Zakłady dla Nieletnich podlegające Ministerstwu Sprawiedliwości to okręgowe ośrodki wychowawcze, zakłady poprawcze i schroniska dla nieletnich

 

 

Zgodnie z art. 343 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz.U z 2024 r. poz. 978) Minister Sprawiedliwości, w drodze zarządzenia, tworzy, znosi i przekształca okręgowy ośrodek wychowawczy, zakład poprawczy lub schronisko dla nieletnich.

 

Okręgowy ośrodek wychowawczy jest placówką, w której może być wykonywany zarówno środek wychowawczy, jak i tymczasowy – umieszczenie nieletniego w okręgowym ośrodku wychowawczym.

Ośrodek przeznaczony jest dla nieletnich:

1. w normie intelektualnej;
2. z niepełnosprawnością intelektualną (w stopniu lekkim oraz umiarkowanym).

W okręgowym ośrodku wychowawczym może być orzeczony wobec nieletnich do ukończenia przez nich 19 r.ż.

 

Zakład Poprawczy to placówka resocjalizacyjna, w której wykonuje się środek poprawczy – umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.

Rodzaje zakładów poprawczych:

1. otwarty;
2. półotwarty;
3. zamknięty;
4. o wzmożonym nadzorze wychowawczym;
5. dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat.

 

Rodzaje systemów wychowawczych w okręgowych ośrodkach wychowawczych i zakładach poprawczych:

1. resocjalizacyjny;
2. resocjalizacyjno-rewalidacyjny;
3. resocjalizacyjno-terapeutyczny.

 

Schronisko dla Nieletnich to środek tymczasowy stosowany wobec nieletniego, jeżeli zostaną ujawnione okoliczności przemawiające za umieszczeniem go w zakładzie poprawczym i jednocześnie zachodzi uzasadniona obawa utrudniania postępowania, w tym w szczególności ucieczki, ukrycia się nieletniego lub zatarcia śladów czynu karalnego, albo nie można ustalić tożsamości nieletniego.

Rodzaje schronisk dla nieletnich:

1. zwykłe (art. 46 ust. 1 ww. ustawy);
2. o wzmożonym nadzorze wychowawczym (art. 46 ust. 2 ww. ustawy.

 

W strukturze resortu sprawiedliwości funkcjonuje 30 zakładów dla nieletnich (według stanu na dzień 1 października 2024 r.):

• 14 okręgowych ośrodków wychowawczych – 829 miejsc,
• 9 zakładów poprawczych (samodzielnych) – 300 miejsc,
• 2 schroniska dla nieletnich (samodzielne) – 120 miejsc,
• 5 zakładów poprawczych połączonych ze schroniskiem dla nieletnich – 366 miejsc;

w tym 5 placówek dla dziewcząt to:

- Okręgowy Ośrodek Wychowawczy w: Koronowie, Koszalinie, Mrozach oraz w Warszawie Falenicy – łącznie 190 miejsc,

- Zakład Poprawczy i Schronisko dla Nieletnich w Zawierciu – łącznie 70 miejsc.

 

Zakłady dla nieletnich dysponują łącznie 1615 miejscami, w tym 1355 dla chłopców oraz 260 dla dziewcząt.

 

Limity miejsc w poszczególnych zakładach dla nieletnich zostały określone w następujących zarządzeniach Ministra Sprawiedliwości:

1. Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 sierpnia 2022 r. w sprawie przekształcenia zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich w okręgowe ośrodki wychowawcze (Dz. Urz. MS z 2022 r. poz. 167);
2. Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 kwietnia 2023 r. w sprawie utworzenia zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich (Dz. Urz. MS z 2023 r. poz. 108 i 156);
3. Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2023 r. w sprawie przekształcenia Zakładu Poprawczego w Koszalinie w Okręgowy Ośrodek Wychowawczy w Koszalinie (Dz. Urz. MS z 2023 r. poz. 155);
4. Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 sierpnia 2024 r. w sprawie przekształcenia zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich w okręgowe ośrodki wychowawcze (Dz. Urz. MS z 2024 r. poz. 231).

 

Kierowanie do okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu poprawczego i schroniska dla nieletnich.

Komórka organizacyjna Ministerstwa Sprawiedliwości tj. Departament Wykonania Orzeczeń i Probacji – wykonująca zadania z zakresu nadzoru pedagogicznego Ministra Sprawiedliwości nad okręgowymi ośrodkami wychowawczymi, zakładami poprawczymi i schroniskami dla nieletnich – kieruje nieletniego do odpowiedniego ośrodka, zakładu lub schroniska na podstawie orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w ośrodku, zakładzie lub schronisku oraz kompleksowej diagnozy osobowości nieletniego, z uwzględnieniem możliwości psychofizycznych oraz indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych nieletniego, a w przypadku nieletniego posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – także z uwzględnieniem zaleceń zawartych w tym orzeczeniu.

Podstawa prawna:

- § 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie pobytu nieletnich w okręgowych ośrodkach wychowawczych z dnia 31 sierpnia 2022 r. (Dz.U. z 2022 r., poz. 1890);

- § 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie pobytu nieletnich w zakładach poprawczych z dnia 31 sierpnia 2022 r. (Dz.U. z 2022 r., poz. 1891)