– Głównym hasłem prezydencji jest bezpieczeństwo. Należy je rozumieć szeroko, także w kontekście bezpieczeństwa prawnego – powiedział Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar podczas dzisiejszej (19 grudnia br.) konferencji. Podkreślił, że polska prezydencja będzie charakteryzować się przywiązaniem do wartości.

Do organizacji i obsługi prezydencji będzie zaangażowanych 3 tysiące osób. W Ministerstwie Sprawiedliwości prezydencją zajmuje się kilkadziesiąt osób, w tym grupy ekspertów. Są wspierani przez sześciu pracowników Stałego Przedstawicielstwa RP w Brukseli, odpowiedzialnych wyłącznie za wymiar sprawiedliwości w polskiej prezydencji.

Prawa, wsparcie i ochrona ofiar przestępstw

Dyrektywa z 2012 r. o prawach ofiar, ich wsparciu i ochronie jest solidnym fundamentem chroniącym prawa ofiar, ale wymaga zmian. W czasie polskiej prezydencji rozpoczną się prace nad jej nowelizacją. Wiele osób wciąż nie zgłasza przestępstw. By to się zmieniło potrzebne jest zwiększenie poczucia bezpieczeństwa i swobody w zgłaszaniu przestępstw przez ofiary oraz pomoc prawna dla nich. Niezbędne jest również wprowadzenie procedury komunikacji z ofiarami. Szczególnie istotne będą ramy kompleksowego wsparcia dla ofiar w krajowych planach poszczególnych państw członkowskich.

System trzeba opracować wspólnotowo, by każdy obywatel Unii Europejskiej czuł się bezpiecznie, bez względu na to, w którym kraju przebywa.

Zwalczanie korupcji

Naszym celem jest sfinalizowanie negocjacji projektu dyrektywy o zwalczaniu korupcji. Musimy wprowadzić unijne przepisy, które zobowiążą państwa członkowskie do ujednolicenia definicji aktów korupcji i kwalifikowania ich w ten sam sposób. Chodzi między innymi o łapownictwo w sektorze publicznym i prywatnym, przywłaszczenie środków, płatną protekcję czy utrudnianie działania wymiaru sprawiedliwości.

Wzmacnianie społeczeństwa obywatelskiego

Minister zapowiedział, że Polska będzie kontynuowała prace nad różnymi aktami prawnymi, ale ma również swoje priorytety legislacyjne.

– Bardzo istotna jest kwestia ochrony praworządności. Będziemy podkreślać, że praworządność powinna być traktowana jako fundamentalna zasada funkcjonowania Unii i państw członkowskich – powiedział minister.

Musimy wzmocnić społeczeństwo obywatelskie przez wprowadzenie odpowiednich mechanizmów, by brało udział w budowaniu i chronieniu praworządności. Potrzebujemy też narzędzi, które będą chronić dziennikarzy oraz obrońców praw człowieka uczestniczących w debacie publicznej. Będziemy również zabiegać o przystąpienie UE do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Zwalczanie niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych

Wesprzemy jak najszybszą aktualizację prawa dotyczącego ochrony dzieci przed wykorzystaniem. Najmłodsi obywatele muszą być bezpieczni i należy im zapewnić prawo do prywatności.

– Ten projekt jest szczególnie ważny. Rozwój Internetu i cyfryzacja daje dzieciom mnóstwo możliwości zdobywania informacji w sieci. Ale jednocześnie niesie wiele zagrożeń, z których nie zdają sobie sprawy – mówiła dyrektorka Małgorzata Pawelec, która w Ministerstwie Sprawiedliwości odpowiada za przygotowanie i przeprowadzenie resortu przez prezydencję.

Nowe przepisy rozszerzą definicje przestępstw wobec dzieci, o czyny popełniane z wykorzystaniem nowych narzędzi internetowych. Wprowadzą surowsze kary oraz umożliwią skuteczniejsze prowadzenie dochodzeń i sprawniejsze ściganie sprawców przestępstw.

Cyfryzacja wymiaru sprawiedliwości

Polska w czasie swojej prezydencji zamierza skupić się na praktycznych aspektach rozwoju cyfryzacji wymiaru sprawiedliwości, które realnie wpłyną na sprawność funkcjonowania sądów w UE. Rozwój nowoczesnej informatyzacji rejestrów i sądownictwa zwiększa ich dostępność dla obywateli i usprawni funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Jednym z warunków koniecznych do cyfryzacji wymiaru sprawiedliwości jest wykorzystanie nowoczesnych technologii, w tym sztucznej inteligencji, mechanizmów robotyzacji czy algorytmów do pewnego wspierania w procesie decyzyjnym lub w ogólnej obsłudze osób w sądach.

W Polsce pracujemy nad wprowadzeniem np. Digitalnego Asystenta Sędziego, by usprawnić procedowanie spraw frankowych.

Odpowiedzialność za zbrodnie w Ukrainie

Sprawcy przestępstw popełnianych w związku z wojną w Ukrainie muszą ponieść odpowiedzialność. Polska w trakcie swojej prezydencji będzie nadal wspierać Ukrainę i pomoże jej w rozliczeniu zbrodni wojennych dokonanych na jej obywatelach.

Powinien powstać specjalny trybunał do osądzenia zbrodni agresji w Ukrainie, we współpracy z Międzynarodowym Trybunałem Karnym. Niedawno wiceministra sprawiedliwości Maria Ejchart podpisała umowę pomiędzy Polską a MTK w sprawie wykonywania wyroków. Polska wspiera również prace JIT, międzynarodowego zespołu śledczego, który bada przypadki ludobójstwa w związku z napaścią Rosji na Ukrainę.

– Polscy prokuratorzy współpracują z prokuraturą ukraińską, jeśli chodzi o identyfikowanie i dokumentowanie zbrodni wojennych. Przesłuchali już ponad 3 tysiące świadków, którzy przebywają w Polsce i byli świadkami zbrodni wojennych – mówił minister Adam Bodnar.

Zapobieganie przemytowi migrantów

Nielegalny, niekontrolowany przemyt do Unii Europejskiej jest dużym wyzwaniem, z którym musimy się zmierzyć. Dlatego Unia Europejska negocjuje przepisy, które mają ścigać i wymierzać sprawiedliwość organizatorom tego procederu.

W 2023 r. odnotowano 380 tys. nielegalnych przekroczeń granicy Unii Europejskiej. Według Europolu aż 90% z tych osób korzystało z usług przemytników.

Harmonizacja prawa upadłościowego

Jednym z najważniejszych celów reformy prawa upadłościowego jest zapewnienie wierzycielom możliwości odzyskania maksymalnej wartości inwestycji od likwidowanego przedsiębiorstwa. Wprowadzone rozwiązania poprawią skuteczność postępowań upadłościowych oraz ujednolicą prawo upadłościowe w Unii Europejskiej. Obecnie inwestorzy oceniając możliwości inwestycyjne muszą analizować 27 różnych systemów prawnych dotyczących niewypłacalności.

13 grudnia br. na Radzie UE ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych ministrowie wynegocjowali częściowe ogólne podejście do tej kwestii.

Ochrona dorosłych

Duży przepływ obywateli UE w ramach Wspólnoty sprawia, że ludzie muszą zarządzać swoim majątkiem lub korzystać z opieki medycznej w innym państwie członkowskim. Brak spójności przepisów pomiędzy państwami UE skutkuje trudnościami w uznawaniu dokumentów oraz w stosowaniu odpowiednich rozwiązań prawnych. Polska będzie dążyć do usunięcia tych barier prawnych.

Prezydencja to ogromne wyzwanie polityczne, prawne i organizacyjne

Rada Unii Europejskiej jest kluczowym organem decyzyjnym UE. Składa się z ministrów 27 państw członkowskich. Polska jako przewodniczący będzie koordynować prace Rady oraz reprezentować UE w relacjach z innymi instytucjami i państwami.

13 grudnia br. na Radzie UE ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w Brukseli, minister Adam Bodnar symbolicznie przejął od Węgier prezydencyjny młotek.

– Przejmujemy symboliczną pałeczkę od innych państwach członkowskich oraz przygotowujemy pakiet przepisów prawnych i zagadnień związanych z integracją europejską dla kolejnych prezydencji – mówił Adam Bodnar.

Prezydencję po Polsce przejmie Dania.

Nasz kraj będzie gościć 40 tys. uczestników, w tym szefów rządów i ministrów państw UE. Odbędzie się ponad 300 wydarzeń oficjalnych oraz 22 nieformalne rady.