W dniu 1 grudnia 2022 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej: Trybunał lub ETPCz) opublikował następujące decyzje w sprawach przeciwko Polsce:

• Bajer i Inni przeciwko Polsce (skarga nr 55212/15 i 2 inne skargi) - decyzja z dnia 8 listopada 2022 r. o uznaniu skargi za niedopuszczalną zgodnie z art. 35 ust. 3 lit. a i ust. 4 Konwencji; 
• Gontarek przeciwko Polsce (skarga nr 56942/18) - decyzja z dnia 10 listopada 2022 r.
  o odrzuceniu skargi zgodnie z art. 35 ust. 3 i 4 Konwencji;
• Lechowicz przeciwko Polsce (skarga nr 45561/17) - decyzja z dnia 8 listopada 2022 r. 
  o odrzuceniu skargi zgodnie z art. 35 ust. 3 lit. a  i ust. 4 Konwencji; 
• Ryckie przeciwko Polsce (skarga nr 52097/18) - decyzja z dnia 10 listopada 2022 r.
  o odrzuceniu skargi zgodnie z art. 35 ust. 3 i 4 Konwencji; 
• Sachadel i Inni przeciwko Polsce (skarga nr 45187/19 i 6 innych skarg) - decyzja z dnia 10 listopada 2022 r. - ugody i skreślenie skarg z listy zgodnie z art. 39 Konwencji; 
• Stodolski i Inni przeciwko Polsce (skarga nr 41142/17 i 2 inne skargi) - decyzja z dnia 10 listopada 2022 r. o skreśleniu skarg z listy zgodnie z art. 37 ust. 1 lit. a Konwencji; 
• Wajda i Inni przeciwko Polsce (skarga nr 64760/19 i 2 inne skargi) - decyzja z dnia 10 listopada 2022 r. - deklaracje jednostronne i skreślenie skarg z listy zgodnie z art. 37 ust. 1 lit. c Konwencji.  

Sprawa Bajer i Inni przeciwko Polsce miała związek z postępowaniem cywilnym, dotyczącym naruszenia dóbr osobistych, w wyniku którego skarżącym nakazano przeprosić dwóch dziennikarzy za oświadczenie, które skarżący opublikowali w imieniu Rady Etyki Mediów. Skarżący zarzucili naruszenie art. 10 i 11 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: Konwencja) podnosząc, że nakazanie im przeprosin stanowiło nieuzasadnioną i nieproporcjonalną ingerencję w ich wolność wyrażania opinii i wolność zrzeszania się. Trybunał zauważył, że sądy krajowe dokładnie zbadały sprawę skarżących, zastosowały standardy zgodne z orzecznictwem Trybunału w sprawie art. 10 Konwencji oraz przedstawiły powody, które były „istotne i wystarczające” aby uzasadnić zarzucaną ingerencję. W związku z tym ingerencja była „proporcjonalna do realizowanego uzasadnionego celu”, a mianowicie ochrony praw innych osób na podstawie art. 8 i „niezbędna w demokratycznym społeczeństwie”. W związku z powyższym skarga została uznana za niedopuszczalną zgodnie z artykułem 35 ust. 3 lit. a i ust. 4 Konwencji.

W sprawie Gontarek przeciwko Polsce skarżący zarzucił naruszenie art.  6 ust. 1 i art. 13 Konwencji w związku z długością postępowania karnego, które toczyło się przed sądami krajowymi od 7 lipca 2014 roku do 11 kwietnia 2018 r. (3 lata 9 miesięcy i 5 dni w dwóch instancjach). Trybunał zauważył, że akt oskarżenia został wniesiony przeciwko skarżącemu w dniu 25 czerwca 2015 r. Postępowanie było skomplikowane ze względu na dużą liczbę współoskarżonych i pokrzywdzonych. Nie występowały okresy bezczynności, za które sądy krajowe ponosiłyby odpowiedzialność. W świetle powyższego Trybunał stwierdził, że skarga jest oczywiście bezzasadna i musi zostać odrzucona zgodnie z art. 35 ust. 3 i 4 Konwencji.

W sprawie Lechowicz przeciwko Polsce skarżąca zarzuciła naruszenie art. 10 Konwencji (prawo do wolności słowa) w związku ze skazaniem jej m. in. na karę grzywny za zniesławienie.  Skarżąca nie zapłaciła grzywny, która w konsekwencji została zamieniona na karę pozbawienia wolności. W dniu 28 czerwca 2019 roku Prezydent RP ułaskawił skarżącą. W dniu 4 października 2018 roku adwokat skarżącej został poinformowany przez Trybunał, że Rząd wyraził zainteresowanie zawarciem ugody. W dniu 12 października 2018 roku pełnomocnik skarżącej ujawnił treść propozycji ugody Rządu w prośbie o ułaskawienie. W rezultacie przedmiotowa informacja stała się znana nie tylko Kancelarii Prezydenta, który był adresatem prośby, ale także innym organom publicznym, w tym Prokuratorowi Generalnemu. W prośbie o ułaskawienie adwokat skarżącej podniósł, że sprawa jest w trakcie rozpatrywania przez Trybunał oraz że Rząd Polski „zaproponował odszkodowanie jego klientce, uznając naruszenie art. 10 Konwencji”. Do prośby załączył także kopie pism z Trybunału, dotyczących negocjacji ugodowych. Trybunał przypomniał, że w swoim dotychczasowym orzecznictwie stwierdzał naruszenie zasady poufności negocjacji ugodowych i nadużycie prawa do skargi, gdy informacje o negocjacjach ujawniano mediom, niebędącemu stroną postępowania rządowi, Ministerstwu Sprawiedliwości, instytucjom publicznym, sądom oraz osobom trzecim. Trybunał orzekł, że w przedmiotowej sprawie adwokat skarżącej, ujawniając warunki propozycji ugodowej w prośbie o ułaskawienie, naruszył poufność negocjacji ugodowych, co stanowi naruszenie art. 39 ust. 2 Konwencji oraz Reguły 62 § 2 Regulaminu Trybunału. Trybunał uznał, że zachowanie pełnomocnika skarżącej musi być uznane za nadużycie prawa do skargi. W związku z powyższym skarga została uznana za niedopuszczalną i odrzucona zgodnie z art. 35 ust. 3 lit. a i ust. 4 Konwencji.

W sprawie Rickie przeciwko Polsce skarżący zarzucił naruszenie art. 6 ust. 1 i art. 13 Konwencji w związku z długotrwałością postępowania karnego oraz brakiem skutecznego środka odwoławczego w prawie krajowym. Trybunał zauważył, że postępowanie krajowe trwało łącznie 3 lata 4 miesiące i 19 dni (dwie instancje). Nie występowały okresy bezczynności, za które sądy krajowe ponosiłyby odpowiedzialność. W świetle powyższego Trybunał stwierdził, że skarga jest oczywiście bezzasadna i musi zostać odrzucona zgodnie z artykułem 35 ust. 3 i 4 Konwencji.

Mając na uwadze podobny przedmiot skarg, Trybunał rozpoznał sprawę Sachadel przeciwko Polsce łącznie z 6 innymi skargami. Wszystkie skargi dotyczyły zarzutu naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji ze względu na przewlekłość postępowań sądowych w sprawach cywilnych oraz art. 13 Konwencji z uwagi na brak albo nieadekwatną wysokość sum pieniężnych zasądzanych z tego tytułu. Rząd złożył deklaracje w celu rozwiązania kwestii podniesionych w przedmiotowych skargach. W każdej ze spraw Rząd przyznał, że miało miejsce naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji z powodu nadmiernej długości postępowania, jak również naruszenie art. 13 Konwencji z uwagi na brak skutecznego środka odwoławczego i zaoferował wypłatę skarżącym kwot w wysokości od 1480 euro do 9000 euro z tytułu szkód materialnych i niematerialnych oraz kosztów i wydatków. Z uwagi na zgodę skarżących na warunki deklaracji złożonych przez Rząd, Trybunał uznał, iż sprawy należy traktować jako rozstrzygnięte między stronami poprzez zawarcie ugody. W związku z powyższym, stwierdzając, że dalsze badanie skarg nie jest uzasadnione, skreślił skargi z listy spraw zgodnie z art.  39 Konwencji.

Z uwagi na podobny przedmiot skarg Trybunał rozpoznał skargę Stodolski przeciwko Polsce z dwiema innymi skargami. Wszystkie sprawy dotyczyły zarzutu naruszenia art. 6 ust. 1 i art. 13 Konwencji ze względu na przewlekłość postępowań sądowych w sprawach karnych oraz art. 13 Konwencji z uwagi na brak albo nieadekwatną wysokość sum pieniężnych zasądzanych z tego tytułu. W związku
z brakiem odpowiedzi skarżących na przedstawione przez Rząd uwagi dotyczące dopuszczalności i przedmiotu skarg Trybunał skreślił skargi z listy spraw zgodnie z artykułem 37 ust. 1 lit a Konwencji.

Mając na uwadze podobny przedmiot skarg, Trybunał rozpoznał sprawę Wajda przeciwko Polsce łącznie z 2 innymi skargami. Wszystkie skargi dotyczyły zarzutu naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji ze względu na przewlekłość postępowań sądowych w sprawach cywilnych oraz art. 13 Konwencji z uwagi na brak albo nieadekwatną wysokość sum pieniężnych zasądzanych z tego tytułu. Rząd złożył deklaracje w celu rozwiązania kwestii podniesionych w przedmiotowych skargach. W każdej ze spraw Rząd przyznał, że miało miejsce naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji z powodu nadmiernej długości postępowania, jak również naruszenie art. 13 Konwencji z uwagi na brak skutecznego środka odwoławczego i zaoferował wypłatę skarżącym kwot w wysokości od 580 euro do 5100 euro z tytułu szkód materialnych i niematerialnych oraz kosztów i wydatków. Trybunał wskazał, że istnieje jasne i obszerne orzecznictwo dotyczące skarg związanych z nadmierną długością postępowań cywilnych i karnych oraz brakiem skutecznego środka odwoławczego. Pomimo, że Trybunał nie otrzymał od skarżących odpowiedzi akceptujących warunki deklaracji jednostronnych, uwzględniając przyznanie naruszeń zawarte w deklaracjach Rządu, jak również proponowane kwoty zadośćuczynienia - które są zgodne z kwotami zasądzonymi w podobnych sprawach - Trybunał uznał, że dalsze rozpatrywanie skarg nie jest uzasadnione i skorzystał z prawa do wykreślenia skarg z listy spraw zgodnie z art. 37 ust. 1 lit. c Konwencji.

Orzeczenia są dostępne w języku angielskim w bazie orzeczniczej Trybunału  (https://hudoc.echr.coe.int). Decyzja w sprawie Lechowicz przeciwko Polsce zostanie wkrótce przetłumaczona na język polski i zamieszczona w bazie orzeczeń ETPC na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.