Spotkanie z Prezesem i Wiceprezesem Naczelnej Rady Adwokackiej
10.08.2024
Tematem spotkania (9.08.2024 r.) kierownictwa resortu sprawiedliwości z przedstawicielami Naczelnej Rady Adwokackiej była kwestia urealnienia wysokości stawek za pomoc prawną świadczoną przez adwokatów i adwokatki wyznaczane „z urzędu”.
Ministrowi Adamowi Bodnarowi towarzyszyły Wiceministry Maria Ejchart i Zuzanna Rudzińska Bluszcz. NRA reprezentowali Prezes Przemysław Rosati oraz Wiceprezes Bartosz Tiutiunik.
Dyskutowano także uregulowania rynku świadczenia pomocy prawnej, zmian w systemie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz innych istotnych zmian w prawie podnoszonych w pismach, petycjach i wnioskach Naczelnej Rady Adwokackiej skierowanych do Ministerstwa Sprawiedliwości.
- Minister Sprawiedliwości dostrzegając niedostatek aktualnych uregulowań prawnych, zdecydował, że stawki wynagrodzeń przewidziane w rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości dotyczących kosztów nieopłaconej pomocy prawnej oraz opłat za czynności pełnomocników i pełnomocniczek będą systematycznie podwyższane.
Pierwsza zmiana nastąpi w ostatnim kwartale bieżącego roku (najpóźniej od 1 stycznia 2025 r.) i dotyczyć będzie podwyższenia o 100% minimalnych stawek wynagrodzeń w 11 kategoriach spraw, które uznane zostały przez Ministerstwo Sprawiedliwości za najbardziej newralgiczne, tj. spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, postępowań ws. nieletnich, spraw alimentacyjnych, o nakazanie wypłacenie wynagrodzenia za pracę do rąk drugiego małżonka, o stwierdzenie nabycia spadku, o opróżnienie lokalu mieszkalnego i ze skargi na czynności komornika. - Pełnomocnik Ministra Sprawiedliwości przedstawił koncepcję zmiany regulacji mechanizmu zasądzania kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej „z urzędu” na rzecz pełnomocników i pełnomocniczek. Rozwiązanie miałoby zmierzać w kierunku takiego ukształtowania brzmienia par. 4 ust. 2 rozporządzenia, aby sądy, na wniosek pełnomocnika o podniesienie wysokości opłaty były zobowiązane do oceny przesłanek warunkujących taką podwyżkę (do 600%).
Odmowa sądu wymagałaby uzasadnienia i odniesienia się do tych przesłanek np. szczególnego nakładu pracy pełnomocnika czy czasu poświęconego na przygotowanie się do prowadzenia sprawy. Takie ukształtowanie regulacji uzasadniających orzekanie o podwyższaniu stawek wynagrodzenia ułatwiłoby adwokatom i adwokatkom składanie sądom skutecznych wniosków kosztowych. - Dostrzegając istotny społecznie problem tzw. kancelarii odszkodowawczych, Minister Sprawiedliwości potwierdził zasadność idei należytego uregulowania rynku świadczenia pomocy prawnej. Rozważenia wymaga jednak zakres koniecznej ingerencji państwa w wolność gospodarczą, tj. staranne wyważenie gwarancji konstytucyjnych leżących u podstaw mającej zostać uregulowaną materii.
Dla wypracowania optymalnych rozwiązań w październiku br. zorganizowane zostanie w Ministerstwie Sprawiedliwości seminarium naukowe w całości poświęcone temu zagadnieniu. - Minister Sprawiedliwości poinformował, że projektowana w Ministerstwie Sprawiedliwości reforma nieodpłatnej pomocy prawnej zmierza do przeprowadzenia jego racjonalizacji. Plan i zakres zmian w systemie nieodpłatnej pomocy prawnej zostały szczegółowo omówione z reprezentantami środowiska adwokackiego.
- Minister Sprawiedliwości zwrócił się do Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego o rozważenie postulatów Naczelnej Rady Adwokackiej dot. przepisów regulujących możliwość przeszukania pomieszczeń adwokatów i adwokatek oraz stosowania wobec nich środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia wykonywania zawodu.
- Minister Sprawiedliwości podzielił pogląd o zasadności stworzenia pełnomocnikom i pełnomocniczkom możliwości inicjowania i wnoszenia dalszych pism procesowych w postępowaniach odwoławczych przez Portal Informacyjny.
- Pełne wdrożenie dyrektyw Unii Europejskiej dotyczących harmonizacji praw procesowych oskarżonego stanowi jeden z priorytetów Ministerstwa. Projekt kompleksowej nowelizacji Kodeksu postępowania karnego został opracowany przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Karnego. Zapewnia on m.in. wymóg obligatoryjnego udziału obrońcy przy czynnościach procesowych z osobą zatrzymaną.
- Odnosząc się do pomysłu wprowadzenia możliwości pozasądowego rozwiązywania małżeństw Wiceministra Sprawiedliwości Zuzanna Rudzińska-Bluszcz wyjaśniła, że projektowana instytucja dotyczyć ma wyłącznie spraw bezspornych, występujących w związkach bez małoletnich dzieci stron. Prezesi Naczelnej Rady Adwokackiej zgłosili szereg uwag, które zostaną wzięte pod rozwagę przez Ministerstwo Sprawiedliwości przy tworzeniu ostatecznego projektu tej reformy.
- Minister Sprawiedliwości dostrzega potrzebę poprawienia sprawności dokonywania przez sądy wypłat wynagrodzeń pełnomocników i pełnomocniczek ustanawianych „z urzędu”. Przedmiotowe zagadnienie ocenione zostało jako kwalifikujące się do pilnej zmiany – w resorcie trwają prace, które stanowić będą przedmiot bieżących konsultacji z organami prawniczych samorządów zawodowych.