W niedzielę 13 grudnia 1981 r. o świcie większość Polaków dowiedziała się o utworzeniu Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON). Stojący na jej czele Wojciech Jaruzelski, wówczas premier i I sekretarz KC PZPR, obwieścił za pośrednictwem radia i telewizji, że na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej obowiązuje stan wojenny. Tym posunięciem „władza ludowa” na długo przekreśliła nadzieje milionów Polaków na wolność. Nadzieje, które po dekadach życia pod rządami narzuconego przez Sowietów komunistycznego reżimu zdołała rozbudzić w narodzie „Solidarność”.

Wprowadzono godzinę milicyjną, zakazano zgromadzeń, zdelegalizowano Niezależny Samorządny Związek Zawodowy  „Solidarność”, a tysiące związanych z nim osób internowano. Wszelkie próby zorganizowanego oporu brutalnie pacyfikowano, a na podejmujące je osoby spadły dotkliwe represje. Chociaż z końcem 1982 r. komunistyczne władze zawiesiły stan wojenny, aby w lipcu 1983 r. zadekretować jego zniesienie, to demokratyczna opozycja była prześladowana aż do upadku ustroju komunistycznego. Stagnacja w życiu społecznym i gospodarczym trwała przez całe lata 80., a tysiące rodaków wyemigrowały na Zachód w poszukiwaniu wolności i normalnego życia.

Wystawa prezentuje genezę stanu wojennego, którego wprowadzenie zaczęto przygotowywać już w październiku 1980 r., a więc niespełna dwa miesiące po podpisaniu porozumień sierpniowych. Kolejne plansze ekspozycji poświęcono powstaniu Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, internowaniom działaczy opozycyjnych, pacyfikacjom strajkujących zakładów pracy oraz innym formom represji. Przedstawiono działalność „Solidarności” w podziemiu oraz brutalność Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej (ZOMO), których zadaniem było zwalczanie antykomunistycznych demonstracji i strajków. Polacy ironicznie określali tę milicyjną formację „bijącym sercem partii”…

Pokazujemy też reakcje demokratycznego świata na sytuację w Polsce oraz okoliczności zniesienia stanu wojennego. Podjęto również próbę bilansu czasu jego obowiązywania.

Na wystawę składają się poruszające fotografie, które pochodzą ze zbiorów krajowych i zagranicznych, m.in. z Archiwum Confédération française démocratique du travail, Ośrodka Pamięć i Przyszłość, Ośrodka KARTA, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności oraz Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Zebrane zdjęcia opatrzono zwięzłym komentarzem. Wystawę można oglądać w galerii plenerowej przed siedzibą Ministerstwa Sprawiedliwości w Alejach Ujazdowskich 11.

 

Biuro Komunikacji i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości