Celem spotkania była dyskusja na temat działań Ministerstwa Sprawiedliwości w zakresie przywracania w Polsce reguł praworządności. Zaproszenie Ministra Sprawiedliwości przyjęło kilkudziesięcioro sędziów, między innymi Olimpia Barańska-Małuszek, Piotr Gąciarek, Joanna Hetnarowicz-Sikora, Paweł Juszczyszyn, Bartłomiej Starosta oraz Waldemar Żurek. Ministrowi Sprawiedliwości zależało na tym, aby wysłuchać oczekiwań i komentarzy niezależnych sędziów w odniesieniu do przeprowadzanych reform.

– Podstawowym problemem są prezesi sądów apelacyjnych powołani przez poprzednią władzę. Osoby, które niszczyły niezależnych sędziów, nie mogą pozostać bezkarne. Chodzi nam o odbudowę demokratycznego sądownictwa – powiedział sędzia Paweł Juszczyszyn.

Biorąc pod uwagę szereg zaniechań oraz nietrafnych działań, które doprowadziły do utraty zaufania podwładnych, a także liczne nadużycia władzy i wątpliwą legitymację moralną, Minister Sprawiedliwości odwołał kierownictwo Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – prezesa Mateusza Bartoszka i jego zastępców Sylwię Dembską oraz Przemysława Radzika. Z kolei z funkcji Prezesa Sądu Apelacyjnego w Krakowie odwołany został sędzia Zygmunt Drożdżejko. Minister Sprawiedliwości wszczął ponadto procedurę odwołania ze stanowisk Prezesa Sądu Okręgowego w Kielcach sędziego Pawła Stępnia, wiceprezeski Sądu Apelacyjnego w Krakowie sędzi Katarzyny Wysokińskiej-Walenciak oraz Prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie sędziego Piotra Schaba.

We wszystkich opisanych powyżej przypadkach Minister Sprawiedliwości działa w oparciu o art. 27. § 1 Ustawy o ustroju sądów powszechnych. Stanowi on, że Prezes i wiceprezes sądu mogą być odwołani przez Ministra Sprawiedliwości w toku kadencji m.in. w przypadku:

1) rażącego lub uporczywego niewywiązywania się z obowiązków służbowych;

2) gdy dalszego pełnienia funkcji nie da się pogodzić z innych powodów z dobrem wymiaru sprawiedliwości.

Wobec niezależnych sędziów, którzy sprzeciwili się próbom podporządkowania sobie sądownictwa przez władzę wykonawczą, stosowano szereg nieuzasadnionych kar i represji. Należało do nich między innymi wszczynanie postępowań dyscyplinarnych, odsuwanie od obowiązków służbowych, przymusowe przenoszenie do innych wydziałów czy wpływanie na korzystne dla sędziów wyroki poprzez nadużywanie skargi nadzwyczajnej. Pod pretekstem „dyscyplinowania” sędziów oczekiwano od nich wydawania konkretnych wyroków oraz ignorowania prawa europejskiego, co wydatnie przyczyniło się do erozji zasad praworządności w Polsce. Ponadto, w ocenie Ministra Sprawiedliwości łączenie przez tę samą osobę wysokiej funkcji administracyjnej w sądownictwie ze stanowiskiem rzecznika dyscyplinarnego jest niezgodne z prawem Unii Europejskiej.

– Jako Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie angażowałem się w obronę sędziów. Było dla mnie szczególnie istotne, że Biuro RPO było miejscem spotkań ze środowiskiem sędziowskim – podkreślił Minister Adam Bodnar. Zaznaczył, że nowe kierownictwo resortu szanuje niezależność władzy sądowniczej oraz stoi na stanowisku, że fundamentami współpracy pomiędzy Ministerstwem Sprawiedliwości a środowiskiem sędziowskim powinny być dialog i wzajemne zrozumienie.

Na spotkaniu Minister Sprawiedliwości przedstawił plan dotyczący przywracania zasad państwa prawa w Polsce. Zaznaczył, że jego priorytetem jest sprawienie, żeby Unia Europejska odstąpiła od stosowania wobec Polski procedury z artykułu 7. Traktatu o UE. Jest ona wszczynana wobec państwa członkowskiego, które łamie praworządność.

  – Ostatni okres jest w Ministerstwie Sprawiedliwości niezwykle intensywny. Wiemy, ile jest jeszcze do zrobienia. Jesteśmy gotowi do pracy. Przez ostatnich osiem lat byli państwo na pierwszej linii obrony praworządności. Bardzo dziękuję za państwa zaangażowanie – powiedział obecny na spotkaniu Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Arkadiusz Myrcha.

W najbliższym czasie Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawi projekty ustaw dotyczące Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego oraz Krajowej Rady Sądownictwa. Rozwiązanie kwestii statusu sędziów powołanych przez KRS od 2018 r. stanowiło kluczowy postulat środowiska niezależnych sędziów.

– Nową Krajową Radę Sądownictwa powołano w sposób niezgodny z konstytucją. Jej działania powinny zostać natychmiast zatrzymane – podkreślił sędzia Bartłomiej Starosta. Z kolei sędziowie Waldemar Żurek oraz Maciej Ferek stwierdzili, że resort sprawiedliwości musi jasno określić swój stosunek do obecnej KRS oraz sędziów powołanych przez ten organ od 2018 r. W odpowiedzi Minister Sprawiedliwości zaznaczył, że w tej sprawie zostanie znalezione rozwiązanie, które zostanie wypracowane w toku konsultacji społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem środowiska sędziowskiego.

– Staramy się działać w taki sposób, aby Krajowa Rada Sądownictwa nie pogłębiała kryzysu praworządności. Musimy przy tym postępować w warunkach władzy ustawodawczej i wykonawczej oraz w granicach mechanizmów prawnych – powiedział Minister Sprawiedliwości. Dodał, że zlecił on sporządzenie opinii prawnych na temat konkursów na stanowiska sędziów ogłoszonych przez KRS od 2018 r. Co więcej, do czasu przyjęcia stosownych regulacji nowe konkursy na stanowiska sędziowskie nie będą ogłaszane.

Ponadto, Minister Bodnar podkreślił, że resort intensywnie pracuje nad ustawą rozdzielającą funkcje Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego. Przedstawiona zostanie także ustawa o pracownikach sądów i prokuratury, która zakłada podwyżki dla pracowników pionów nieorzeczniczych. Wzrost wynagrodzeń dla tej grupy osób jest szczególnie istotny, ponieważ jego brak doprowadził do odejścia wielu asystentów i sekretarzy, przez co praca wielu sądów została utrudniona. Obecni na spotkaniu sędziowie zwrócili również uwagę, że wdrożony w 2018 r. System Losowego Przydziału Spraw działa w sposób wadliwy. Sędziowie, którzy wracają po dłuższych nieobecnościach (spowodowanych np. chorobą), otrzymują niewspółmiernie dużo spraw. Kierownictwo resortu zapewniło, że problemy z algorytmem zostaną szybko rozwiązane.

Minister Sprawiedliwości pozytywnie odniósł się również do propozycji środowiska sędziowskiego, które zaproponowało konsultacje nad przygotowanymi przez resort projektami legislacyjnymi w ramach cyklicznych spotkań. Zapowiedział także wyjaśnienie afery hejterskiej, która uderzała w dobre imię niezależnych sędziów oraz rozliczenie wszystkich osób zaangażowanych w ten haniebny proceder. Warto również zaznaczyć, że już pierwszego dnia urzędowania obecnego rządu powołany został międzyresortowy zespół do spraw przywracania praworządności oraz porządku konstytucyjnego, którego przewodniczącym jest Minister Sprawiedliwości. W jego skład wchodzą zarówno przedstawiciele rządu, jak i niezależni eksperci reprezentujący instytucje zajmujące się kwestiami demokratycznego państwa prawa.

Biuro Komunikacji i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości