Postać dyktatora powstania, współtwórcy odrodzenia Rzeczypospolitej po I wojnie światowej, chrześcijańskiego demokraty i  działacza narodowego, upamiętniają liczne nazwy ulic i pomniki, szczególnie na Górnym Śląsku.

Wojciech Korfanty urodził się 20 kwietnia 1873 r. w osadzie Sadzawki (dzielnica Siemianowic Śląskich). Był najstarszym synem Józefa i Karoliny Korfantych. Nadane na chrzcie imię Albert spolszczył na Wojciech.  

W wyborach z 1903 r. Korfanty został posłem do niemieckiego parlamentu (Reichstagu), w którym wstąpił jako pierwszy Górnoślązak do Koła Polskiego. Stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich polityków w Niemczech.

Przywódca powstania

W 1920 r. był Polskim Komisarzem Plebiscytowym na Górnym Śląsku. Wobec niekorzystnego przebiegu rozmów w sprawie podziału tego terytorium w 1921 roku strona polska zdecydowała się na sięgniecie po rozwiązanie zbrojne. III Powstanie Śląskie wybuchło z 2 na 3 maja 1921 r., a Korfanty stanął na jego czele jako dyktator.

„Zwycięstwo osiągniemy za wszelka cenę i nie ma takiego mocarza na świecie, który by mógł nas okuć ponownie w kajdany germańskie" - pisał w odezwie do rodaków Wojciech Korfanty.

Walki trwały dwa miesiące - powstańcy zdołali opanować prawie cały obszar plebiscytowy, później broniąc go przed siłami niemieckimi.

W III Powstaniu Śląskim wzięło udział około 60 tys. Polaków. Efektem walki było przyznanie Polsce większej części Górnego Śląska niż deklarowanej przed wybuchem walki. W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna. Podział był też korzystny dla Polski gospodarczo - na przyłączonym terenie znajdowały się 53 z 67 istniejących kopalni oraz 9 z 14 stalowni.

W odrodzonej Polsce

W odrodzonej Polsce w latach 1922–1930 Korfanty sprawował mandat posłana na Sejm I i II kadencji. Od października do grudnia 1923 r. był wicepremierem w rządzie Wincentego Witosa i jego doradcą z ramienia ChD. Od 1924 r. wydawał dzienniki „Rzeczpospolita" i „Polonia". W 1930 r. został aresztowany i wraz z posłami Centrolewu osadzony w twierdzy brzeskiej. Po uwolnieniu powrócił na Górny Śląsk, gdzie jednak jako polityczny przeciwnik wojewody Michała Grażyńskiego był zagrożony następnym aresztowaniem.

Wiosną 1935 r. w obawie przed represjami udał się na emigrację do Pragi. Do kraju nie mógł wrócić nawet w 1938 r. na pogrzeb syna Witolda - rząd premiera Sławoja-Składkowskiego odmówił wydania mu glejtu bezpieczeństwa. Po aneksji Czechosłowacji wyjechał przez Niemcy do Francji. Był jednym z założycieli Frontu Morges (wraz z Ignacym Paderewskim, Józefem Hallerem i Wincentym Witosem), a później organizatorem i prezesem Stronnictwa Pracy powstałego z połączenia chadecji i Narodowej Partii Robotniczej.

Osadzony na Pawiaku

W kwietniu 1939 r. po wypowiedzeniu przez III Rzeszę układu o nieagresji i niestosowaniu przemocy, powrócił do Polski, gdzie został aresztowany i osadzony na Pawiaku. Zwolniono go 20 lipca z powodu ciężkiej choroby. Zmarł 17 sierpnia. Okoliczności jego śmierci do dziś budzą kontrowersje. Spoczął w Katowicach, jego pogrzeb był manifestację patriotyczną Ślązaków.

Wystawa wykorzystuje zdjęcia i dokumenty m.in. ze zbiorów: Biblioteki Narodowej Francji, Biblioteki Narodowej Republiki Czeskiej, Muzeum Historii Katowic, Śląskiej Biblioteki Cyfrowej i Narodowego Archiwum Cyfrowego. Ekspozycję przygotowano na podstawie materiałów Biura Edukacji Narodowej IPN w Katowicach.

 

Biuro Komunikacji i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości