W dniu 1 kwietnia 2021 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej: Trybunał lub ETPCz) wydał wyrok w sprawie M.V. przeciwko Polsce (skarga nr 16202/14) oraz opublikował dwie decyzje z dnia z 11 marca 2021 roku w sprawach Słama przeciwko Polsce (skarga nr 47812/17) i  Walczyk przeciwko Polsce (skarga nr 73350/16).  

W sprawie M.V. przeciwko Polsce skarżący zarzucił naruszenie art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: Konwencja) z uwagi na długotrwałość postępowania w sprawie powrotu dziecka na podstawie Konwencji haskiej. Podnosił również, że wynik tego postępowania był skutkiem stronniczości i uprzedzeń sądów krajowych ze względu na jego włoskie pochodzenie. 
W maju 2012 roku podczas pobytu we Włoszech skarżącemu (obywatelowi włoskiemu) i jego partnerce (obywatelce polskiej - K.P.) urodził się syn (M.). Został on zameldowany pod adresem zamieszkania skarżącego. W toku postępowania prowadzonego na podstawie Konwencji haskiej świadkowie zeznali, że skarżący kilkakrotnie stosował przemoc fizyczną wobec dziecka i K.P. W dniu 12 czerwca 2012 roku pod nieobecność skarżącego, K.P. wyjechała wraz z dzieckiem do Polski. W dniu 16 lipca 2012 roku skarżący wystąpił do włoskiego organu centralnego z wnioskiem o powrót dziecka na podstawie Konwencji haskiej. W sierpnia 2013 roku sąd rejonowy oddalił wniosek skarżącego złożony na podstawie Konwencji haskiej. Sąd przyjął, ze Włochy nie były miejscem stałego pobytu dziecka w rozumieniu art. 3 Konwencji haskiej, ponieważ chłopiec przebywał tam tylko przez dwadzieścia dwa dni po urodzeniu, a zdaniem świadków strony od zawsze planowały osiedlić się w Polsce. Skarżący wniósł apelację. Sąd odwoławczy uznał, że sąd pierwszej instancji dopuścił się błędu przy orzekaniu na podstawie art. 3 Konwencji haskiej, ponieważ Włochy były miejscem stałego pobytu dziecka, niezależnie od tego, czy K.P. zamierzała się tam osiedlić oraz niezależnie od jakości pieczy sprawowanej przez skarżącego w czasie, gdy dziecko z nim mieszkało. Sąd okręgowy uznał, że chociaż K.P. nie wykazała wystarczająco uzasadnionych obiektywnych przeszkód w jej powrocie do Włoch, to rozdzielenie jej z dzieckiem byłoby sprzeczne z dobrem M., biorąc pod uwagę szczególną więź między matką a jej synem.
W zakresie zarzutu naruszenia art. 8 Konwencji rozpatrywanego samodzielnie z uwagi na wynik postępowania w sprawie powrotu dziecka na podstawie Konwencji haskiej oraz z uwagi na przebieg postępowania Trybunał zauważył, że podstawowa ingerencja w prawo skarżącego do poszanowania jego życia rodzinnego nie może być przypisana działaniu ani zaniechaniu pozwanego państwa, ale raczej działaniu matki dziecka, która zabrała małoletniego syna do Polski. Działanie to nakładało jednak na pozwane państwo pozytywny obowiązek zabezpieczenia prawa skarżącego do poszanowania życia rodzinnego, m.in. poprzez rozpoznanie jego wniosku złożonego na podstawie Konwencji haskiej w celu zapewnienia mu szybkiego połączenia z dzieckiem. W niniejszej sprawie, mimo że ostatecznie uznano, że uprowadzenie dziecka z miejsca jego stałego pobytu we Włoszech było bezprawne w rozumieniu art. 3 Konwencji haskiej, sądy krajowe potrzebowały roku i pięciu miesięcy na rozpoznanie złożonego przez skarżącego wniosku o powrót syna, a ostatecznie go oddaliły. Sąd odwoławczy nie podzielił zdania sądu pierwszej instancji w zakresie, w jakim ten stwierdził, że Włochy nie były miejscem stałego pobytu dziecka. Zamiast tego, podstawą odmowy uwzględnienia wniosku skarżącego wniesionego na podstawie Konwencji haskiej było to, że chociaż K.P. nie wykazała wystarczająco uzasadnionych obiektywnych przeszkód w jej powrocie do Włoch, rozdzielenie jej z dzieckiem byłoby niewątpliwie sprzeczne z najlepszym interesem M., a zatem postawiłoby chłopca w niekorzystnej sytuacji w rozumieniu art. 13 lit. b Konwencji haskiej. Biorąc całokształt okoliczności pod uwagę, Trybunał stwierdził, że uzasadnienie sądów krajowych nie spełnia wymogów art. 13 lit. b Konwencji haskiej.
W kontekście przebiegu postępowania, Trybunał zauważył, że pomimo pilnego charakteru postępowania prowadzonego na podstawie Konwencji haskiej, od daty zarejestrowania wniosku skarżącego o powrót dziecka w sądzie rejonowym do daty wydania prawomocnego orzeczenia upłynęło siedemnaście miesięcy. W konsekwencji, nawet jeśli termin sześciu tygodni przewidziany w art. 11 Konwencji haskiej, nie miał charakteru wiążącego, to jego przekroczenie o około sześćdziesiąt dwa tygodnie, przy braku okoliczności mogących zwolnić sądy krajowe z obowiązku ścisłego przestrzegania tego terminu, nie odpowiadało pilnemu charakterowi wymaganemu w tej sytuacji i nie było zgodne z pozytywnym obowiązkiem szybkiego działania w postępowaniach dotyczących powrotu dzieci. W szeregu swoich wyroków Trybunał stwierdził naruszenie art. 8 Konwencji, m.in. wobec podobnej lub znacznie krótszej długości postępowania prowadzonego na podstawie Konwencji haskiej (zob. Blaga przeciwko Rumunii, skarga nr 54443/10, § 83, 1 lipca 2014 r. – czternaście miesięcy). Trybunał nie dostrzegł żadnych okoliczności, które mogłyby zwolnić sądy krajowe z obowiązku przestrzegania terminu określonego w Konwencji haskiej i stwierdził, że łączny czas trwania postępowania nie był uzasadniony. 
Trybunał uznał, że Państwo nie wypełniło swoich pozytywnych zobowiązań wynikających z art. 8 Konwencji. Doszło więc naruszenia Konwencji w zakresie sposobu rozpoznania przedmiotu wniosku skarżącego złożonego na podstawie Konwencji haskiej oraz w zakresie wymogu szybkości postępowania prowadzonego na podstawie Konwencji haskiej. Trybunał zaznaczył, że ponieważ dziecko utraciło kontakt z ojcem w okresie niemowlęcym i od tego czasu mieszka z matką w Polsce, niniejszy wyrok nie powinien być interpretowany jako sugerujący, że pozwane państwo powinno nakazać powrót dziecka do Włoch. W związku z tym, iż skarżący nie wystąpił z roszczeniem o słuszne zadośćuczynienie Trybunał uznał, że nie ma podstaw do przyznania mu jakiejkolwiek kwoty z tego tytułu. 
 
Mając na uwadze podobny przedmiot skarg, Trybunał rozpoznał sprawę Słama przeciwko Polsce łącznie z 9 innymi skargami a sprawę Walczyk przeciwko Polsce  łącznie z 8 innymi skargami.  Wszystkie skargi dotyczyły zarzutu naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji ze względu na przewlekłość postępowań sądowych oraz art. 13 Konwencji z uwagi na brak albo nieadekwatną wysokość sum pieniężnych zasądzanych z tego tytułu. 
Rząd złożył deklaracje w celu rozwiązania kwestii podniesionych w przedmiotowych skargach. W każdej ze spraw Rząd przyznał, że miało miejsce naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji z powodu nadmiernej długości postępowania, jak również naruszenie art. 13 Konwencji z uwagi na brak skutecznego środka odwoławczego i zaoferował wypłatę skarżącym kwot pieniężnych w wysokości od 6 480 zł do 19 840 zł (w przypadku skarg z grupy Słama przeciwko Polsce)  oraz od 9 360 zł do 35 560 zł (w przypadku skarg z grupy Walczyk przeciwko Polsce). 
Z uwagi na zgodę skarżących na warunki deklaracji złożonych przez Rząd, Trybunał uznał iż sprawy należy traktować jako rozstrzygnięte między stronami poprzez zawarcie ugody. W związku z powyższym stwierdzając, że dalsze badanie skarg nie jest uzasadnione, skreślił  skargi z listy spraw zgodnie z art. 39 Konwencji.

Wszystkie orzeczenia są dostępne w języku angielskim w bazie orzeczniczej Trybunału (https://hudoc.echr.coe.int). Wyrok w sprawie M.V. p. Polsce został przetłumaczony na język polski i umieszczony bazie orzeczeń Trybunału na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości (https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc).