obaw zgłaszanych przez świadków. W tej kwestii Trybunał odnotował również, że po przesłuchaniu świadków sąd stwierdził, że ryzyko przestało istnieć i  zwolnił skarżącego z aresztu. W konsekwencji powyższego Trybunał stwierdził brak naruszenia art. 5 ust. 3 Konwencji.

Skarżący żądał sumy 65 000 euro tytułem poniesionych „szkód niematerialnych” oraz 604 295 złotych tytułem „szkód materialnych”, a także 19 495,50 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych i wydatków. Trybunał uwzględnił jedynie część roszczeń, przyznając skarżącemu sumę pieniężną w wysokości 6 500 (sześć tysięcy pięćset) euro tytułem słusznego zadośćuczynienia za „szkody niematerialne” oraz 3 625 (trzy tysiące sześćset dwadzieścia pięć) euro tytułem zwrotu kosztów i wydatków. Wyrok jest prawomocny.

Orzeczenie jest dostępne w języku angielskim w bazie orzeczniczej Trybunału https://hudoc.echr.coe.int/eng , wkrótce zostanie ono przetłumaczone na język polski oraz umieszczone w bazie orzeczeń Trybunału na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc .