Wobec heroicznej postawy rodziny Ulmów nie sposób przejść obojętnie. Siłą człowieczeństwa, głębokiej wiary i prawdziwej miłości bliźniego pokonali barbarzyńską przemoc i nienawiść niemieckich okupantów. 10 września 2023 roku do grona beatyfikowanych Polaków dołączą Józef i Wiktoria Ulmowie z podkarpackiej wsi Markowa (powiat łańcucki) wraz z siedmiorgiem ich dzieci, w tym jednym nienarodzonym. Proces beatyfikacyjny wykazał, że motywacją do ofiarnego pomagania Żydom była miłość do ludzi płynąca z wiary. W osobistym egzemplarzu Pisma Świętego Józef Ulma na czerwono podkreślił wersety: „miłość Pana Boga i miłość bliźniego” oraz „miłosierny Samarytanin”. Prezentowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości wystawa ukazuje historię bohaterskiej polskiej rodziny przyszłych świętych.

Poruszające świadectwo

Jesienią 1942 roku Ulmowie wzięli pod swój dach ośmioro Żydów z Łańcuta i Markowej. Mieli świadomość, że na ziemiach polskich, okupowanych przez Niemców, za pomoc i ukrywanie ludności żydowskiej grozi nieuchronna kara śmierci. Dali schronienie Saulowi Goldmanowi i jego czterem synom oraz dwóm córkom i wnuczce Chaima Goldmana Lei Didner z córką i Geni Grünfeld. Ulmowie dali poruszające świadectwo, że w imię prawdziwej ewangelicznej miłości bliźniego, człowiek jest gotów przezwyciężyć ogromny lęk, a nawet oddać życie.

Za ukrywanie żydowskich sąsiadów, rodzina Ulmów została bestialsko zamordowana przez Niemców 24 marca 1944 roku. Przed świtem oddział niemieckich żandarmów z Łańcuta otoczył gospodarstwo Józefa i Wiktorii Ulmów. „Patrzcie, jak giną polskie świnie, które przechowują Żydów” - miał powiedzieć podczas egzekucji jeden z morderców, Joseph Kokott. Niemcy rozstrzelali wszystkich. Nie oszczędzili dzieci. Najstarsza córka Ulmów, Stasia, nie miała jeszcze 8 lat, najmłodsza, Marysia, miała zaledwie 1,5 roku. Wiktoria była w zaawansowanej ciąży. Według niektórych źródeł, pod wpływem stresu, zaczęła rodzić.

Błogosławiony nienarodzony

Beatyfikacja nienarodzonego dziecka Józefa i Wiktorii Ulmów będzie precedensem w historii Kościoła Katolickiego. Mimo, że nie znamy jego imienia ani płci, męczennik za wiarę zabity w łonie matki może stać się patronem dzieci zmarłych przed urodzeniem. To apel w obronie godności życia każdego człowieka od momentu poczęcia do naturalnej śmierci.

Zwyczajni - niezwyczajni

Wiktoria i Józef Ulmowie byli głęboko wierzący, uczciwi, bardzo pracowici i pełni pasji. Znani byli z serdeczności wobec ludzi, szczególnie w stosunku do prześladowanych Żydów, którym udzielali bezinteresownej pomocy. Byli dobrze wykształceni, jak na ówczesne czasy, zaangażowani społecznie i religijnie, działali w kołach parafialnych. Józef był rolnikiem i działaczem Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej i Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”. Z sukcesami zajmował się ogrodnictwem, pszczelarstwem i hodowlą jedwabników. Jego pasją była fotografia, bogato ilustrująca życie jego rodziny i mieszkańców Markowej. Był człowiekiem inteligentnym, oczytanym, miał w domu pokaźną bibliotekę. Wiktoria zajmowała się domem i dziećmi, uczęszczała na kurs na Uniwersytecie Ludowym w sąsiedniej miejscowości i udzielała się w amatorskim teatrze wiejskim. 

Sprawiedliwi wśród Narodów Świata

W 1995 r. Ulmowie zostali pośmiertnie uhonorowani tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Rodzina Ulmów symbolizuje wszystkich Polaków, którzy zginęli z rąk Niemców za pomoc Żydom podczas II wojny światowej. Dzień ich mordu, 24 marca, został ustanowiony Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

Wystawa została przygotowana we współpracy z rzeszowskim oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej.

Biuro Komunikacji i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości