Wystawa przedstawia postać Augusta Emila Fieldorfa od wczesnej młodości do jego tragicznej śmierci. Fieldorf urodził się u schyłku XIX w., jednak jego losy są ściśle splecione z dramatycznymi dziejami Polski w XX w. Jako dziewiętnastolatek wstąpił do Legionów Piłsudskiego. Razem z 1. pułkiem piechoty przeszedł cały szlak bojowy Legionów, potem w wojnie z bolszewikami bronił niepodległości, dopiero co odzyskanej przez Polskę po 123 latach zaborów. Gdy walki się zakończyły, Fieldorf postanowił pozostać w armii. Służył w Wojsku Polskim przez cały okres międzywojenny, zdobywając kolejne stopnie oficerskie. W chwili niemieckiej napaści na Polskę był dowódcą 51 pułku piechoty w stopniu podpułkownika.

 

Na czele Kedywu

Po klęsce w kampanii wrześniowej Fieldorf trafił na Węgry, następnie do Francji, a w końcu do Anglii. Stąd został wysłany z powrotem do kraju, aby włączyć się w konspiracyjną walkę z niemieckim okupantem. W 1942 roku przyjął pseudonim »Nil« i stanął na czele Kedywu, specjalnej jednostki Armii Krajowej, której zadaniem było przeprowadzanie akcji sabotażowo-dywersyjnych. To podwładni Fieldorfa w trakcie brawurowej akcji zdołali wykonać wydany przez Polskie Państwo Podziemne wyrok śmierci na kacie Warszawy, Franzu Kutscherze. Kolejną misją Fieldorfa było zbudowanie elitarnej konspiracyjnej organizacji „Niepodległość” (kryptonim „Nie”), która miała rozpocząć działalność na polskich terenach opanowywanych przez Armię Czerwoną po wycofaniu się wojsk niemieckich. Po upadku Powstania Warszawskiego Fieldorfa wyznaczono na zastępcę dowódcy AK, generała Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka”, został też wówczas mianowany generałem. Aresztowany przez sowietów wiosną 1945 roku, chociaż nierozpoznany, został wywieziony do łagrów na Ural.

 

Bohater skazany na śmierć

Po powrocie do Polski w październiku 1947 roku Fieldorf ujawnił swoją tożsamość nowej władzy, w nadziei, że będzie mógł wieść spokojne życie. Bardzo się pomylił: aresztowano go pod koniec 1950 r., oskarżono o zdradę Narodu Polskiego, a po sfingowanym procesie skazano na karę śmierci. Ten wyrok, dobitnie świadczący o bezprawiu panującym w komunistycznej Polsce, wykonano 24 lutego 1953 roku w więzieniu na Rakowieckiej.

Bohater, który poświęcił całe swoje życie obronie niepodległej Polski, został zamordowany przez zdrajców narodu polskiego.

Autorem koncepcji ekspozycji, jej realizacji oraz tekstu komentarza jest Paweł Sztama z Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej. Większość zdjęć i reprodukowanych dokumentów pochodzi z Archiwum IPN oraz Centralnego Archiwum Wojskowego Biura Historycznego.

 

Biuro Komunikacji i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości