Przykładem niezwykłego heroizmu i poświęcenia Polek w trakcie II Wojny Światowej są losy dziewcząt, które służyły w batalionie „Zośka”. Młode, dwudziestoletnie harcerki nie ustępowały swoim kolegom odwagą i – tak jak oni – ginęły walcząc o wolną Polskę. Wiele z nich zostało odznaczonych Krzyżem Walecznych.

Batalion „Zośka” utworzono pod koniec sierpnia 1943 r. Przyjęta nazwa upamiętniała postać Tadeusza Zawadzkiego „Zośki”, poległego kilka dni wcześniej w ataku na niemiecką strażnicę pod Wyszkowem. Batalion skupił kwiat warszawskiej młodzieży. Żołnierze „Zośki” często wywodzili się z warszawskich drużyn harcerskich i mieli za sobą doświadczenie akcji dywersyjno-sabotażowych, przeprowadzonych w warunkach konspiracji. Wielu z nich uczestniczyło w wysadzaniu połączeń kolejowych, likwidowało kolaborantów i zbrodniarzy niemieckich. Brali udział w Akcji pod Arsenałem, akcjach w Celestynowie i Sieczychach. Mimo młodego wieku, byli już doświadczonymi żołnierzami. Dzięki temu stworzyli oddział, który w przyszłości miał odegrać istotną rolę w najważniejszych walkach Powstania Warszawskiego.

Wystawa prezentuje trzydzieści dwie sylwetki młodych kobiet z batalionu „Zośka”, które – z wyjątkiem Aleksandry Grzeszczak ps. „Oleńka”, zamordowanej przez Niemców jeszcze w styczniu w 1944 r. – poległy w trakcie Powstania Warszawskiego. Były łączniczkami i sanitariuszkami, a niejednokrotnie stawały do walki z bronią w ręku. Na szczególną pamięć zasługują te, które zdecydowały się nie opuszczać rannych kolegów i towarzyszyć im w powstańczych szpitalach do samego końca, choć zdawały sobie sprawę, że ceną za taki akt heroizmu będzie śmierć.

Młode kobiety z batalionu „Zośka” są wzorem odwagi, a także przykładem oddania rannym. Świadectwo ich poświęcenia to mocna lekcja patriotyzmu, która w XXI wieku kształtuje kolejne pokolenia młodych Polaków. Poznając losy dziewcząt, które wraz z kolegami z batalionu „Zośka” stanęły do walki w Powstaniu Warszawskim, możemy zrozumieć i poczuć jak wysoka jest cena tego, żebyśmy mogli żyć w wolnej Polsce. Kiedy patrzymy w roześmiane oczy, które spoglądają na nas ze zgromadzonych na wystawie zdjęć sprzed prawie osiemdziesięciu lat, trudno nie zadać sobie pytania na jaką ofiarę my sami bylibyśmy gotowi.

Ekspozycja została przygotowana we współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego oraz Społecznym Komitetem Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionów „Zośka” i „Parasol”.

 

Biuro Komunikacji i Promocji 

Ministerstwo Sprawiedliwości