W dniu 8 czerwca 2023 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej: Trybunał lub ETPC) wydał wyrok w sprawie Mazowiecki przeciwko Polsce (skarga nr 34734/13). Sprawa dotyczyła przeszukania domu skarżącego w październiku 2012 r. w  związku z postępowaniem przygotowawczym wszczętym przez władze krajowe na wniosek A.M., ówczesnej żony skarżącego. Powołując się na art. 8 Konwencji, skarżący zarzucił, że przeszukanie jego domu i zajęcie rzeczy naruszyło przysługujące mu prawo do poszanowania mieszkania.

Trybunał zauważył, że doszło do ingerencji w korzystanie przez skarżącego z jego prawa do poszanowania mieszkania. Trybunał wskazał, że przedmiotowe przeszukanie i zajęcie przeprowadzono bez uprzedniego postanowienia sądu. Trybunał zwrócił uwagę, że art. 220 § 3 k.p.k. upoważniał organy krajowe do wdrożenia przedmiotowych środków „w wypadkach niecierpiących zwłoki”. Zauważył również, że przepis ten pozostawia władzom szeroki margines oceny konieczności i zakresu przeszukań i zajęć. Choć sąd rejonowy zatwierdził sporne przeszukanie postanowieniem z dnia 19 listopada 2012 r. Trybunał uznał, że przedmiotowe postanowienie nie miało skutku równoważącego brak nakazu sądowego. ETPC wskazał, że z uzasadnienia postanowienia nie wynikało, że sąd rozważał, czy przeszukanie było uzasadnione ze względu na niecierpiący zwłoki charakter sprawy, ani że przeprowadził jakąkolwiek analizę sprawy pod tym kątem. W ocenie Trybunału wobec braku jakiegokolwiek oświadczenia na ten temat ze strony sądu rejonowego, nie wykazano, że przeprowadził on skuteczną kontrolę legalności i konieczności zaskarżonego środka. Zdaniem Trybunału taka kontrola była tym bardziej konieczna, że przestępstwo, o które skarżący został oskarżony, nie było poważne, a zainteresowany nie był obecny w miejscu przeszukania.

Trybunał uznał, że wobec braku uprzedniej zgody sędziego i skutecznej kontroli po przeszukaniu, skarżący nie korzystał z wystarczających gwarancji proceduralnych, aby zapobiec ryzyku nadużycia władzy przez organy śledcze. Czynnik ten był dla Trybunału wystarczający, aby stwierdzić, że nawet jeśli zaskarżony środek miał podstawę prawną w prawie krajowym, ustawodawstwo krajowe nie zapewniało skarżącemu, w okolicznościach niniejszej sprawy, ani przed, ani po spornym przeszukaniu, wystarczających zabezpieczeń przed arbitralnością. Skarżący został zatem pozbawiony w tym zakresie ochrony należnej mu zgodnie z zasadą rządów prawa w społeczeństwie demokratycznym. W związku z powyższym Trybunał uznał, że doszło do naruszenia art. 8 Konwencji. Skarżący nie wystąpił o słuszne zadośćuczynienie w związku z tym Trybunał uznał, że nie ma podstaw do zasądzenia na jego rzecz jakiejkolwiek kwoty z tego tytułu.

Wyrok jest dostępny w języku francuskim w bazie orzeczniczej Trybunału (https://hudoc.echr.coe.int). Został również przetłumaczony na język polski i zamieszczony w bazie orzeczeń ETPC na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.