19 kwietnia 1943 roku wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Był to największy zbrojny zryw Żydów podczas II wojny światowej, bestialsko stłumiony przez Niemców. W 75. rocznicę tych wydarzeń oddajemy hołd bohaterskim Powstańcom i przywołujemy tragedię Holokaustu. Ale to również czas pamięci o Polakach, którzy z narażeniem własnego życia pomagali Żydom.

Wystawa umieszczona na ogrodzeniu siedziby ministerstwa przy Al. Ujazdowskich 11 w Warszawie poświęcona jest Radzie Pomocy Żydom „Żegota”, która funkcjonowała przy Delegaturze Rządu RP na Kraj. Jej celem było niesienie ratunku żydowskim współobywatelom, masowo mordowanym przez niemieckich okupantów podczas II wojny światowej. Jednym z podejmowanych przez "Żegotę" działań było dostarczanie Żydom katolickich metryk chrztu, dzięki którym mogli oni przetrwać, Było to możliwe dzięki współpracy „Żegoty” ze wspólnotami zakonnymi (m.in. księży marianów czy sióstr urszulanek). Takich fałszywych dokumentów wystawiono około 60 tysięcy.

Ekspozycja przywołuje pełne poświęcenia działania „Żegoty”. Takie choćby, jak ukrycie w zakładach opiekuńczych i u prywatnych polskich rodzin około 2500 dzieci żydowskich. Zajmował się tym specjalnie powołany Referat Dziecięcy „Żegoty”, kierowany przez Irenę Sendlerową.

Ukazane zostało również tło historyczne: Polska została podbita przez nazistowskie Niemcy i Związek Sowiecki, ale nigdy się nie poddała. Polacy walczyli u boku aliantów, a w kraju powstało Polskie Państwo Podziemne, jedyna tego rodzaju struktura w okupowanej Europie. Dlatego warto podkreślić, że to właśnie instytucjonalnie Państwo Polskie organizowało ratunek i alarmowało świat o losie polskich Żydów.

Wystawa przypomina, że na okupowanych ziemiach polskich mieszkało najwięcej Żydów z europejskiej diaspory i dlatego tutaj Niemcy zorganizowali całą infrastrukturę Holokastu. Głównym celem wojennym III Rzeszy Niemieckiej było zdobycie „przestrzeni życiowej”, a częścią tego zbrodniczego planu była zagłada ludności żydowskiej, nazwana „ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej”. Jakakolwiek pomoc Żydom zagrożona była w okupowanej Polsce karą śmierci. Mimo to, wielu Polaków podjęło się heroicznej pomocy, często płacąc za to najwyższą cenę. 

Wystawa została przygotowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej.  Na 15 planszach wykorzystano przejmujące zdjęcia, które pochodzą m.in. z Archiwum IPN, Instytutu Yad Vashem, Muzeum Historii Żydów Polskich Polin i Muzeum Holocaustu w Waszyngtonie.

Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości