Wizyta delegacji Komisji Weneckiej w Polsce (11-13.09.2024 r.), na czele z Martą Cartabią – wiceprzewodniczącą Komisji jest kolejną wizytą przedstawicieli tego uznanego organu Rady Europy. Związana jest ona z wnioskiem Ministra Sprawiedliwości Prokuratora Generalnego o zaopiniowanie kolejnego projektu regulacji systemu wymiaru sprawiedliwości w Polsce. Chodzi tym razem o projekt ustawy rozdzielający stanowiska Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego.

To zagrażające niezależności Prokuratury połączenie funkcji Ministra i Prokuratora Generalnego wprowadził poprzedni rząd, kiedy w 2016 roku zaczęło obowiązywać nowe Prawo o prokuraturze. Zmiany te argumentowano tym, że minister za pośrednictwem prokuratury powinien móc wpływać na politykę karną.

Już w grudniu 2017 rok Komisja Wenecka wskazała na zagrożenia dla bezstronności i niezależności Prokuratury związane z połączeniem urzędu Prokuratora Generalnego z urzędem Ministra Sprawiedliwości – sprawowanym przez polityka. Dlatego jedną z pierwszych decyzji obecnego szefa resortu sprawiedliwości Adama Bodnara był projekt rozdzielenia tych funkcji. Trafił on w lipcu do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i został poddany publicznym konsultacjom.

Projekt zakłada, że Prokurator Generalny będzie powoływany bezwzględną większością głosów przez Sejm za zgodą Senatu, a kadencja będzie trwała sześć lat, bez możliwości ponownego wyboru. Kandydata na to stanowisko będą mogli zgłosić Rada Prokuratury, Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego, niektóre organizacje pozarządowe oraz grupy: 35 posłów i 15 senatorów. Funkcje tą będzie mógł objąć prokurator w stanie czynnym z 20-letnim łącznym stażem prokuratorskim lub sędziowskim i 10-letnim okresem pracy prokuratorskiej bezpośrednio przed powołaniem.

Eksperci Komisji Weneckiej podczas trwającej od środy trzydniowej wizyty roboczej rozmawiali również z przedstawicielami Prokuratury Krajowej.  Odbyli także spotkania w Kancelarii Prezydenta RP, w Sejmie oraz w Senacie. Spotkali się także z Rzecznikiem Praw Obywatelskim oraz szeregiem organizacji pozarządowych. 

Komisja Wenecka przedstawi swoje stanowisko w sprawie ustawy podczas swojego posiedzenia plenarnego zaplanowanego na 11-12 października br.