Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
20.05.2021
W dniu 20 maja 2021 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej: Trybunał lub ETPCz) wydał wyrok w sprawie Bechta przeciwko Polsce (skarga nr 39496/17), w którym stwierdził naruszenie art. 3 Konwencji ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: Konwencja). W tym samym dniu zostało opublikowanych pięć decyzji w sprawach przeciwko Polsce:
• Grzymała przeciwko Polsce ( skarga nr 47830/18) decyzja z 22 kwietnia 2021 roku;
• Hofman przeciwko Polsce (skarga nr 49658/15) decyzja z 22 kwietnia 2021 roku;
• Litwin przeciwko Polsce (skarga nr 42027/12) decyzja z 13 kwietnia 2021 roku;
• Napierała i Kubica przeciwko Polsce (skarga nr 23925/13 ) decyzja z 13 kwietnia 2021 roku;
• Ogólnopolski Związek Zawodowy Inicjatywa Pracownicza przeciwko Polsce (skarga nr 35673/15) decyzja z 13 kwietnia 2021 roku.
W sprawie Bechta przeciwko Polsce (skarga nr 39496/17) skarżący zarzucił naruszenie art. 3 Konwencji w związku z długotrwałym stosowaniem wobec niego reżimu związanego ze statusem osadzonego niebezpiecznego.
Skarżący od 1995 roku był pozbawiony wolności. W dniu 5 maja 2016 roku komisja penitencjarna zdecydowała o zastosowaniu wobec skarżącego warunków odbywania kary przewidzianych dla osadzonych niebezpiecznych. W następstwie zmian w prawie krajowym, które weszły w życie w dniu 24 października 2015 roku, nowy art. 88b § 2 Kodeksu karnego wykonawczego (dalej: Kodeks) umożliwił komisji penitencjarnej zmianę zakresu środków bezpieczeństwa mających zastosowanie wobec osadzonych. Stosując ów przepis, w dniu 4 sierpnia 2016 roku komisja penitencjarna zdecydowała o odstąpieniu od kontroli osobistej skarżącego przy każdorazowym wyjściu i powrocie do celi. Kiedy w dniu 3 listopada 2016 r. komisja po raz kolejny badała przyczyny uzasadniające kwalifikację skarżącego, znów złagodziła stosowane wobec niego środki. Trybunał zauważył, że decyzje komisji penitencjarnej zgodnie z art. 88a § 2 Kodeksu oparte były na konkretnych powodach związanych z niedawnym zachowaniem skarżącego. Za każdym razem władze badały sytuację osobistą skarżącego, a mianowicie jego zachowanie, oraz oceniały potrzebę dalszego stosowania reżimu w świetle nowej oceny zagrożenia, jakie stanowił dla bezpieczeństwa zakładu i jego personelu.
Trybunał zauważył, że władze, stosując znowelizowane prawo krajowe, stopniowo łagodziły warunki odbywania kary poprzez znoszenie niektórych środków, biorąc pod uwagę zachowanie skarżącego. W dniu 25 stycznia 2017 roku komisja postanowiła znieść zastosowane warunki odbywania kary. Niemniej jednak w ciągu pierwszych trzech miesięcy stosowania zaostrzonych warunków odbywania kary skarżący był nawet kilka razy dziennie poddawany pełnej kontroli osobistej – ilekroć opuszczał celę lub do niej wracał. Kontrola osobista polegała na dokładnym sprawdzeniu jego ciała i odzieży, co wymagało od niego rozebrania się do naga i pochylenia się w celu umożliwienia sprawdzenia odbytu. Kontrole te były przeprowadzane rutynowo, bez związku z konkretnymi potrzebami z zakresu bezpieczeństwa ani żadnym konkretnym podejrzeniem dotyczącym postępowania skarżącego.
Biorąc pod uwagę, że wobec skarżącego zastosowano kilka innych środków ścisłego nadzoru, oraz że władze nie powołały się na żadne konkretne lub przekonujące wymogi z zakresu bezpieczeństwa, Trybunał stwierdził, że praktyka codziennych kontroli osobistych stosowana wobec skarżącego przez trzy miesiące musiała wzbudzić w nim poczucie poniżenia, udręczenia i nagromadzonego cierpienia, które wykraczały poza poziom nieuniknionego cierpienia i upokorzenia związanego z odbywaniem kary pozbawienia wolności. Ponadto Trybunał uznał, że Rząd nie przedstawił wystarczających powodów uzasadniających skuwanie skarżącego kajdankami, ilekroć opuszczał on swoją celę przez cały czas odbywania kary na warunkach przewidzianych dla osadzonych niebezpiecznych. Biorąc pod uwagę kumulatywne skutki dla skarżącego warunków odbywania kary przewidzianych dla osadzonych niebezpiecznych, Trybunał stwierdził, że władze nie wykazały, jakoby zastosowanie całego szerokiego wachlarza środków, zwłaszcza w początkowym okresie po nałożeniu ww. warunków, było niezbędne do osiągnięcia uprawnionego celu polegającego na zapewnieniu bezpieczeństwa zakładu karnego. Doszło więc do naruszenia art. 3 Konwencji. Skarżący nie zgłosił roszczenia o słuszne zadośćuczynienie. W związku z powyższym Trybunał uznał, że nie ma podstaw do przyznania mu jakiejkolwiek kwoty z tytułu naruszenia.
W sprawie Grzymała przeciwko Polsce (skarga nr 47830/18) skarżący zarzucił naruszenie art. 8 Konwencji z uwagi na sposób wydzielenia kącika sanitarnego w celach, w których skarżący odbywał karę pozbawienia wolności.
W związku z zawarciem przez strony ugody, na mocy której skarżący zgodził się na zrzeczenie się wszelkich dalszych roszczeń przeciwko Polsce w odniesieniu do faktów stanowiących podstawę skargi a Rząd zobowiązał się do zapłaty 2600 euro na rzecz skarżącego, Trybunał skreślił skargę z listy spraw zgodnie z art. 39 Konwencji.
W sprawie Adam Hofman przeciwko Polsce (skarga nr 49658/15) skarżący podniósł zarzut naruszenia art. 10 Konwencji (prawo do wyrażania opinii) oraz art. 6 ust. 1 Konwencji (prawo do rzetelnego procesu sądowego) w związku z wydanym w trybie wyborczym postanowieniem nakazującym skarżącemu zaprzestanie rozpowszechniania informacji oraz opublikowania oświadczenia o podaniu niesprawdzonych informacji, a także wpłacenie określonej kwoty na rzecz organizacji pożytku publicznego. W wyniku zawarcia ugody Polska przyznała, że doszło do naruszenia ww. przepisów Konwencji oraz wypłaci skarżącemu kwotę 3500 euro tytułem zadośćuczynienia.
W sprawie Karol Litwin przeciwko Polsce (skarga nr 42027/12) skarżący podniósł zarzut naruszenia art. 10 Konwencji (prawo do wyrażania opinii) w związku z wydanym 20 września 2011 r. wyrokiem skazującym go za znieważenie premiera oraz publiczne znieważenie grupy ludności na tle rasowym. Skarżącemu wymierzono karę ograniczenia wolności i obciążono go częściowo kosztami postępowania.
Trybunał podkreślił, że wolność słowa stanowi jeden z fundamentów demokracji i obejmuje nie tylko informacje odbierane jako pozytywne czy neutralne, ale także takie, które ranią, szokują lub wzbudzają niepokój. Wyjątki od zasady określonej w art. 10 ust. 1 Konwencji powinny być interpretowane ściśle.
W ocenie Trybunału, skazanie skarżącego stanowiło ingerencję w jego prawo do wyrażania opinii, jednak ingerencja ta spełniała wymogi określone w art. 10 ust. 2 Konwencji: była ona przewidziana przez ustawę, miała na celu ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz była niezbędna w społeczeństwie demokratycznym, albowiem sformułowania użyte przez skarżącego miały charakter znieważający i rasistowski. Ponadto, karę wymierzoną skarżącemu oceniono jako proporcjonalną. W konsekwencji Trybunał stwierdził, że skarga jest oczywiście nieuzasadniona.
W sprawie Napierała i Kubica przeciwko Polsce (skarga nr 23925/13) skarżący zarzucali naruszenia art. 6 ust 1 i art. 13 Konwencji w związku z przewlekłością postępowania administracyjnego dotyczącego odszkodowania za nieruchomości wywłaszczone pod budowę drogi publicznej. Rząd złożył deklarację jednostronną, przyznając się do naruszenia art. 6 ust. 1 i 13 Konwencji i zaoferował wypłatę każdemu ze skarżących 1000 euro z tytułu szkód pieniężnych i niepieniężnych oraz kosztów i wydatków. W świetle powyższego Trybunał stwierdził, że dalsze rozpoznawanie sprawy w rozumieniu art. 37 ust. 1 lit. c Konwencji nie jest uzasadnione. W związku z powyższym Trybunał skreślił skargę z listy spraw.
W sprawie Ogólnopolski Związek Zawodowy Inicjatywa Pracownicza przeciwko Polsce (skarga nr 35673/15) skarżący zarzucił naruszenie art. 10 i art. 11 Konwencji (wolność wyrażania opinii oraz wolność zgromadzeń i stowarzyszania się) Konwencji w związku z nałożeniem nieproporcjonalnie szerokiego zakazu działalności na związek zawodowy.
W wyniku zawarcia ugody skarżący zgodził się na zrzeczenie się wszelkich dalszych roszczeń przeciwko Polsce w odniesieniu do faktów stanowiących podstawę skargi a Rząd zobowiązał się do zapłaty skarżącemu 12000 euro tytułem zadośćuczynienia. W związku z powyższym Trybunał skreślił skargę z listy spraw zgodnie z art. 39 Konwencji.
Orzeczenia są dostępne w języku angielskim w bazie orzeczniczej Trybunału (HUDOC). Wyrok został przetłumaczony na język polski i zamieszczony w bazie orzeczeń ETPCz na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.
- Pierwsza publikacja:
- 29.07.2021 11:26 Urszula Szafrańska
- Wytwarzający/ Odpowiadający:
- DWMPC IV
Tytuł | Wersja | Dane zmiany / publikacji |
---|---|---|
Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka | 1.0 | 29.07.2021 11:26 Urszula Szafrańska |
Aby uzyskać archiwalną wersję należy skontaktować się z Redakcją BIP