Konsultacje obywatelskie w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów poświęcono dyskusji nad tym, jak przywrócić praworządność w Polsce. Wzięli w nich udział premier Donald Tusk, minister sprawiedliwości Adam Bodnar oraz przedstawiciele środowisk prawniczych.

- Z satysfakcją muszę powiedzieć, że znaleźliśmy wspólny język ze wszystkimi reprezentantami środowisk prawniczych  – powiedział premier Donald Tusk po spotkaniu. – Łączy nas jedna myśl, jedno przekonanie – że rządy prawa w Polsce to nasz wspólny, absolutny priorytet – podkreślił.

Minister Adam Bodnar poinformował, że podczas spotkania padło zobowiązanie, aby pracować dalej razem nad rozwiązaniami, które pogodzą wszystkie perspektywy jak w przyszłości postępować z nieprawidłowo powołanymi sędziami.

 W projekcie, który przedstawił resort sprawiedliwości, najważniejszym punktem jest uznanie, że spośród sędziów powołanych po 2018 roku wyróżniamy trzy grupy.

Pierwsza z nich – jak przekazał minister Bodnar – to osoby, które niespecjalnie miały wybór. - Skończyły Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury, odbyły asesurę i nie miały do wyboru innej KRS – powiedział Adam Bodnar. Oszacował, że jest to około 1600 osób. Chodzi o tych, którzy musieli uczestniczyć w dalszej procedurze powołania na stanowisko sędziego. W przeciwnym razie musieliby zwrócić koszty kształcenia w KSSiP.

- Co do tych osób ustawa będzie przewidywała, że mają one status sędziów powołanych zgodnie z Konstytucją – powiedział minister Bodnar. Oznacza to, że ich status nie będzie kwestionowany. Nie będą też podlegały postępowaniom dyscyplinarnym.

Druga z tych grup, to osoby, które łączy tzw. wspólne przedsięwzięcie – common design  – Brały one udział w budowie porządku niedemokratycznego w Polsce. Nie tylko ze względu na to, że przyjęły awans, ale ze względu na to, że obejmowały później różne funkcje w wymiarze sprawiedliwości – podkreślał Adam Bodnar.

Celem nowych rozwiązań – jak zaznaczył minister – jest to, aby po trzech miesiącach od wejścia w życie ustawy, te osoby wróciły na wcześniej zajmowane stanowisko i ich awans został cofnięty.

Trzecia grupa to osoby, które awansowały w strukturze sądownictwa, bo miały nieprzepartą wolę, by to zrobić. A jednocześnie nie można postawić im zarzutu udziału we wspólnym przedsięwzięciu tzw. common design. – W tym przypadku przewidujemy wprowadzenie instytucji tzw. czynnego żalu – zapowiedział minister Bodnar. – Jeśli osoby te złożą oświadczenie i powiedzą, że to był ich błąd życiowy, to dobrowolnie wracają do sądu, w którym wcześniej orzekali i nie są wszczynane wobec nich postępowania dyscyplinarne. Mogą oni od następnego dnia startować w nowych konkursach i ubiegać się o funkcjonowanie na nowych zasadach. W pewnym sensie uznajemy, że są rozgrzeszeni – mówił minister Bodnar i dodał, że dotyczy to odpowiednio 500 i 900 osób.

– Zostanie stworzony specjalny organ – Konsylium Dyscyplinarne – pełniący funkcję kolegialnego rzecznika dyscyplinarnego i ww. osoby zostaną ocenione z punktu widzenia naruszenia zasad etyki sędziowskiej – poinformował Adam Bodnar. Czyli zostaną wobec nich przeprowadzone postępowania dyscyplinarne.

Minister podkreślał także, że aby to wszystko mogło być zrealizowane, musi temu towarzyszyć zmiana ustawy o Sądzie Najwyższym. – Wszyscy się zgadzamy, że dwie izby funkcjonujące w SN muszą być zniesione. To jest Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Izba Odpowiedzialności Zawodowej – powiedział.

Adam Bodnar wskazywał także na konieczność okresu przejściowego. – Ważne jest stworzenie możliwości powrotu do orzekania na dwa lata przez sędziów w stanie spoczynku. Być może dojdzie do sytuacj, że część osób wróci do innych sądów i trzeba będzie wypełniać luki, które naturalnie powstaną w wymiarze sprawiedliwości – mówił. – Liczę na to, że dojrzali, doświadczeni, z autorytetem sędziowie za zgodą odnowionej KRS będą mogli wrócić do orzekania realizując swój moralny obowiązek w stosunku do Rzeczpospolitej i pomagając w przejściu przez ten trudny proces – podkreślił.

Szczegóły dyskutowanych dziś rozwiązań zostaną przedstawione w przyszłym tygodniu.