W czasie tzw. dzikiej reprywatyzacji w Warszawie dochodziło m.in. do ustanawiania użytkowania wieczystego w stosunku do nieruchomości, gdzie mieściło się np. gimnazjum, ośrodek zdrowia lub od lat mieszkali lokatorzy. Osoby przejmujące atrakcyjne kamienice bezzasadnie podwyższały czynsze, by zmusić najemców do opuszczenia mieszkań.

Pamięć o Jolancie Brzeskiej

Zdarzały  się przypadki odcinania dostępu do mediów, a nawet stosowania przemocy fizycznej wobec lokatorów i osób stających w ich obronie. Najbardziej drastycznym przykładem jest sprawa zabójstwa w marcu 2011 r. znanej działaczki społecznej Jolanty Brzeskiej, która wyjątkowo odważnie broniła praw lokatorów Dziesiątą rocznicę jej śmierci uczcił właśnie Sejm RP. Prokuratura nadal prowadzi śledztwo w tej sprawie.

Rząd Zjednoczonej Prawicy nie zamierzał tolerować dzikiej reprywatyzacji. 9 marca 2017 r. uchwalono ustawę o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa. Na jej podstawie powołano komisję weryfikacyjną, która nadal pracuje.

W obronie lokatorów

Do zadań Komisji Weryfikacyjnej należy wyjaśnianie nieprawidłowości, do jakich doszło podczas reprywatyzacji nieruchomości ze strony prezydenta Warszawy, podległych mu urzędników oraz innych osób osiągających z tego tytułu bezprawne korzyści. Komisja podejmuje też starania, by naprawić szkody wyrządzone lokatorom. Skala wszystkich działań jest ogromna. W sumie Komisja prowadziła i prowadzi aż 651 spraw. Przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie zawisły 454 sprawy ze skarg na decyzje wydane przez Komisję. 261 z tych spraw zakończyło się prawomocnie, 99 – nieprawomocnie, a 94 są w toku.

Jedną z najważniejszych spraw komisji są starania o odzyskanie nieruchomości przy ul. Nabielaka 9. O lokatorów tej kamienicy  walczyła Jolanta Brzeska. 13 marca 2018 r. komisja uchyliła częściowo decyzję prezydenta Warszawy z 24 stycznia 2006 r. dotyczącą tej nieruchomości i nałożyła obowiązek zwrotu 2,943 mln zł na Marka M. – zwanego w mediach „handlarzem roszczeń”. Miasto stołeczne Warszawa jednak zaskarżyło tę decyzję, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie ją uchylił. Komisja wniosła w tej sprawie skargę kasacyjną.

Walka o odszkodowania

W sprawach związanych z reprywatyzacją komisja wydała dotąd 309 decyzji o przyznaniu odszkodowań lub zadośćuczynień na rzecz 323 osób. Lokatorom przyznano łącznie ponad 10 milionów złotych. Niestety, władze Warszawy wniosły aż 267 sprzeciwów, uniemożliwiając niezwłoczną wypłatę pieniędzy.

Możliwość wnoszenia takiego sprzeciwu została ograniczona dzięki ustawie z 17 września 2020 r. Nowe przepisy pozbawiły miasto możliwości blokowania przekazywania odszkodowań i zadośćuczynień na rzecz pokrzywdzonych.

Do 10 lutego 2021 r. z Funduszu Reprywatyzacji wypłacono lokatorom pokrzywdzonym reprywatyzacją niemal 8,682 mln zł. Wśród tych, którzy otrzymali zadośćuczynienie jest córka Jolanty Brzeskiej, są także osoby, które wraz z Jolantą Brzeską przez lata walczyły o sprawiedliwość w Warszawie.

Współpraca z prokuraturą

Komisja zajęła się już 651 sprawami reprywatyzacyjnymi (niektóre nadal prowadzi). Od początku współpracuje też z prokuraturą. W Prokuraturze Regionalnej w Warszawie i Prokuraturze Regionalnej we Wrocławiu prowadzonych jest obecnie ok. 60 postępowań związanych z reprywatyzacją. Dotyczą one ok. 400 nieruchomości.

Zarzuty popełnienia przestępstw korupcyjnych i działania na szkodę interesu publicznego przedstawiono ponad 80 osobom, w tym 16 funkcjonariuszom publicznym. Według ustaleń prokuratury, wartość wręczonych korzyści majątkowych to 45 milionów zł, a szkoda wyrządzona przez podejrzanych – to 340 milionów zł.

Blokada ze strony władz Warszawy

Do lutego 2021 r. komisja wydała 179 decyzji dotyczących sprywatyzowanych nieruchomości. Decyzje te są regularnie zaskarżane przez władze Warszawy do sądu, mimo że te rozstrzygnięcia prowadzą do zwrotu miastu cennego mienia.

W związku z taką postawą władz miasta, komisja wnosi skargi kasacyjne do Naczelnego Sądu Administracyjnego, jeśli orzeczenia sądu podważają jej decyzje. Skierowano już 46 takich skarg. Komisja liczy, że orzeczenia NSA uwzględnią interes społeczny, a Warszawa odzyska duży majątek.

Komisja konsekwentnie dąży do wyjaśnienia nieprawidłowości związanych z reprywatyzacją warszawską, stając na straży interesu publicznego, w tym praw lokatorów. 

 

Biuro Komunikacji i Promocji

Ministerstwo Sprawiedliwości