– Jeśli organizacje zrzeszające franczyzodawców i franczyzobiorców nie wypracują sprawiedliwych i satysfakcjonujących dla obu stron regulacji, odpowiednie zapisy znajdą się w Kodeksie cywilnym - zapowiedział Michał Wójcik.

Trzydniowa (1-3 września) konferencja jest miejscem dyskusji na temat szans i wyzwań stojących przed Europą Środkowo-Wschodnią. Poruszane są sprawy związane m.in. z cyberbezpieczeństwem, wymiarem sprawiedliwości i gospodarką.

- Rozmawiałem z franczyzobiorcami i niektórzy z nich płakali, prosząc o kodeksowe regulacje jak najszybciej. Zarówno do Ministerstwa Sprawiedliwości, jak i do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów napływają listy skrzywdzonych franczyzobiorców. Chcemy im pomóc – mówił Michał Wójcik podczas panelu „Franczyza: biznes marzeń czy wyzysk?”.  

Minister podkreślił, że docenia pracę franczyzodawców i zdaje sobie sprawę, że wielu z nich działa doskonale i nie stara się wykorzystywać tysięcy drobnych franczyzobiorców. Ale są też „czarne owce”, które psują opinię całej branży. I ich niesprawiedliwe praktyki trzeba wyeliminować.

Rosnący rynek

Już pół miliona polskich przedsiębiorców działa na zasadach franczyzy. Rosnący rynek franczyzowy wymaga uregulowania sposobu współpracy między stronami takich umów biznesowych.

Potrzeba nowych rozwiązań prawnych wynika w dużej mierze z dysproporcji między silną pozycją franczyzodawcy a słabą -franczyzobiorcy. Umowy franczyzowe zwykle nie są negocjowane, a franczyzobiorców – w razie  konfliktów z centralą sieci – nie stać na prowadzenie sporów prawnych. Różnica sił jest tak duża, że w przypadku konfliktu niektóre sprawy nawet nie trafiają do sądów.

Na zlecenie Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości dr hab. Rafał Adamus z Uniwersytetu Opolskiego opracował raport „Faktyczna nierówność stron umowy franczyzy”. Dokument jest dostępny na portalu internetowym Instytutu.

W ocenie prof. Rafała Adamusa umowę franczyzy należy uregulować w Kodeksie cywilnym. Regulacja kontraktu powinna być syntetyczna, osadzona w polskiej tradycji prawnej i nawiązująca do funkcjonujących rozwiązań. Profesor proponuje także nowelizację ustaw o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, o ochronie konkurencji i konsumentów, a także Kodeksu wykroczeń.

Ten  raport chwaliła m.in. biorąca udział w debacie Anna Hlebicka-Józefowicz z Konfederacji Lewiatan. Pomaga on przedstawić sytuację branży i nazwać pilne problemy, z jakimi się ona zmaga.

Kodeks dobrych praktyk

Zespół Roboczy ds. Franczyzy Rady Przedsiębiorców przy Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców Adamie Abramowiczu opracował Kodeks dobrych praktyk dla rynku franczyzy”, który poddano pod dyskusję. Ministerstwo Sprawiedliwości uczestniczyło w pracach nad kodeksem. Z inicjatywy resortu zorganizowano spotkanie robocze poświęcone regulacji franczyzy. Uczestniczyli w nim przedstawiciele Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii oraz Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Ministerstwo Sprawiedliwości pozytywnie ocenia zawarte w kodeksie założenia zmierzające do samoregulacji rynku. Celem kodeksu jest określenie dobrych praktyk, zasad i standardów, jakimi będą kierować się franczyzodawcy i franczyzobiorcy. Przewiduje on m.in., że zanim franczyzodawca rozpocznie formalną współpracę z franczyzobiorcą, powinien poinformować go o wszystkich istotnych kwestiach umowy. Ma to szczególne znaczenie dla osób, które wcześniej nie prowadziły działalności gospodarczej.

Do Ministerstwa Sprawiedliwości nie wpłynęła jeszcze informacja o przyjęciu „Kodeksu dobrych praktyk dla rynku franczyzy”. W zależności od tego kontynuowane będą prace nad regulacją ustawową umowy franczyzowej.

- Najpilniejsze rzeczy, jakie nie zostały dotąd załatwione, to okres wypowiedzenia dla franczyzobiorców - przynajmniej trzymiesięczny i zakaz konkurencji nie dłuższy niż czas obowiązywania umowy – podkreślił Adam Abramowicz, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców.

Popularność franczyzy

W 2020 r. z tej formy działalności gospodarczej w różnych branżach skorzystało ponad pół miliona osób. Szacuje się, że w poprzednim roku, na rynku franczyzowym było dostępnych ponad 1300 sieci. Rynek franczyzowy rozwija się i ma perspektywy dalszego rozwoju. Nie ulega wątpliwości, że jakość prawa wpłynie na rozszerzenie rynku franczyzowego.

Istotą umowy franczyzy jest udzielenie franczyzobiorcy odpłatnego prawa do korzystania z opracowanego i sprawdzonego w warunkach rynkowych sposobu prowadzenia działalności gospodarczej. Działalność franczyzobiorcy jest prowadzona pod marką franczyzodawcy, jednak na własny rachunek i na swoje ryzyko.

Polskie prawo obecnie nie reguluje treści umowy franczyzy. Inaczej jest np. w prawodawstwie federalnym Stanów Zjednoczonych, gdzie przepisy zakładają silną ochronę interesów franczyzobiorców jako słabszej ekonomicznie strony stosunku prawnego. Z kolei w Brazylii od 2020 roku obowiązują przepisy, które nakładają na franczyzodawców rygorystyczne obowiązki, szczególnie w zakresie ujawniania informacji franczyzobiorcom.

 

Biuro Komunikacji i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości