Ratyfikacja Konwencji przez Polskę

Polska podpisała Konwencję w czerwcu 2013 r., jednak jej nie ratyfikowała.

Minister sprawiedliwości Adam Bodnar zainicjował proces, który doprowadzi do jej ratyfikacji. Powstała ustawa w tej sprawie, która wejdzie w życie 5 listopada 2024 r.

W maju 2024 r. minister Bodnar zainaugurował sesję Grupy Roboczej ONZ ds. Wymuszonych lub Przymusowych Zaginięć. Składa się ona z niezależnych ekspertów. Ze strony Polski jej członkinią jest specjalistka w dziedzinie ochrony praw człowieka dr Grażyna Baranowska. Głównym zadaniem grupy jest badanie indywidualnych przypadków wymuszonych zaginięć oraz monitorowanie wykonywania Konwencji przez państwa-strony Konwencji. Grupa przygotowuje raporty i wydaje opinie.

Obecnie najwięcej zgłoszeń ws. wymuszonych zaginięć jest zgłaszanych w kontekście rosyjskiej inwazji na Ukrainę oraz represji wobec opozycji w Białorusi. Przyjęcie Konwencji było jednym z priorytetów ministra Bodnara. Jest to niezwykle ważny krok w poszerzaniu ochrony praw człowieka. Dołączenie Polski do krajów, które ratyfikowały konwencję, wzmocni działania ONZ, a na arenie międzynarodowej podkreśli zaangażowanie Polski w tym zakresie.

Ratyfikacja Konwencji ONZ o wymuszonych zaginięciach zobowiązuje Polskę do:

• traktowania wymuszonego zaginięcia jako odrębnego przestępstwa zawartego w Kodeksie karnym;
• uznania za ofiarę wymuszonych zaginięć nie tylko samej osoby zaginionej, ale każdego, kto ucierpiał bezpośrednio w wyniku wymuszonego zaginięcia;
• uznania kompetencji Komitetu do spraw Wymuszonych Zaginięć.

Konwencja ONZ definiuje wymuszone zaginięcie jako każdą formę pozbawienia człowieka wolności, dokonanej przez przedstawicieli państwa albo przez osoby działające z upoważnienia lub za zgodą państwa. Drugim elementem definicji wymuszonego zaginięcia jest ukrywanie przez państwo informacji o losie i miejscu pobytu tej osoby. Sprawcy wymuszonego zaginięcia mogą być ścigani na podstawie międzynarodowego prawa karnego. Dotychczas Konwencję ratyfikowało 76 państw, w tym większość krajów Rady Europy oraz 18 państw Unii Europejskiej.